Droom en Daad. Jaargang 2

[p. 48]

Zomermiddag
door C.M. van Hille-Gaerthe

ALS we 't niet geweten hadden aan het prachtige gave slot, dat elken keer, als we ons hoofd omwendden daar hoog boven op den berg lag, als we maar nooit naar links hadden gekeken, waar de donkere sparren tegen de berghelling groeiden, dan hadden we ons dien middag best kunnen voorstellen, dat we een wandeling deden, ergens langs een zonnigen weg door de heuvelachtige streken op de Veluwe; de weg was niet meer dan glooiend en het uitzicht was wijd tot aan den horizon. Het koren groeide hoog op de akkers, de volle aren bogen onder het rijpe zaad; tarwe stond er en gerst en haver met klaprozen langs het klaverweggetje. De klaver geurde zoet en op den berm bloeide de wilde latyrus.

Er was geen schaduw op den weg; er waren zooveel auto's en stof als op een Hollandschen grintweg in de vlakte.

En toen kwamen we bij het kleine, landelijke dorpje, waar nog een klooster stond, meer dan duizend jaar oud. Een van ons was er geweest en rondgeleid door een jong dienstmeisje.

Het klooster, oudtijds katholiek, was reeds sinds jaren een wereldlijk klooster, bewoond door twaalf stiftsdames, meest leden van aanzienlijke, verarmde geslachten.

Het bewoonde klooster, waar de vensters aan den buitenkant nog zware, ijzeren bouten hebben, is niet te bezichtigen - wel de kerk.

Dof en donker was de klank van den metalen klopper, dien we lieten vallen op de kleine deur en in den kloostergang met de portretten van de oude abdissen, die jaren geleden door deze gangen geloopen hadden, wachtten we op het dienstmeisje.

Toen kwam ze...... met de sleutels, met haar lichte hoofdbuiging, met het vriendelijk verzoek haar te willen volgen.

Waarom deed ze het?... Het was niet het dienstmeisje, het was een van de stiftsdames, een grijs dametje met een geestig, fijn-besneden gezicht. Wat dreef haar als een dienst-bereide gids een paar willekeurige vreemdelingen rond te leiden?

Wie, die op reis de merkwaardigheden van een streek niet ongezien wilde laten voorbijgaan, heeft niet aan den ingang van een slot, van

[p. 49]

het oude kerkje

[p. 50]

een park, een oud raadhuis of een grot een kwartier lang met andere menschen verveeld bijeen gezeten, in afwachting tot de gids, klaar met den vertrekkenden menschentroep, zich weer aan 't hoofd van een nieuwe ‘Führung’ kon stellen, om met eentonige of enthousiaste stem de heerlijkheden of bizonderheden van de plaats aan te prijzen? En hoe prettig was het dan eens even achter te blijven en over de verweerde borstwering heen stil op je eentje te genieten van het grootsche landschap daar beneden, om zèlf het beekje, waarlangs je den vorigen dag gewandeld had weer te ontdekken, nu stroomend midden door een groen weitje, waar kleine geitjes graasden, om eens een oogenblik te blijven peinzen bij een vergrijsd beeldje in een kleine nis, dat de gids haastig voorbij geloopen was, om z'n luisterende schare met luider stem de merkwaardigheden van een veroverd kanon mee te deelen. Hebben we dan niet ál die menschen en het vooraf-bepaalde tempo van onzen gang door al die schoonheid en zelfs den ijverigen, bekwamen gids verwenscht?

En nu liepen we daar dien middag zoo stil met ons viertjes en de lieve stem vertelde ons zooveel van het oude gebouw, waarvan elke steen als een bekende was.

We werden gebracht over de met bloemen begroeide binnenplaats, waar de kleine rozen rond de vensters bloeiden, waar onder de breede takken van een duizendjarige linde een klein gezelschap de middagkoffie gebruikte. En even wenschte je Juni terug, als de lindebloesem zoo zoet en overweldigend zou geuren binnen de besloten kloostermuren, als het er zoo stil zou zijn in den zomermiddag - geen ander geluid dan de muziek van honderden bijen, zoemende om den blonden bloesem en de galmende klank van de oude kloosterklok.

Een lage poort voerde naar de kerk, waarin de Zondagsdienst voor de dorpelingen gehouden werd. Boven het koor tegenover den preekstoel was een galerij, die van het klooster uit te bereiken was, zoodat de stiftsdames niet dóór de kerk, maar van hun huis uit in de kerk konden komen en daar in de af geschoten hooge kamertjes, die met openslaande raampjes op het koor uitkwamen, zaten als in eigen logetjes.

Bij het altaar vonden we de oude half-vergane en de geconserveerde altaarkleederen: Josef en Maria op den ezel, komende van Bethlehem. Wat een eindeloos geduld en oveleg hield dit kleed, dat den zijwand

[p. 51]

de kloosterhof

[p. 52]

van het koor sierde, besloten. Naast het kruis stonden recht en slank de lange ivoor-kleurige waskaarsen.

En er was tijd en rust om je er even in te denken, hoe 't zijn zou om op een Oudejaarsavond in die sobere kerk te zitten, waar de nieuwere tijd altijd weer gebouwd had op de onverwoestbare, hechte Romaansche fundamenten van meer dan duizend jaar geleden, waar in de verte de rechte rij stille kaarsvlammen het Kruis zouden belichten. Toen kwamen we in de Krypt, diep in den grond, waar 't zoo zonloos en kil was, met steenbrokken van alle eeuwen, met een enkelen sarkophaag en vol oude historie.

En op elke vraag van ons was er een bereid antwoord en uit een enkele lijn, uit de versiering van een steen lazen we de eeuwenoude geschiedenis van het gebouw, van de landstreek.

Buiten tegen de kloostermuren lag de moestuin in de zon en aan de kromme, gegroefde appelboomen rijpten de appelen.

Toen we weer liepen langs de korenakkers en den weg, waar de auto's en de postwagens het stof opjoegen, was het alsof we dien middag wèg waren geweest in een andere wereld, waaraan de herinnering ons toch niet losliet. Misschien was het wel, omdat door alles, wat we dien stillen, ingetogen middag ervoeren iets in ons moderne menschen - die in het drukke hollende bestaan van deze haastige wereld vol lawaai nauwlijks tijd voor elkaar hebben - tot rust werd gebracht door den rijkgetakten lindeboom, die eeuw na eeuw haar gaven van geur en bloesem en teeder blad spreidde tusschen de begroeide verweerde muren, door de leege kerk - waarvan de stilte niet ontwijd werd door de hinderlijke praatstemmen en slifferende voetstappen van onverschillige bezoekers, waar duizend jaar lang altijd weer de menschen iets gebracht hadden van hun allerbeste gevoelens, door de bekoring, uitgaande van die oudere vrouw, die zoo hoffelijk en gul van haar groote kennis en vriendelijke belangstelling gaf aan een paar voorbij-trekkende vreemdelingen.