Droom en Daad. Jaargang 1

[p. 40]

De school voor maatschappelik werk
door C. Meursing

TOEN ik voor 't eerst het programma van de School voor Maatschappelik Werk zag, maakte dit op mij geen sympathieke indruk. Het kwam mij zeer oppervlakkig voor: van alles wat en niets goed. Zo ongeveer, alsof men de opleidingen voor Mr. in de rechten en voor bewaarschoolonderwijzeres dooreen gehaspeld had, maar dan van beide een heel klein beetje. Ik besloot dan ook er tegen het advies van mijn raadgevers in, niet heen te gaan. Maar later, toen ik eenmaal wist, wat ik worden wilde, n.l. woningopzichteres, en ik begreep, dat de zekerste weg om dit te bereiken liep door de rijstebrijberg van de School voor Maatschappelik werk heen, heb ik deze aanvaard en - ik heb er genoten met volle teugen, alle drie jaar, dat ik er geweest ben. Het is net, of de directrice, Mej. E.C. Knappert, de toverformule weet om vanuit het hele land de personen, die een bepaald vak extra goed meester zijn naar de school te lokken om er ons op de meest duidelike manier van te vertellen. En je hoort er niet één bepaalde opvatting verkondigen, hoewel ik geloof, dat de school over 't algemeen rose getint is, maar van allerlei richtingen tref je er aan, zowel wat de docenten als de leerlingen betreft en dat maakt de opleiding juist zo interessant. Je zult daardoor niet zo gauw in je mening aan 't wankelen worden gebracht; je blijft meestal toch, zoals je 't in je omgeving thuis geleerd hebt, of zoals je aard het je voorschrijft, maar goed is het ook eens de mening van andersdenkenden te horen en er je eigen opvatting aan te toetsen.

Maar van welke richting je dan ook bent, de directrice leert je wel met nadruk, dat alle mensen, arm of rijk, evenveel behoefte hebben aan een menswaardig bestaan en er ook evenveel recht op hebben. En dat we ons nooit iets mogen laten voorstaan op onze betere maatschappelike positie dan waarin de personen verkeren, met wie we door ons werk in aanraking zullen komen. Ook grift ze ons zo buitengewoon duidelik in ons brein, dat we trouw moeten zijn aan ons werk, dat men ten allen tijde op ons moet kunnen rekenen, dat we niet uit de weg mogen gaan voor moeilikheden of pretjes, maar dat we moeten doen, wat we beloofd hebben en wat de mensen van ons verwachten. Ik geloof, dat dit juist de voornaamste reden is, waarom het zo prettig op de school is, dat je er leert jezelf aan te pakken en te werken. Menigeen keert

[p. 41]

met tranen in de ogen uit de directrice-kamer terug, waar ze juist een flinke terechtwijzing heeft ontvangen, die ze op dat moment misschien min of meer onverdiend vindt. Maar toch: op een hoge uitzondering na aanvaarden zij dit allen en worden zij gebracht tot steeds meer krachtsinpanning en overgave aan het werk. Het valt je ook telkens weer op, als je als oud-leerling de school weer eens bezoekt, hoe opgewekt de stemming is en hoe zo goed als allen het als een groot voorrecht beschouwen de school te mogen bezoeken.

De meeste meisjes, die op de school komen, zijn jong. Dit ligt zo in de aard der zaak. Zij komen met haar 18de jaar van de H.B.S. of een dergelike inrichting en moeten dan kiezen, wat ze verder willen gaan doen. Aan de universiteit studeren lokt velen aan, maar dat blijkt later ook voor sommigen te zwaar te zijn of zij bereiken toch geen bepaalde graad, omdat ze voor die tijd getrouwd zijn. De studie is dan natuurlik niet vergeefs geweest, maar toch is haar verdere leven in 't geheel niet in overeenstemming met het vak, waaraan zij zich enige jaren gegeven hebben. Dit nu is met de School voor maatschappelik werk zo iets geheel anders. Elk jong meisje, dat daar de 3-jarige cursus meemaakt, kan dit beschouwen als de vooroefening voor elke werkkring, die zij later vervullen zal, het zij ze trouwt of meer direct maatschappelike werkster wordt. Voor de vakken, die op het huishouden of de kinderverzorging betrekking hebben, spreekt dit vanzelf, b.v. huishoudkunde, hygiëne, verstelnaaien, opvoedkunde, fröbelen. Maar ook de zuivere theorethiese vakken als staathuishoudkunde, volkshuisvesting, sociale wetgeving zijn nuttig voor iedereen. Want is het niet noodzakelik, dat ook de huisvrouw iets weet van de samenstelling van de maatschappij, wat daarvan de fouten zijn en hoe verschillende partijen die trachten veranderd te krijgen? Dat zij leert inzien, hoe de arbeidersklasse tot haar eisen om lotsverbetering gekomen is en op welke manieren zij die tracht te verkrijgen? Dit alles doet haar meeleven met de dingen om haar heen en doet haar naast de taak van huisvrouw en moeder die van lid der maatschappij niet vergeten. Waar zij ook komt te wonen, hetzij in de stad of op het land, overal zal zij het inzicht meedragen, dat haar op de school gegeven is en zal zij trachten in haar omgeving iets van die idealen tot werkelikheid te brengen. Is haar man b.v. directeur van een fabriek, dan zal zij allicht iets voor de arbeiders kunnen doen. In kleine dorpen zal zij in haar omgeving de stoot kunnen geven tot allerlei opvoedend maatschappelik werk: kinderclubs, bibliotheek enz. Overal valt er nog zoveel te veranderen op grote en kleine schaal, waaraan de vrouw zo'n werkzaam aandeel kan hebben.

