Droom en Daad. Jaargang 2

[p. 331]

Ferry's glazen hertje
door Marie Schmitz

WIE had er toch ooit zoo iets wonderlijk-fijns gezien, zóo iets moois? Daar stond 't nu al zóoveel dagen op 't glimmende donkere kastje, zóoveel dagen dat je 't ochtend, middag en avond had gezien en toch was 't nog maar altijd even onbegrijpelijk, dat je 't gewoon kon aanraken en opnemen, dat 't niet opeens dood, gebroken in je hand lag, of zoomaar in de lucht verdween. Dat laatste zou heelemáal niet gek zijn, want 't wàs net lucht. Oma zei: het was geblazen glas, maar het leek veelmeer op geblazen lucht, zooals de bellen die je van zeepsop uit een steenen pijp blies.... almaar grooter werden ze.... al maar grooter, tot ze zoo dun werden, dat 't geen zeepsop meer wàs, enkel maar lucht en dan, ineens, waren ze in de lucht verdwenen, of ze heelemaal niet bestaan hadden.... En als je er zoo stil naar zat te kijken hoe zijn pootjes zoo voorzichtig op 't hout stonden, hoe hij zachtjes glinsterde in het licht, nee, hoe 't eigenlijk leek of heel zijn lijfje vol met licht was, dan zou je je heelemaal niet verwonderen, als 't opeens verdwenen was, net als zoo'n zeepbel.

En dat nu zooiets wonderlijks zoo maar op de kermis was gekocht. Haast niet om te gelooven. Maar wàs 't dan ook wel echt zoo? Hij had 't misschien maar gedroomd, of zooiets. En Ferry speurde in zijn herinnering naar dat gebeuren dat er toch nog zoo duidelijk was: hij aan Oma's hand in de kleine kraam.... of 'n tentje, wat was 't?.... Het was er maar héel nauw, en nogal donker zag 't achter de rood-fluweelen gordijnen.... of je daar wel achter mocht?.... en het rook er een beetje naar uien.... niét lekker.... en een dikke juffrouw met een glimmende roode bloes en groote gouë bellen - maar Oma zei later: dat wàs geen goud, maar koper - had allerlei dingen voor hen neergezet op een toonbankje.... hij kon 't maar nèt zien, en dan moest hij nog een beetje op zijn teenen gaan staan. En eindelijk had Oma gezegd: ‘Zullen we dan dit hertje maar meenemen, Ferdinand? En de juffrouw had 't in een doosje gepakt, in watten, en het hertje was meegegaan....

Ferry zuchtte zachtjes. Ja, hij wist 't nog wel èrg precies.... Nu ja, maar als je iets gedroomd had, dan wist je 't soms ook nog heelemaal en net zoo duidelijk of 't echt-gebeurd was. Dùs.... dit kon dan net zoo goed maar 'n droom geweest zijn....

[p. 332]

Het straaltje zon was nu verschoven en het hertje stond in schaduw. Heel ijl stond 't daar op 't donkere hout, een broze doorschijnendheid.

Ferry groef zijn spits kinnetje wat dieper in het holletje van zijn twee handen, tuurde en peinsde....

Heelemaal ànders was 't nu weer.... dunner.... of nee, dat wàs 't niet.... het leek of 't meer lúcht geworden was.... of 't een beetje verdwijnen ging.... Ferry kreeg er een schokje van vanbinnen en betuurde strakker zijn glazen hertje; stil stond 't daar op zijn pootjes als draadjes zoo dun en van zijn spitse kopje stak het dubbele gewei omhoog.

Waar dacht het nu over? En waar keek 't nu naar? Het moest 't toch wel raar vinden, op dat glimmende kastje, waarin het zichzelf kon zien, en achter hem de bloemenvaas.... die was óok van glas, maar héel anders.... en aan den anderen kant die koperen pot.... Zulke groóte dingen voor zoo'n heel klein hertje.... Je voelde 't wel: het hoorde daar eigenlijk heelemaal niet, 't stond daar maar zoo.... of 't éven gekomen was en aanstonds weer weg zou zijn.... Waar naartoe?.... Naar een vreemd ver land.... ergens waar alles anders was dan hier.... maar waar het hertje thuis hoorde.... waar het hertje vandaan gekomen was....

