Droom en Daad. Jaargang 2

[p. 87]

Poppen
door Lien de Vries

RITA-Rose is de liefste van allen!

Rita- Rose heeft een klein, rose mondje, en groote blauwe oogen, met lange, zwarte wimpers, en echt gouden haar. Geen bruin, geen blond, maar rossig-blond-bruin, als een zachte, glanzende gloed boven haar bleek poppegezichtje. Rita-Rose lacht niet, zooals Lexie, die altijd haar tongetje laat zien, en haar kleine, witte tandjes; Rita-Rose kijkt niet schuin-schalksch, als Kinnie, en huilt niet, als Janneman; Rita-Rose heeft een zwijgend stil gezichtje, maar met donkere droomoogen, die Hanja zóóveel vertellen, zóóveel -!

Als Hanja 's avonds haar kinderen te slapen legt, dan kust ze hen allen en dekt ze zorgvuldig toe.

Lexie en Kinnie slapen in het ledikantje, met de ruggetjes tegen elkaar, want anders gaan ze maar liggen fluisteren.

De ondeugende Kinnie tracht nog over haar schouder heen haar zusje aan 't lachen te brengen, maar daar komt niets van in. ‘Oogjes toe en gauw gaan slapen!’ commandeert moeder Hanja, en dan zijn de twee bengels stil.

Janneman slaapt met Fréetje in den wagen, en Hanja moet altijd goed oppassen, dat hij niet met zijn dikke, kromme knietjes tegen Fréetjes verbonden, gebroken beentje stoot.

Die arme, kleine Fréetje had al, toen ze nog maar een week bij haar moedertje was, haar linkerbeentje gebroken.

Hanja had het dadelijk verbonden en Mammie had er zelfs een echt gipsverband om gemaakt, maar dat was er toch weer spoedig afgegaan en nu zwachtelt Hanja het maar geregeld.

Fréetje krijgt altijd een extra nachtzoen, omdat ze zooveel missen moet: ze mag niet hard loopen, niet touwtje springen, geen leuke spelletjes doen met de wilde zusjes. Ze moet altijd maar rijden in den wagen, of zitten op een stoeltje. Het makkelijkste plekje is voor Fréetje bestemd: een lui schommeltje naast den kinderstoel van Baby, want dan kan Fréetje nog wat met Baby spelen.

Baby is een vreemde pop.

Hanja weet nooit, of ze eigenlijk wel heùsch van hem houdt. 's Is wel

[p. 88]

leuk, zoo'n echte Baby, met een lange jurk en luiers en 'n zuigflesch; en Hanja behandelt hem heel moederlijk, precies als ze Mammie Rita ziet doen.

Maar af en toe, als ze eens goed zijn dom, glad gezicht bekijkt, met de waterig-blauwe oogen, het fletse mondje en de bolle, gele wangetjes, dan vindt ze hem plotseling zóó leelijk, dat ze hem ruw in zijn wiegje gooit, met roef, roef de dekentjes er over heen.

Later heeft ze er dan wel spijt van: arme Baby, hij kan 't toch immers niet helpen, dat hij zoo'n akelig, grenzeloos onnoozel gezicht heeft.

En dan legt ze hem zoet op zijn kussentje, vouwt de lakens en dekentjes glad en schuift de neteldoeksche gordijntjes voor 't wiegje.

Een nachtzoek krijgt Baby dan ook maar héél zelden. ‘Och,’ verontschuldigt Hanja zich zelf, ‘hij is tòch nog te klein, om te begrijpen, wat dat is, een nachtzoen.’

Wie er wèl altijd een krijgt, dat is natuurlijk Rita-Rose. Die slaapt ook op het heerlijkste plekje: in Hanja's eigen bed. Maar Rita-Rose is ook immers de àllerliefste, naamgenootje van klein zusje Rita en de lieve, oude Tante Rose.

's Avonds in bed ligt Hanja heel stil; het dek hoog opgetrokken, tot over haar ooren en haar wang tegen Rita-Rose's zijden haar.

‘Rita-Rose, weet je nog wel het sprookje van de molenaarsdochter, die goud moest spinnen uit graan? Dat heb ik je eens verteld, op een Zondagavond, dat wij beidjes niet slapen konden.

Maar nu zal ik je een ander verhaal vertellen, van een, die wèl goud kon spinnen, maar niet uit graan.

