Dolle Mina

Een rebelse meid is een parel in de klassenstrijd

[p. 37]

5
Wat te doen?

Willen we in de toekomst effektief aktie blijven voeren dan is het belangrijk dat we nagaan hoe andere groepen en organisaties hun akties organiseren. Uit de vorige hoofdstukken kunnen we de konklusie trekken, dat willen we werkelijk iets bereiken, we in tegenstelling tot de meeste vrouwen-organisaties, ons werkelijk aktief zullen moeten gaan bezighouden met de problemen van vrouwen en daardoor ook uiteraard andere groepen, die het meest sociaal achtergesteld zijn. Daarom zullen we beginnen een aantal akties te beschrijven van zulke groepen. Daarna zullen we nagaan wat ‘Dolle Mina’ tot nu toe voor akties heeft gevoerd en wat de uitwerking daarvan is geweest.

In de arbeidersgezinnen, waar het nog maar al te vaak voorkomt dat het inkomen van de man niet hoger ligt dan ƒ 125 (ongeschoolde arbeider) en ƒ 175 (geschoolde arbeider)is het, wanneer je de kinderen een goede opvoeding wilt geven, noodzakelijk dat de vrouw ook gaat werken. We kunnen het beslist geen luxe meer noemen als ouders uit de arbeidersklasse een auto willen aanschaffen om in het weekend met hun kinderen naar buiten te gaan; vooral in de grote steden waar de woningnood nog steeds probleem nummer één is en waar het geen uitzondering is dat men met zes kinderen op drie kamers woont. Bovendien, als de ouders hun kinderen nog verder willen laten leren zijn daar kosten aan verbonden, die niet door het loon van de man alleen gedekt kunnen worden. Niet alleen het schoolgeld, maar ook werkweken, feestjes, clubs en sportdagen moeten betaald worden. En voor de mensen uit de dorpen en kleine steden komen daar ook nog vaak reiskosten bij. Als de vrouw nu door de nood gedwongen moet gaan werken, of om de een of andere reden wil gaan werken, komt ze voor de volgende problemen te staan:

1.	Ze merkt dat ze in veel gevallen voor hetzelfde werk minder uitbetaald krijgt dan haar mannelijke kollega. En

[p. 38]

	van dit inkomen blijft nog bijzonder weinig over ook, omdat het voor de belastingen bij het inkomen van haar man opgeteld wordt. Er wordt geen rekening gehouden met het aantal arbeidsuren dat er voor dit loon gewerkt is.
2.	Ze wordt in haar bewegingsvrijheid belemmerd doordat er op de lagere school voor de kinderen meestal geen gelegenheid is om over te blijven.

Verder zijn er veel to weinig kreches en als ze er al zijn, zijn de kosten to hoog en bovendien laat de kwaliteit ook nogal eens wat te wensen over. Dan moet na het werk het hele huishouden nog gedaan worden omdat de meeste mensen niet in staat zijn een werkster of dienstmeisje te betalen.

Doordat de vrouwen - emancipatiebewegingen tot nu toe geen klasse-analyse vooraf lieten gaan aan hun akties richtten ze zich automaties op de klasse waaruit ze zelf voortkwamen dwz in het gunstigste geval de middenklasse maar meestal de hoogste klasse.

Als we niet dezelfde fout willen maken dan moeten we bij het bepalen van onze strategie duidelijk onderscheiden welke maatschappelijke faktoren de oorzaken zijn van verschillende problemen.

Dit zal bepalen met wie en waar we een bepaalde aktie het effektiefste kunnen voeren.

Bv als we een loonaktie willen voeren moeten we dat als fabrieksarbeidsters in de fabriek doen.

Andere specifieke arbeidsterreinen zijn: warenhuizen, kantoren, wijken, en scholen.

a. wat er gedaan is

de fabriek

Als je effektief aktie wilt voeren voor gelijk loon, moet je dit in de fabriek zelf doen.