Ferry haalde eens diep adem en keek om zich heen. Alle dingen leken nu wel veranderd, nu hij dit allemaal overdacht had, nu hij dit eigenlijk voor 't eerst pas goed begrepen had, van zijn hertje, dat het zoo vreemd was, en anders dan alle andere dingen. Hij was er heel en al van vervuld. En zoo kwam het vanzelf, dat hij erover praten moest, in de vroege najaarschemering, dien avond, in Moeder's hoekje.

‘Waar zou u denken Moeder, dat 't vandaan gekomen is, het hertje?’ vroeg hij fluisterend, en zijn oogen zochten gespannen over Moeder's gezicht.

En even verwonderde Moeder zich, want zij begreep deze onverwachte vraag niet. Maar zij zag den droom in de oogen van haar jongetje en zij zei nièt: ‘Wel Ferry, dat heeft Oma immers voor je op de kermis gekocht!’ Zij zag naar buiten en in het dampige avondblauw boven de dunne boomen droomden ook haar oogen weg.

Maar een klein handje bewoog op haar knie. Zij keek omlaag in het wachtende gezichtje.

‘Wel....’, weifelde zij, ‘ik denk dat het misschien.... ergens vandaan komt, waar alles net zoo luchtig en zoo fijn is als 't hertje zelf,’ en terwijl onwillekeurig haar oogen weer wegdwaalden naar het herfstige avondblauw, ‘iets als de lucht, bijvoorbeeld....’

[p. 333]

Ferry's adem, dien hij al dien tijd van gespannen wachten had ingehouden, ontsnapte in een groote zucht van verlichting. O, zie je wel! Moeder zei niets van een kraampje op de kermis! Moeder dacht óok, dat het hertje ergens-ver vandaan zou zijn gekomen.... Hij schoof iets dichter bij, en zijn handje rustte nu heel stil op Moeder's knie.

‘Ja hè’, zei hij zacht, ‘hebt u dat óok gezien? Het is heel anders dan andere dingen, net of 't er niet bij hoort....’ Een pooslang bleef hij stil, terwijl zijn oogen peinzend wegtuurden, tot hij, bijna benepen, eindelijk vroeg:

‘Zou u denken, dat ie wel eens terug verlangt?....’

‘Misschien’, zei moeder voorzichtig.

‘Ik denk 't vàst,’ fluisterde Ferry.

‘En àls 't dan eens terug ging op 'n keer?’ vroeg Moeder.

‘Zou dat echt-heusch kunnen?’ stamelde Ferry.

‘Ik denk 't wèl,’ zei Moeder beteekenisvol, denkend aan de broosheid van geblazen glazen hertjes, maar Ferry begreep dit niet.

‘O!’ zuchtte hij, nog heél onthutst, ‘dat zou vreéselijk zijn!’

‘Maar als 't hertje 't nu eens prettig vond? Je dacht toch zélf dat 't wel zou terug verlangen.’

‘Nja....’ schipperde Ferry, ‘maar niet zoo èrg. 't Is maar zoo'n erg kléin hertje.’

‘Daarom juist,’ meende Moeder ernstig. ‘Jij bent toch ook nog maar zoo'n heel klein jongetje en je zou vast èrg verlangen als je ver van huis was.’

‘Ja....’ zuchtte Ferry, al half verslagen.

Moeder wachtte zwijgend op de uitkomst van Ferry's inwendigen strijd. Onder zijn blonde haartjes rimpelde zijn voorhoofd en het bleef heel lang stil.

‘Als 't dan zoo erg graag wou....’ fluisterde Ferry eindelijk, langzaam of hij ieder woord onder het uitspreken nog eens overwoog, ‘dan zou ik 't wel goed vinden.’ Hij zweeg even. ‘Maar’, zei hij dan met een slim lachje, ‘ik kan er gelukkig niks an doen! Want als ik zeg: ga maar weg, dan gaat-ie tòch niet! En met een plotse tintel van nieuwsgierig verlangen in zijn oogen vroeg hij: ‘Hoe zou dat eigenlijk gaan, denkt u? Zou-d-ie opéens weg zijn? Of zouden we 't kunnen zien, zou ie almaar kleiner en dunner worden.... of naar boven gaan in de lucht.... net als de zeepbellen.... en dan.... op éens....’ In Ferry's ernstig gezichtje staarden zijn oogen wijd-open weg en zijn handjes lagen heet ineengeklemd.