[p. 42]

En dan zijn er nog de vakken, die er meer speciaal op ingericht zijn onze kunstzin en gevoel voor de natuur te versterken en die van zo heel grote waarde kunnen zijn voor ons zelf en de mensen, met wie we in aanraking zullen komen en die we er op onze beurt weer van kunnen doen genieten, als daar zijn de cursussen over: ‘geestelike beschaving van Europa’, Dante's Paradiso, Goethe, Shakespeare, Rembrandt, de sterrenhemel, de levende natuur enz. enz.

Dat overgrote program met zijn sterk uiteenlopende vakken maakt ook, dat iedereen er wel iets vindt, waartoe ze zich biezonder voelt aangetrokken en waarin ze in meerdere of mindere mate iets presteren kan. Het gebeurt wel, dat een leerling de grootste moeite heeft met de theoretiese vakken en misschien wel bij zich zelf denkt: ik hoor hier niet, ik ga maar weg. Maar dan blijkt het opeens, dat ze zo biezonder goed met kinderen kan omgaan en wordt het haar duidelik, dat ook voor haar een mooie taak in de toekomst is weggelegd. Het maatschappelike werk is zo uitgebreid; men kan aan 't hoofd van een grote instelling komen te staan of heel bescheiden een kleine plaats innemen, die niet in 't oog valt. Beiden zijn even nodig. Die meer geschikt zijn met volwassenen om te gaan, zullen haar weg vinden en ook degenen, wier aard meer op de omgang met kinderen is ingesteld. Niemand behoeft verlegen te staan een keuze te doen; weet men het in 't begin van de cursus nog niet, dan zal men het zeker wel vinden gedurende de drie jaar, dat men de school bezoekt, 't zij dat men zelf een ingeving krijgt of een goede raad ontvangt van de directrice, die een merkwaardige kijk op mensen heeft en daarbij een uitgebreide kennis bezit aangaande de takken van maatschappelik werk in ons land (en ook daarbuiten!), waar hulp gevraagd wordt en waar hulp gewenst zou zijn.

Nu nog iets over degenen, die op latere leeftijd met maatschappelik werk willen beginnen, waartoe ik zelf behoord heb. Al zijn de meeste leerlingen tussen 18 en 25 jaar oud, er is volstrekt geen bezwaar om ook op latere leeftijd met de cursus te beginnen. Integendeel: ik voor mezelf heb de indruk gekregen, dat ouderen nog beter de waarde begrijpen van veel, dat haar op de school geboden wordt en dat ze in veel opzichten het beter in zich kunnen opnemen. Ook staan na afloop van de cursus een groter aantal vakken voor hen open, omdat jonge meisjes nu eenmaal over 't algemeen minder geschikt zijn voor bepaalde vakken op maatschappelik gebied en er ook niet voor gevraagd worden.

‘De school is burgerlik’ hoort men wel eens beweren van sociaal democratiese

[p. 43]

zijde. Zeker, dat is in een bepaald opzicht het geval. De meisjes, die er komen, behoren meestal tot de gegoede of zelfs zeer gegoede klasse. Dit komt, omdat het schoolgeld hoog is en de meeste vakken, waarvoor men er een diploma kan krijgen, verre van winstgevend zijn. Maar dat neemt niet weg, dat er op de school heel wat zaadjes gestrooid worden, die het maatschappelik geweten van velen zullen wakker roepen en hen tot daden zullen brengen van maatschappelike rechtvaardigheid en algemene mensenliefde. -