Dit hebben de meisjes van Champs-Clarck duidelijk laten zien. In september '69 hadden de 25 mannelijke arbeiders van de sigarenfabriek Champ-Clarck in Nieuwe-Pekela een tientje opslag gekregen. En de meisjes niet. Doordat een van de mannen zijn mond voorbij praatte, kwamen de meisjes daar achter, welliswaar pas in december. Toen de direktie weigerde ook de meisjes een tientje opslag te geven besloten de arbeidsters aktie te gaan voeren. Omdat ze hier nog weinig ervaring in hadden zijn ze naar het aktie-kommittee in Oude-Pekela gegaan, dat men in stand heeft gehouden na de staking in strokarton in de herfst van '69.

[p. 39]

Op aanraden van dit kommittee zijn de arbeidsters toen nog eenmaal met de direktie over het tientje opslag gaan praten. Het tientje werd hen echter. glashard geweigerd. Daarop besloten ze to gaan staken. Het NVV zag hier aanvankelijk niets in, zodat de meisjes genoodzaakt waren de staking zelf te organiseren met behulp van het aktie-kommittee in Oude-Pekela.

Er werden stakingspiketten gevormd, die elke ochtend vroeg bij de fabriek postten, om de mannelijke kollega's ervan to overtuigen solidair met ze te zijn en het werk ook neer te leggen. Dit is tenslotte ook gelukt.

De staaksters wisten grote bekendheid te geven aan hun aktie, doordat ze veelvuldig vergaderingen hielden in het plaatselijke kafé en doordat zijzelf en sympatisanten met intekenlijsten rondgingen.

Het resultaat hiervan was dat niemand- er meer voor voelde om hun plaats in de fabriek in te nemen (de direktie had namelijk een advertentie geplaatst in de Winschoter Courant voor nieuw vrouwelijk personeel) en dat stakingsleidster Lena Smits. 80% van het weekloon kon uitbetalen aan de staaksters.

Na vier weken van harde strijd ging de direktie door de knieen en kregen de meisjes hun tientje opslag.

Verder moest de direktie ook een andere eis van de meisjes inwilligen, namelijk een vertegenwoordiging in de ondernemingsraad. Daarvoor bestond deze alleen uit mannen.

Doordat de meisjes duidelijk hun gezamelijke belangen zagen en daarom een front vormden kon de aktie slagen.

Aanleiding tot stakingen kunnen ook zijn: bedrijfsongevallen aard van de produkten (zoals bv in Belgie gebeurd is in de oorlogsindustrie) en ontslag van een collega.

Ook als men zelf niet op de fabriek werkt kan men toch een aktieve rol spelen in de akties voor de belangen van de arbeiders op de fabriek. Een voorbeeld hiervan gaven de vrouwen van de Verblifa arbeiders.

Direkt na het bericht dat de blikfabrieken van Thomassen en Drijver in Krommenie, Dordrecht en Utrecht gesloten zouden worden, terwijl de fabriek kort tevoren nog had geadverteerd wegens toenemende plaatsingmogenlijkheden, organiseerden de vrouwen van de Verblifa arbeiders een grote protestdemonstratie.

Hiervoor had men een manifest gemaakt en dit bij de fabriekspoort en huis aan huis verspreid.

Ook bood men de burgemeester een petitie aan tot ongedaanmaking van de sluiting van de fabriek.

Niet alleen in fabrieken maar ook in warenhuizen zijn akties gevoerd om een einde te maken aan het lage loon en de

[p. 40]

slechte werkomstandigheden.

Zo staakten enkele maanden geleden de verkoopsters van eer groot warenhuis in Napels omdat ze er genoeg van hadden de hele dag voor een hongerloon met een vriendelijke lack voor iedereen klaar te staan.

