Droom en Daad. Jaargang 1

[p. 22]

Om de theetafel
door C.M. van Hille-Gaerthe

IN het eerste Gymnasium te den Haag is den een-en-twintigsten Maart een tentoonstelling geopend van handwerken door de meisjes-gymnasiasten gemaakt.

De teekenleeraar had het initiatief genomen voor deze tentoonstelling van handwerken met wol en zij gewerkt. De bedoeling was, ook te laten zien, wat men met combinatie van kleuren in het handwerk bereiken kan.

Als er in dezen tijd wel eens aan getwijfeld wordt, of meisjes, die veel met hun hoofd werken, meisjes, die in hun vrijen tijd hockeyen, tennissen en roeien nog in staat zijn een naald te hanteeren; als er wel eens aan getwijfeld wordt of tegenwoordige schoolmeisjes nog tijd en plezier hebben om te handwerken, dan is zoo'n school-tentoonstelling zeker het beste bewijs om alle sombere twijfelaars ineens tot blijder gedachten te brengen.

Er staan geen handwerk-lessen op het rooster van het Gymnasium.

De inzendingen geschiedden vrijwillig. En wat was er veel ingezonden! Wat was het tentoonstellings-zaaltje fleurig van kleur. Er zijn prijzen uitgedeeld en een paar eervolle vermeldingen. Er was naar patronen gewerkt en er waren eigen vondsten en ontwerpen.

En dát was het aardige van de tentoonstelling, dat al die handwerken - gewoon en mooi en héél mooi - gemaakt kunnen worden door meisjes, die op dit gebied niets bizonders leeren. Dat heeft misschien bij de niet-inzendsters ineens de gedachte gewekt: Hè ja, zoo'n gezellig kussen met blauw en oranje, wat zou dat een prettig ding zijn om naar te kijken, als het in een hoek van de bank in de huiskamer lag,... zoo'n saai rieten mandje eens op te monteren met die kleurige haaksels, zoodat het ineens een decoratief werkmandje wordt op een tuintafel... zoo'n geestig eiwarmertje zou ik nog juist kunnen maken van de restjes van de theemuts...

En de Paasch-vacantie staat voor de deur - de Paaschvacantie met mooie dagen van fietstochten en picnics en tennismiddagen; en de verraderlijke April-buien, die ineens alle lente-plannen verstoren en ons naar huis drijven, om de kachel, rond de theetafel, als op een winterschen dag.

Er is veel verschillend genoegen in de wereld en elke tijd heeft z'n eigen vermaken en z'n eigen genot. Maar er is ook vreugde, die van alle tijden is, misschien is dat de zuiverste vreugde.

[p. 23]

En wat van geslacht op geslacht een vreugde geweest is in de huizen der menschen, wat we van klein kind af toch tot onze kostelijkste uurtjes rekenen, dat is: het samen zitten, rustig verdiept in het werk onzer handen, terwijl één uit den kring vertelt of voorleest.

Misschien komen we in de schooltijden wel eens te weinig toe aan die stille uren van gezelligheid; in de vacantie met alle Paasch-Zondagen hebben we de gelegenheid om met het zorgvuldig-uitgezochte boek de theeuurtjes weer tot de beste uren van den dag te maken.

* _* *

Een schat van voorleesboeken heeft Selma Lagerlöf ons gegeven. Ze bracht ons bundel na bundel kleine verhalen, waaruit we altijd weer iets kunnen vinden, als we toevallig bij elkaar zijn, voor korte poos; en ze schonk ons haar boeken, waarbij elk voorlees-uur doet verlangen naar een volgend uur van samenzijn. Haar rijkste boek is zeker Gösta Berling. Maar wie, behalve in de kinderjaren ‘Niels Holgerssons wonderbare reis’ nooit iets van Selma Lagerlöf gelezen heeft, zal goed doen niet met Gösta Berling te beginnen.

Er is een ander boek, veel minder genoemd en veel minder bekend dan Gösta Berling en Jeruzalem - zoo'n kostelijk boek om in de vacantie met alle gezelligheid van een huiselijken kring of vrienden-bijeenkomst dag aan dag te genieten: Het Huis van Liljecrona.

Dit boek is zooveel eenvoudiger van samenstelling dan Gösta Berling en kan daardoor ook meegenoten worden door haar, die door Gösta Berling's overvloed nog overweldigd worden. Het is een boek om over te lachen en te schreien, een boek van goede en slechte daden, een boek, dat raakt aan de heel teedere gevoelens van een menschenziel.

Liljecrona is één van de kavaliers uit Gösta Berling, een van die wonderlijkfelle mannen, die, zooals Jacqueline van der Waals gezegd heeft, ‘hun dwaasheid voor ernst en hun ernst voor dwaasheid hielden.’ Maar Liljecrona was anders dan die anderen, minder uitbundig; hij was ook geen eenzame, hij had een zachte vrouw en lieve kinderen en hij had een eigen huis, dat hem soms zóó trok, dat hij met z'n viool onder den arm wegvluchtte van de wilde kavaliersbende en doorliep... doorliep tot hij met zijn verlangend hart zijn huis bereikt had. En wàt voor een huis was het zijne: ‘Er was geen mooier plekje op de wereld... Daar lag de tuin, de appelboomen bloeiden.

[p. 24]

het huis van liljecrona

[p. 25]

Dat had hij immers op alle hoeven gezien, 't was alleen maar, dat ze nergens zóó bloeiden als hier in dezen tuin.

Denk er om, 't was morgen en heel vroeg!

De plantjes begonnen op te komen. Wat stonden ze daar allerliefst, de erwten en boonen met hun twee dikke zaadlobben en hoe mooi gelijk kwamen de worteltjes en raapjes op. 't Alleraardigste waren de kleine gekroesde peterselieblaadjes, die de aarde boven zich ophieven, alsof ze nog verstoppertje met het leven speelden.