‘Ik weet 't niet,’ zei moeder, ‘je moet maar afwachten.’

[p. 334]

‘Als 't dan gebeurt....’ fluisterde Ferry, ‘dan hoop ik maar dat ik 't zie....’ Van dien dag af leek 't Ferry of het hertje ànders was geworden, al zou hij niet precies hebben kunnen zeggen hoe dat eigenlijk was. Er leek een stil geheimzinnig leven te zijn binnenin zijn glazen lijfje, gedachten en verlangens die je wel niet zien kon.... maar die kon je bij menschen óok niet zien....

En elken morgen en elken middag als hij thuis kwam uit school, dan gingen zijn oogen 't eérst naar het hertje, en alles zag hij dan inéens: dat 't er nog stond en net precies eender was, niet kleiner.... of dunner.... en nog net eender keek.... En nog vóor hij zijn muts afzette pakte Ferry het op tusschen duim en wijsvinger, heél voorzichtig, met ingehouden adem, want juist dàn zou 't kunnen, nietwaar... Maar er gebeurde niets en het hertenlijfje voelde nog even glad en stevig tusschen zijn vingers, die toch niet knijpen durfden en met een zuchtje van verlichting, dat niemand hoorde, zette Ferry het hertje weer neer. ‘Het wil zeker nog niet weg,’ dacht Ferry, ‘zou ik 't hem eens vragen, of hij erg verlangt en hem zeggen dat ie dan wel gaan mag?’.... Maar terwijl hij, zijn mondje al half open, weifelend de woorden overwoog, begon het, als van schrik, in hem te bonzen, hij deed een stapje terug en nòg een.... Nee, niét zeggen, niet zeggen!.... Hij mocht 't eens dòen! Dan sloop hij stilletjes weg om zijn muts af te zetten, bleef een pooslang ver van het hertje vandaan en durfde er zelfs niet naar kijken, bang dat het zou kunnen raden wat hij daarnet hàast hardop had gedacht.

Maar als de avond kwam en het blauw werd buiten en van tusschen de boomen een laatste zonnestraal juist nog over het kastje kwam glijden, dan zag Ferry het hertje heelemaal blauwig en blinkend worden, of het nu vol werd van het zachte blauwe avondlicht. Dan dacht Ferry: ‘Nu denkt 't weer aan dat verre land, waar het vandaan gekomen is.... nu verlangt 't weer....’ Zacht schitterde het licht op het glazen hertenlijfje en het leek of het zachtjes trilde... ‘Hoe èrg verlangt ie nu!’ peinsde Ferry en een warm medelijden zwol in zijn hartje. Het werd al sterker en grooter, als vanzelf stond hij op, liep naar het hertje, waar hij zijn oogen niet af kon houden. Hoe mooi was 't nu! En net levend! Maar het wou weg.... wèg.... en nu stond het maar hier.... arm hertje.... Even raakte Ferry met een vingertop het blinkende rugje, en diep ademend fluisterde hij: ‘Ga dan maar....’

Even stond Ferry er onbeweeglijk van, met wijd-open oogen en bonzend hartje. Nou had hij 't tóch gezegd....! Zou het nu?.... En hij wachtte, ademloos-gespannen, maar er gebeurde niets. Neen waarlijk, er gebeurde niets. Ferry begon 't te beseffen; hij deed een stapje achteruit en het bonzen in

[p. 335]

hem begon te bedaren. ‘Hij doet 't niet,’ zei hij tot zichzelf en een klein lachje trok om zijn mond. En nog even dacht hij: ‘Als 't nù gebeurd was, dan had ik het gezien!’ Maar er was een blij en licht gevoel in hem, dat 't nu misschien wel nooit gebeuren zou....