Het voemen van een front is een voorwaarde om een aktie te laten slagen, of het nu in een fabriek, een warenhuis, een hotel of een kantoor is.

de wijk

Dit is het aangewezen terrein voor akties op het gebied van de woonsituatie, kreches, overblijfgelegenheid, grootte van de klassen en speelplaatsen, om de niet-georganiseerde groep van huisvrouwen te bereiken.

Aparte werkgroepen kunnen deze verschillende problemen op zich nemen.

Zo kan een groep zich bezig houden met het opzetten van kreches. Dit kan het beste per wijk gebeuren, omdat de ouders dan het gemakkelijkste kontakt met elkaar kunnen onderhouden. Ze kunnen dan samen bepalen hoe de kinderen in de kreche worden opgevoed en verder in geregelde bijeen komsten de ontwikkelingen in de kreche bespreken. Een andere groep kan zich bezig houden met de scholen, dwz dat ervoor gezorgd wordt dat er overblijfgelegenheid komt voor de kinderen in verband met werkende moeders.

Een ander belangrijk probleem op de lagere scholen zijn de te grote klassen. De grote klassen zijn er de oorzaak van dat kinderen te weinig aandacht krijgen zodat ze niet alleen onnodig blijven. zitten maar soms zelfs naar de BLO worden gestuurd.

Een voorbeeld van hoe men aktie kan voeren om een dergelijk probleem op te lossen, kan men vinden in Oude-Pekela. Hier was een eerste klas van 45 leerlingen. Een gedeelte va de kinderen kon niet meekomen. Een aktie-kommittee van ouders is toen naar de burgemeester gegaan en heeft gevraa om een ekstra onderwijzer. De burgemeester verklaarde, da daar gees geld voor was.

Het aktie-kommitte nam hier geen genoegen mee.

Ook ouders, die tot nu toe niet aktief bij de aktie betrokken waren geweest, vonden deze opgave van reden te gek.

Iedereen was het erover eens dat juist voor het onderwijs veel geld uitgetrokken moest worden. Zo breidde het aktiekommittee zich uit en werd de druk op het gemeentebestuur zo groot, dat het moest toegeven aan de eis. Er kwam een onderwijzer, die een klein klasje kreeg van kinderen, die eerst niet goed mee konden komen. Het resultaat was dat ze door de ekstra aandacht, die er aan hen besteed werd na ve

[p. 41]

loop van tijd geen bijzondere moeite meer hadden met het leerprogramma.

Een andere vorm van organisatie in buurt-kommittees kan betrekking hebben op de toestand waarin de woningen zich bevinden en de hoge huren die daar vaak voor betaald moeten worden. Zo werd er door het huurders-kommittee Amsterdam-West bij de huurverhoging van april '69 een suksesvolle aktie gevoerd. Men is begonnen in de wijk zelf advies-buro's op te richten, waa veel openbare informatiebijeenkomsten werden gehouden.

Ook werd er een krant uitgegeven waarin uiteen gezet werd welke rechten de huurders hebben bij vrijwillige huurverhoging en hoe ze daarvan gebruik kunnen maken.

Men waarschuwde de huurders niet opzij te gaan voor intimidatie-pogingen van de huisbaas. Deze wilde doen voorkomen alsof het hier verplichte huurverhoging betrof.

Het huur-kommittee hielp de mensen bij het schrijven van protesten. Hierbij speelde vooral het onderhoud van de woningen door de huisbaas een belangrijke: rol.

Verder werd er een grote demonstratie georganiseerd waaraan het merendeel van de buurtbewoners deel nam. Het resultaat van dit alles was dat in Amsterdam de huren van de gemeente woningen niet zijn gestegen en dat de Federatie van Woningbouwverenigingen heeft geadviseerd de huren niet te verhogen en het besluit van de minister naast zich neer te leggen.

Juist door het eensgezinde optreden van de huurders en de goede organisatie kon de aktie een dergelijk resultaat hebben. Akties op dit gebied zullen de komende jaren dringend noodza-a-kelijk blijven omdat de regering van plan is voor onbepaalde tijd door te gaan met een jaarlijkse huurverhoging.

