Droom en Daad. Jaargang 2

[p. 75]

Een religieuse jeugdgemeenschap
door Hein Willemse

ER zijn vele jongeren van niet-orthodoxen huize, die van kerk en godsdienst vervreemd zijn.

Onlangs werd in den Haag opgericht een Religieuse Jeugdgemeenschap. In een circulaire ter bekendmaking van het streven trachtte men onder woorden te brengen, waarom de kerk in zoovele kringen heeft afgedaan. We lezen daar, dat in veler oog de kerk was ‘een tevredenheidspredikster door dik en dun, een rem op maatschappelijke hervormingspogingen, een bron van schijnheiligheid en weeë Zondagochtend-verveling’, dat de kerk stond ‘buiten het werkelijke leven’.

Jongeren uit sociaal-democratische (misschien ook zelfs uit vrijzinnig-democratische) kringen zijn meerendeels opgegroeid in een spheer van achterdochtige vijandigheid tegen de kerk. Waarom toch?

De menschen, die zich ernstig ten doel hebben gesteld uit het duistere heden van oorlog, armoede en baatzuchtige wreedheid op te bouwen een blijde toekomst van gulden vrijheid, eerlijke menschenliefde en rechtvaardige gelijkheid staan - dit is de grootste onderlinge scheiding - gegroepeerd om twee geheel verschillende ideeën.

De democratische elementen zien het zwaartepunt van elk verbeteringsstreven in een economische hervorming. Zij willen het productie-wezen wijzigen, zij willen om een verduidelijkend voorbeeld te noemen: de verhouding tusschen werkgever en werknemer, de verhouding tusschen de staatsgemeenschap en den particulier als ondernemer grondig veranderen. Zij zeggen: met de maatschappij verandert de mensch. Wordt de maatschappij beter, dan zal de mensch zedelijk en geestelijk uitgroeien tot de uiterste mogelijkheid, hem als sterfelijk wezen gegeven. Zij vertellen ons, dat een mijnwerker, die acht of negen uren van slovenden arbeid onder den grond heeft doorgebracht niet in staat zal zijn uit de overdadige schoonheid van het leven in zonnige natuur te putten een heerlijk vertrouwen in de kracht van zijn persoonlijkheid; dat een altijd-sjouwende en tobbende waschvrouw geen tijd en gelegenheid heeft zich een ontwikkeling eigen te maken, die haar beschaving geven zal en haar waarde als mensch zal dragen; dat een in honger

[p. 76]

en armoede opgroeiend achterbuurtkind in de natuurlijke verleiding komt om stelend weg te nemen dingen, die een rijk kind in overvloed van eigendom om zich heen vindt.

Anderen daarentegen zeggen: de maatschappij zal nooit en te nimmer verbeterd kunnen worden, voordat de menschen stuk voor stuk verbeterd zijn. Menschen met deze overtuiging vinden in de Christusprediking de cristalliseering van de vereischten, waaraan een mensch te voldoen heeft, wil hij een samenstellend deel kunnen zijn van een ideale samenleving. Waar zich nu uit de oud-vaderlandsche orthodoxie een godsdienstig leven ontwikkeld heeft, waarin Christus, al was hij dan niet meer in aller opvatting God's Zoon, die met zijn bloed en leven 's werelds zonden loskocht, tòch in ieder geval een middelpunt bleef, daar is het niet te verwonderen, dat de kerk werd een brandpunt van stroomingen, gericht op de individueele verbetering van den mensch. Deze stroomingen waren - de praktijk wijst dit uit - bijna steeds vijandig aan het maatschappelijk streven van b.v. de Internationale Sociaal-Democratie, die zich het krachtigst heeft uitgesproken voor gestadige economische ombouw van de samenleving. Zoo groeide bij vele arbeiders en in vele kringen van intellectueelen, den arbeiders naverwant, een tegenzin tegen de kerk, die ‘binnen 't kader van deze kapitalistische wereld menschen wilde gaan verbeteren, die, met handen en voeten gebonden aan de hardheid van hun bestaan, elke bewegingsvrijheid misten’.

Uit liberale omgeving hoort men dan nog vaak de opmerking: Zondags gaan ze met een braaf gezicht naar de kerk en de rest van de week zijn ze even slecht als de anderen, die tenminste niet hun zonde met schijnheiligheid bezwaren. Men heeft dan een sprekend voorbeeld van een man, die altijd trouw met zijn heele familie in een eigen bank vooraan onder den preekstoel zat en op een goeie dag wegens bedriegelijke bankbreuk veroordeeld werd en men beschuldigt zoo alle kerkelijk leven van onwaarachtigheid en schijnheiligheid. Zoo vaak wordt een enkele zwakkeling vereenzelvigd met de heele Christenheid. Deze vereenzelviging getuigt van bekrompenheid en is veelal een gauw en gemakkelijk gevonden excuus om uit de kerk weg te blijven, om alsjeblieft geen consequenties te moeten trekken uit een waar en krachtig woord van den predikant.