Je weet wel, als kinderen erg ziek zijn, héél erg ziek, dan komt oom dokter en knipt àl hun haren af. Dat heeft oom dokter bij mij ook gedaan, toen ik zoo èrg, èrg ziek was, vóór dat ik jou kreeg van Tante Rose, en voordat kleine Rita geboren was.

En weet je Rita-Rose, waar al dat haar van die zieke kindertjes heengaat? Dat gaat in een groote blauw satijnen doos naar het oude toovervrouwtje. Dat woont in een gróót, gróót bosch, hier héél ver vandaan. Het oude toovervrouwtje heeft een groot, gouden spinnewiel, daarop spint ze de haren tot goud. Maar eerst worden ze gespannen op een zilveren raam en dan strijkt het oude toovervrouwtje er langs met een klein diamantje, als een strijkstok over de snaren van een viool. Dan geven de haren geluid en dan kan het oude toovervrouwtje hooren,

[p. 89]

van wat voor kinderen ze zijn. De haren van kinderen, die àltijd de waarheid hebben gesproken, klinken rein en zuiver, maar die van hen, die wel eens hebben gejokt, geven een leelijken valschen toon, al lijken ze ook nòg zoo mooi. Want het oude toovervrouwtje kan alléén maar goud spinnen uit de haren van goede kinderen, die nog nooit een leugen hebben verteld.

En van die gouden haren, die zij gesponnen heeft, worden de sluiers en vleugels geweven van de elfenprinsesjes, en de vlechten gemaakt van de feeën en sprookjeskoninginnen.

En ook jou haar is er van gemaakt, lieve Rita-Rose. Daarom ben je zoo goed en rein en lief, en moet ik zooveel van jou houden, het meest van àl mijn kinderen, want jij bent de aller-allerliefste.’ Dan vraagt Rita-Rose met haar teer poppestemmetje: ‘Moedertje, is toen van jouw haar ook goud gesponnen?’

Dan wordt Hanja bedroefd en haar stem klinkt heel zacht en treurig: ‘Neen Rita-Rose, want toen mijn haar werd afgeknipt, had ik al twee keer in mijn leven gejokt.’

Hanja is de moeder en de poppen zijn allen haar kinderen. Maar soms vergeten ze hun gewone bestaan en veranderen in prinsessen en koninginnen en hofdames.

Rita-Rose is natuurlijk de mooie, jonge prinses en Hanja zelf meestal de koningin of de hofdame, die voor haar zorgen moet. Kinnie, de grootste pop na Rita-Rose, wordt aangekleed als de prins, die met Rita-Rose trouwen mag.

Dan voeren ze veel sprookjes op: ‘de kleine Zeemeermin’, ‘de Sneeuwkoningin’, ‘Doornroosje’, ‘Sneeuwwitje’, ‘Asschepoes’...... In Doornroosje is Rita-Rose het mooiste: in een oude witte jurk van Rita op de kanten sprei van het witgelakte poppenledikantje, omringd van rozen, gele en witte, rose en purperroode, oude zijden en fluweelen en papieren rozen, die Tante Fré nog over had van een komediestukje. Maar Asschepoes en Sneeuwwitje zijn ook fijn, want daarvan heeft Mammie nog twee, oude operettes uit haar eigen jeugd en Hanja zingt dan zacht alle versjes, terwijl ze de poppen laat spelen.

Er zijn nog meer verhalen en boeken, die Hanja met haar kinderen opvoert, bijv. ‘de Koningin van Elvenland’ en ‘Belle en de Beer’. Daarvoor kan Hanja zoo heerlijk den grooten, bruinen beer van Fritsje

[p. 90]

gebruiken, die zoo wollig zacht is en zoo echt bromt. En Fritjes zwart paard heeft ze ook noodig: dat wordt, door middel van een lakentje omgetooverd in een prachtigen schimmel voor de elfenkoningin of in Freia van Roswitha. En met het lakentje wordt ook Jumbo, de grijze olifant herschapen in een mooien, witten Iravata, als Rita-Rose Parvati, de lieve Oostersche prinses moet voorstellen.