Weer andere groepen kunnen aktie voeren voor veilige speelplaatsen, buurthuizen, zwembaden enz. Om de buurtakties zo effektief mogenlijk te voeren is het noodzakelijk zoveel mogenlijk mensen uit de buurt aktief te betrekken bij de werkgroepen. Dit kan door het regelmatig organiseren van informatieavonden van de verschillende groepen samen, Om op de hoogte te blijven van elkaars aktiviteiten kunnen er ook gemeenschappelijke vergaderingen belegd worden. Zo kan men elkaar in de aktie steunen. Een coordinatiegroep kan pamfletten verspreiden in de buurt, waarop de werkzaamheden van de groepen uiteen worden gezet.

de scholen

Hierbij moet in de eerste plaats gedacht worden aan speciale vrouwenopleidingen zoals die voor kinderverzorgster en kleuterleidster en de huishoudscholen.

Het is niet toevallig, dat juist de scholen die opleiden tot

[p. 42]

verzorgende beroepen, meisjesscholen zijn.

De rol en het idee die er over de taakverdeling tussen man en vrouw bestaat wordt hier nog eens ekstra bevestigd.

Alles wat met kinderen en huishouding te makes heeft wordt op de schouders van de vrouw afgewenteld.

Het wordt als vanzelfsprekend aangenomen dat de vrouw voor deze taken wel het geschikst moet zijn terwijl men uit de geschiedenis kan leren, dat deze rol van de vrouw ontstaan is met de ontwikkeling van de klasse maatschappij.

In de opleidingen wordt de schijn gewekt alsof de problemen die zich voordoen bij het opvoeden van kinderen en de problemen die in het gezin ontstaan los zouden staan van het geheel van de maatschappij.

Een slechte woonsituatie by is vaak een belangrijke oorzaak van moeilijkheden in het gezin. De oplossing wordt dan gezocht binnen het gezin terwijl die juist gezocht zou moeten worden in het kader van het woningbouwbeleid.

Aan dit soort verband tussen gezin en maatschappij wordt geen aandacht besteed op de meisjesscholen.

Weinige meisjes zijn nog op het idee gekomen om hiertegen te protesteren, omdat er altijd gesuggereerd is dat ze niet intelligent genoeg zouden zijn dingen te doen en te leren die buiten de sfeer van het gezin vallen. En in de praktijk blijkt dat menses zich vaak aanpassen aan wat van ze verwacht wordt. Dit bleek bv toes een groep mensen in Geuzenveld (Amsterdam) het iniatief nam gratis engelse les te geven aan jongens en meisjes in die buurt. Hun was ook verteld dat ze voor zoiets wel te dom zouden zijn. Toen men hen echter ervan had overtuigd dat ze dat wel konden bleek dan ook dat ze na een jaar engelse les al behoorlijk engels konden spreken en verstaan.

Steeds meer meisjes raken ervan overtuigd dat ook zij meer moeten weten van de situatie buiten het kader van het gezin. Als je wilt dat dit op je school verwezenlijkt wordt, is het noodzakelijk om je te verenigen met een groep je eisen naar voren te brengen.

Zo maakten een groep leerlingen van een kinderverzorgstersopleiding in het Zuiden van het land een pamflet met eisen met betrekking tot de inhoud van de opleiding om deze aan hun medeleerlingen duidelijk te maken.

Daarna konden ze dan ook uit naam van een grote groep naar de direktie van de school gaan. Nu worden de mogenlijkheden bekeken om maatschappijleer en een buitenlandse taal in het rooster op te nemen en het onderwijs in opvoedkunde uit te breiden. Om bij een dergelijke aktie werkelijk sterk te staan is het aan te raden om ook, kontakt op te nemen met andere scholen. Je kan dan de ervaringen van anderen gebruiken om

[p. 43]

je aktie zo effektief mogenlijk te voeren, In Amsterdam is er een organisatie, die de akties op verschillende soorten scholen probeert to coördineren, het onderwijsfront.

b. dit is het begin ......