Als we zoo eens deze en dergelijke anti-kerkelijke bezwaren nagaan,

[p. 77]

voelen we meteen, waar de weg ligt tot verbetering. En zoo constateeren we met groote blijdschap, dat men in socialistische kringen gaat inzien, hoe men heel goed religieus en godsdienstig kan zijn, zonder dat dat automatisch met zich brengt een vijandigheid tegen krachtig maatschappelijk hervormingswerk.

En we merken, dat de kerk zich zelf verplaatst naar het woelige drukke leven. We zien, hoe de kampen van N.C.S.V. en V.C.S.B. het bewijs leveren, dat je religieus besef een stuk praktijk van tintelende levensliefde kan zijn.

Reeds bijna een jaar geleden is het, dat in den Haag werd opgericht de Religieuse Jeugdgemeenschap, een zustergemeente naast de Vrijzinnige Jeugdkerken in Haarlem, Baarn, Enschede en meerdere plaatsen, een zusterkerk, die echter niet, als sommige andere specifiek Vrijzinnig-Christelijk is, omdat deze Jeugdgemeenschap tot zich trekken wil niet-orthodoxe of niet gematigd-orthodoxe jongeren uit kringen, genuanceerd van vrijzinnig-christelijk tot religieus-anarchistisch. Dat lijkt een zware taak, maar als we de oplossing zien in den Haag, dan juicht het in ons, omdat blijkt, dat met een beetje tolerantie en samenwerking bij sprekers en hoorders in eenheid iets prachtigs te bereiken valt. Jongens en meisjes, nooit in de kerk geweest, komen en buigen 't hoofd voor 't Groote, dat tot hen komt en ze gaan met het heerlijk-sterkend gevoel, dat iets, wat ze reeds in zich wisten, vaster vorm gekregen heeft. Alle sprekers, hoe verschillend ook van aanleg, temperament en richting hebben den jongeren iets meegegeven, waarvoor zij zèlf, hun ouders en opvoeders niet anders dan dankbaar zullen zijn. Wat de groote ‘men’ tegen de kerk heeft, was aan deze leiders ten eenenmale vreemd.

Een vaste kern van ongeveer 150 jongeren met een gemiddelden leeftijd van 16½ jaar bezoekt de diensten, die Zondags om de veertien dagen 's ochtends half elf in de Aula van het 1e Stedelijk Gymnasium worden gehouden.

Als om half elf het ons zoo vertrouwd geworden zaaltje is ‘vol’ geloopen - er kunnen er altijd nog méér bij! - speelt de organist, een jongere, een preludium. Dan treedt de spreker of spreekster, voorgegaan door den voorzitter van het Jeugdbestuur, door 't middenpad en bestijgt het podium. Er komt over de hoofden van de wachtende meisjes en jongens iets warms van eerbied en overgave. De stem, die

[p. 78]

bidt of het samenzijn wijdt, klinkt bekend en rustig. Alle stugheid, valsche schaamte en jongensachtige ruwheid wijken in deze stille en zekere benadering van den Allerhoogste.

Van votum tot slotgebed ligt over de dienst een stemming van wijding, die het samenzijn maakt tot een getuigenis van ernstige, jonge bereidheid uit en tot God.

Is daarvoor nu een aparte jeugdkerk noodig? Kan de jeugd niet naar een gewone kerk gaan? Het antwoord op die vragen ligt in 't geen ik van zoovelen hoorde, die preekten in de jeugdkerk of uitgenoodigd werden om te komen: ‘Het is zoo moeilijk, om die jonge menschen te geven, wat ze verlangen.’ Met andere woorden, de dominees en sprekers kunnen niet komen met 't geen ze gewoon zijn te geven.

De jeugd vraagt iets heel aparts. De jeugd staat tegenover iets groots, machtig en geweldig, onvatbaar en toch vorm hebbend. De jeugd benadert het met al haar onbevangenheid. De jeugd brengt 't eigene in verband met 't geen van God gesproken wordt. De Religieuse Jeugdgemeenschap biedt een preekstoel voor ernstige, de jeugd begrijpende mannen en vrouwen en geeft zoekende jongeren gelegenheid te luisteren, naar wat zíj hun te zeggen hebben uit het diepst van hun hart.

Ook voor jullie, jongeren, staat onze kerkdeur open. Misschien laat de voetbal of hockey-competitie je eens een Zondagochtend los. Laat je sportkoffertje maar eens dicht, als de Religieuse Jeugdgemeenschap dienst heeft. Geeft je vrije Zondagochtend eens op: 't zal géén opoffering zijn. Midden in de woelige drukte van school, werk, sport en vereeniging God's stem te hooren, je van je roeping welbewust te worden, is de sterke hand, die je steunt en voorwaarts doet gaan.

Den Haag.