Zoo zijn er heel veel prettige spelletjes met de poppekinderen te doen, maar Hanja kan niet altijd met poppen blijven spelen. Als ze ouder wordt, worden haar spelletjes ook anders. Het echte, oude moedertjesidee gaat er af. Ze weet nu wel heel zeker, dat ze niet houdt van Baby; die krijgt Rita nu om mee te spelen en die vindt dat natuurlijk heerlijk. ‘Pop, pop,’ roept ze en trekt aan de kanten en linten van de lange jurk. Later zal Rita ook Janneman en Lexie en Kinnie hebben, maar voorloopig kan Hanja die nog niet missen. Ze moeten ook nog dienst doen bij de voorstellingen met Rita-Rose.

Doch ook die sprookjesspelen komen al minder en minder voor. Op 't laatst alleen nog maar op regenachtige Zon- en vacantiedagen, als Hanja niet uitgaat en moe is van lezen en pianospelen en niets anders meer weet te doen.

En als de tijd gekomen is, dat ze naar 't gymnasium gaat, dan worden ook Lexie en Kinnie en Janneman afgedankt met de bijbehoorende kleertjes, stoeltjes, bedjes... Fréetje bestaat allang niet meer; daar is dikke Frits eens bij ongeluk op neergevallen en toen Mama op zijn gegil kwam aanloopen en hem optilde, lag er tusschen de overblijfselen van 't aardig schommelstoeltje een onherkenbaar hoopje kleertjes, haar en scherven: het armzalig restje van het ongelukkige Fréetje.

Het kostte Hanja toen wel tranen, want ze hield veel van haar arme lieveling, maar een nieuwe pop wou ze toch niet meer hebben: ze was al zoo groot, bijna elf.

Als alles is weggegeven, houdt Hanja alleen Rita-Rose nog over. Maar daar zal ze nooit afstand van doen. Rita-Rose is immers de liefste! Aan Rita-Rose heeft ze alles gefluisterd, wat ze niet eens zou durven vertellen aan een liefste vriendin.

Rita-Rose weet àlle geheimen; ook van de twee jokkentjes, toen Hanja nog klein was; van àl het berouw om latere onaardigheden; van àlle geheimzinnige dingen, die òveral zijn, maar waar je niet van spreken mag.

[p. 91]

Rita-Rosa weet álles. Alles van Hanja zelf en àlles, àlles wat Hanja weet.

Rita-Rose ligt op het witgelakte poppenbedje met de kanten sprei van Doornroosje, in een donkeren hoek van Hanja's kamer. Ze slaapt allang niet meer in moedertjes armen. Al niet meer, sinds Hanja eens twee lange maanden bij Oma Beresteyn heeft gelogeerd - zonder Rita-Rose. Maar overdag kleedt Hanja haar toch nog aan en zet haar op een hoek van haar schrijfbureantje, geleund tegen een stapel boeken.

Wanneer Hanja gebogen zit over een moeilijk meetkunde-vraagstuk, of met de vingers in de ooren Fransche en Latijnsche woordjes leert en dan eens even opkijkt van boek of schrift, zijn het altijd Rita-Roses blauwe droomoogen, die haar toeschijnen van onder den krans van gouden krulletjes.

Maar als Hanja in de tweede klas zit, dan voelt ze, dat ze Rita-Rose niet meer noodig heeft. Dan legt ze haar neer in het witte ledikantje, toegedekt met de kanten sprei. En ze kust haar voor 't laatst op het bleekroode mondje en de groote oogen met de lange, donkere wimpers en het gouden haar. Dan gaat het bedje in een groote doos naar den zolder. ‘Voorzichtig - Breekbaar’, staat er buiten op. Dat is goed voor schoonmaak of verhuizing.

Jaren later, als Hanja al bijna volwassen is, vindt ze de doos op zolder staan.

O ja, daar slaapt Rita-Rose, haar oude lieveling!

De herinnering vliegt omhoog aan al het lieve van vroeger en met bevende vingers, als was het een kostbaar geschenk, opent Hanja de oude doos. Daar ligt een pop, in een smoezelig wit bedje.

Is dat Rita-Rose?

Het elastiek in armen en beenen is verslapt en verteerd; haar hoofd hangt achterover, als Hanja probeert, haar op te richten.

De glazige blauwe poppenoogen staren zonder uitdrukking en het gouden haar heeft alle glans verloren. Dan legt Hanja haar weer neer en sluit voorzichtig het deksel.

Neen, dat is haar kind niet meer.

Rita-Rose is gestorven, toen Hanja haar geen liefde meer kon geven; en dit is een doode pop.

‘Rust zacht Rita-Rose.

Je herinnering leeft toch in mijn hart.’