En hier was een klein bedje, waar de streepen niet heel gelijk op waren en waar de kleine vierkantjes er uit zagen als een staalkaart van alles wat er geplant en gezaaid kon worden. Dat was de tuin van de kinderen.

Liljecrona zette vlug de viool aan de kin en begon te spelen. “'t Zijn geen weelde, geen uitspattingen, die me weglokken” speelt hij. “Geen liefde voor andere vrouwen, geen eer, maar de bekoorlijke veelzijdigheid van 't leven.

Ik moet er al de schoonheid, de bitterheid, den rijkdom van voelen om mij heen. Maar nu heb ik er genoeg van, ik ben moe en verzadigd. Ik wil mijn huis niet verlaten. Vergeef me, heb geduld met me.”

Hij blijft ook acht heele dagen en is al dien tijd gelukkig als een kind. Hij is verliefd op alles thuis, op vrouw en kinderen en denkt niet aan Ekeby.

Maar dan komt er een morgen dat hij weer weg is. Hij kon het niet langer dragen, het was te veel geluk voor hem.’

Dit lezen we van Liljecrona in Gösta Berling en nu heeft Selma Lagerlöf in het Huis van Liljecrona de geschiedenis gegeven van Maja Lisa, de toekomstige huisvrouw van Liljecrona, die samen met hem zal wonen in dat vriendelijke huis. En dat meisjesleven beschrijft Selma Lagerlöf ons in den haar eigenen, verrassenden vorm.

Maja Lisa heeft het niet goed; ze heeft haar heerlijk huis en een allerliefsten vader, maar hij hertrouwt met een sluwe, zelfzuchtige vrouw, die Maja Lisa's leven verbittert. En Maja Lisa, om haar vader, die een hartlijden heeft, te ontzien, verzwijgt haar leed. Maar dan komt haar dierbaarste vriendin logeeren, en 's avonds laat, als iedereen slaapt, komt ze in Maja Lisa's kamer sluipen en in dat vertrouwelijk uur zal ze eindelijk haar bedroefd hart aan Anna kunnen uitstorten.

- Ik zal je 't verhaal van sneeuwwitje vertellen, zegt Maja Lisa.

- Zoo, dàt verhaal, zei Anna en ze zag er niet zoo heel blij uit. Ja 't is lang geleden, dat ik dat heb gehoord.

[p. 26]

... En nooit had Sneeuwwitje er over gedacht, dat haar zóó'n groot ongeluk kon overkomen als op een mooien morgen in den vorigen zomer, toen ze met haar lieven Vader naar het hooien ging kijken.

- Wat dat verleden zomer? viel Anna haar snel in de rede. Ik meende dat Sneeuwwitje duizend jaar geleden leefde.

- Ik heb nooit anders gehoord, dan dat Sneeuwwitje nu nog leeft en dien dag, dat ze met haar lieven vader uitging, was ze juist negentien jaar geworden en Vaderlief was vijftig, maar dat kon je bijna niet aan hem zien.

En nu vertelt ze verder, vertrouwelijk-stil en spottend om den humoristischen kant van den droevigen keer, dien haar leven genomen heeft; maar ze noemt zichzelve niet, ze vertelt het aan de begrijpende vriendin, alsof ze haar een gewijzigd sprookje van Sneeuwwitje verhaalt.

Later, als haar vriendin Britta trouwt en als Maja Lisa, niet voldoen mag aan haar belofte, de bruiloft mee te maken, hoe zielsongelukkig is ze dan alleen in huis achter gebleven en hoe ziels-ongelukkig is de bruid op haar bruiloftsfeest, nu de liefste gast, Maja Lisa, aan den disch ontbreekt.

‘Maja Lisa zat voor den haard in de keukenkamer te schreien. Maar... vreemd. Ze meende, dat ze gerinkel van bellen hoorde en paardengetrappel. En vioolspel! daar kon ze zich niet in vergissen. De hemel was helder en vol sterren. De sneeuw op het veld en de rijp op de boomen waren zelf gaan lichten. Als ze bij het venster kwam, was het alsof ze in een verlichte kamer keek.

Ze zag duidelijk, dat een bruidsstoet kwam aanrijden door de laan. In de eerste slee zaten de speelmannen met de violen onder de kin en streken met alle macht over de snaren. In de tweede zaten de bruid en de bruidegom, en de bruid had geen shawl over het hoofd willen hangen, maar liet haar kroon schitteren in het witte sneeuwlicht. Daarachter kwam slee op slee met de bruidsmeisjes en de bruidsjonkers.

En de bruidsdans wordt gedanst, niet in het huis van de bruid, maar in de leege keukenkamer van Maja Lisa's huis.

En toen Maja Lisa nu de bruid omhelsde en later den bruigom en al de anderen de hand schudde, toen was het hun eerst, alsof de ware bruiloftsvreugde over hen kwam.

Zie, Maja Lisa kon al haar verdriet van zich afzetten en zóó vroolijk zijn, dat andere menschen ook dachten: Er is niets zoo heerlijk als het leven! 't Is niet waar, dat het akelig en moeilijk is. Het is heerlijk!’......

Zoo is dit boek vol verrassingen, vol onverwachte tooneelen; maar men moet

[p. 27]

uit een boek, dat men bewondert, niet al te veel vertellen. Het is allerminst een boek om dóór te vliegen; het is één van de boeken, die tot hun vólle recht komen, als we weer zoo gezellig-ouderwetsch met de handwerken rond de theetafel zitten en samen luisteren en samen stil zijn en samen genieten van wat ons aan dwaasheid, aan schoonheid, aan ernst en aan liefde in dit boek gegeven wordt.