En juist nú was het noodlot héel nabij. Het verscheen den anderen morgen, terwijl Ferry op school zat, in de gedaante van Mina, de meid, die met veger en stofdoek gewapend de kamer kwam ‘doen.’ Zelf wist ze er niet veel van na te vertellen, of uit te leggen hóe zij eigenlijk ‘de hand van het noodlot’ was geweest, want zij bespeurde er niets van, dat zij met een slip van haar doek het pluis-lichte hertje van zijn plekje sleurde en zij bemerkte niet, dat het daar verdwenen was, vóor zij, met een schrik-schok, die haar ‘eng’ maakte, iets voelde verbrijzelen onder haar breeden voet, wat het tot gruis versplinterde glazen hertje bleek te zijn. ‘Gelukkig dat ding maar!’ zuchtte zij verlicht op, terwijl zij de glasgruisjes bijeenveegde, ‘Ik dacht nogal dat 't heel wat was!’ Maar Ferry's moeder zuchtte even en vond het niet ‘maár dat ding....’ En zij zocht zorgvuldig naar de laatste fijne scherfjes, opdat er, als Ferry thuis kwam, niets meer zou te vinden zijn.

En, vreemd, juist dézen morgen gingen niet, zooals anders, Ferry's oogen het eerst naar het kastje, waar altijd het hertje stond. Was dat door 't lichte, geruste gevoel, dat den vorigen avond in hem was gekomen, dat dat erge nu misschien wel nooit gebeuren zou? Hij stond voor 't raam en oogde een laten vlinder na, die boven de herfstasters fladderde in de zon. Waar zou die heen gaan? En was er niet een andere waar-ie mee spelen kon?.... En zou hij.... ‘Ferry....’ kwam Moeder's zachte stem, ‘weet je dat 't hertje....’

Met een schok keerde Ferry zich om, zijn oogen waren al bij het kastje. Van wat Moeder zei verstond hij verder niets. Want het plaatsje van het hertje was leeg! Onbeweeglijk stond hij en zijn mond viel open of hij iets zeggen wou, maar er kwam geen woord. Doch langzaamaan kroop een heete gloed naar zijn wangen, en terwijl zijn wijd-gesperde, bang-vragende oogen naar Moeder gingen, stamelde hij:

‘Is.... is 't.... weg?’....

‘Ja,’ zei Moeder zacht, haar hand op Ferry's haartjes, ‘het is weg, Ferry.’ Het begon te beven om Ferry's mondje en zijn oogen knipperden vervaarlijk. Maar hij kneep zijn handen heel stijf dicht, dat 't pijn deed, om niet te hoeven huilen, en vroeg:

‘H.... heb u.... 't gezien?....’

‘Nee,’ zei Moeder, en zij wist eigenlijk niet, of zij nu jokte of waarheid sprak,

[p. 336]

‘ik heb 't niet gezien. Na het ontbijt stond 't er nog en daarnet was 't weg.’ ‘O!’ fluisterde Ferry in een snik, en hij kon niet verhelpen, dat twee tranen langs zijn neus rolden, ‘dan heeft ie 't tòch verstaan gisterenavond!’

‘Wat heb je dan gezegd?’

‘D.... dat ie.... wel.... g.... gaan mocht....’ snikte Ferry verslagen.

‘Tja.... dan heb je 't zelf goed gevonden,’ zei Moeder, ‘dan mag je je nu ook niet beklagen.’

Het duurde lang eer Ferry weer iets zeggen kon. Met oogen die warm prikten van het huilen staarde hij naar buiten, waar daarnet de vlinder gefladderd had boven de paarse bloemetjes en waar het zoo lichtblauw en zonnig zag. Zou 't hertje nu ook?.... zoo ver?....

‘'t Was zoo'n mooi lief hertje,’ zuchtte hij kleintjes.

‘Juist,’ zei Moeder, daaròm! Je vond immers zelf, dat 't hier eigenlijk niet hoorde! Maar in ieder geval.... als je 't hem gezègd hebt, dat ie wel weg mocht gaan....’ En met een glimlachje dat Ferry niet zag: ‘Ik denk, dat 't een heel verstandig hertje was....’

Toen lichtte Ferry zijn neergebogen hoofd op. Hij schreide niet meer en veegde heldhaftig zijn oogen droog. En met een tikje verontwaardiging in zijn stem, die nog éven bibberde, zei hij:

‘Als ie dan zoo verstandig was, dan had ie wel kunnen begrijpen dat ik 't maar half meende....’