Nog niet zo heel lang geleden kwamen we bij elkaar. Dert ig mensen of iets meer, uit verschillende groepen. Met genoeg verschil van mening. Met een iets te grote bekendheid met elkaar maar met een gemeenschappelijk plan, namelijk aktie. Aktie met als uitgangspunt de positie van de vrouw in de huidige maatschappij. Een positie die nauw verbonden is met de hele bestaande struktuur.

Op 31 januari van dit jaar heeft mevrouw Marga Klompé minister van CRM verklaard voor een gehoor van Katholieke vrouwen, althans zo stond het in de krant: ‘Er is in de nederlandse wet geen artikel waarin achterstelling van de vrouw te vinden is. Er is dus geen sprake van diskriminatie. Er bestaat echter wel vóóroordeel. We moeten mild zijn en met gegeduld te werk gaan.’

De week daardoor waren dertig mensen, die zich ‘Dolle Mina’ noemden mild en geduldig bezig geweest in de straten van Amsterdam met akties. Naar aanleiding daarvan was ‘Dolle Mina’ elke dag in de pers, iedere dag groeide het aantal leden. Er kwamen uitnodigingen uit het hele land om lezingen te houden. En dat terwijl ‘Dolle Mina’ pas anderhalve maand bestond. Er waren al verenigingen die zich bezig hielden met de ‘emancipatie’ van de vrouw.

Die verenigingen hadden besturen, statuten, huishoudelijke reglementen, kontaktorganen enz.

Man-Vrouw-Maatschappij bv had 800 leden.

Maar toch hebben deze verenigingen in hun hele bestaan niet zoveel publiciteit en reakties opgeroepen als ‘Dolle Mina’ in die eerste week, ‘Dolle Mina’ wist in een klap heel Nederland te bereiken en niet alleen de intellectuele, academies gevormde vrouwen, maar ook veel huismoeders.

We kunnen hier misschien uit konkluderen, dat de vrouwen, die ‘Dolle Mina’ heeft weten te interesseren hun positie ook ervaren zoals ‘Dolle Mina’ die heeft afgeschilderd.

De akties brachten een schok van herkenning.

Bovendien komt kritiek in een ludieke vorm minder hard aan en is daardoor eerder acceptabel, maar ook vrijblijvender.

De politieke vaagheid van de akties droeg hier ook toe bij. Daaruit is een groot gedeelte van het sukses van ‘Dolle Mina’

[p. 44]

[p. 45]

te verklaren. De grote aandacht die er in de nieuwsmedia aan ‘Dolle Mina’ wordt besteed, hoeft ons niet zo to verbazen. De reakties in de pers zijn te vergelijken met die op de eerste kommunes in Berlijn; ook daar was de achtergrond informatie miniem en beet men zich vast op de uiterlijke aspekten en het sekselement.

‘Dolle Mina’ begon met wat genoemd wordt ‘Ludieke’ akties, al was nu juist de eerste aktie dat niet. De bestorming van Nijenrode was een ‘harde’ aktie.

nijenrode

Nijenrode is een lief kasteeltje aan de Vecht. In die luisterrijke omgeving studeren allemaal nette jongetjes (meisjes worden tot nu toe niet toegelaten, ook al is men bij de wet verplicht meisjes wel tot de opleiding toe te laten) die straks de topposities in de maatschappij (handel, industrie) denken to krijgen.

Niet alle jongetjes zullen zo hoog opklimmen, per slot van rekening moet een ondernemer of manager eerst laten blijken dat hij echt mannelijk doorzettingsvermogen en initiatief heeft. De bazen van morgen moeten net als die van gisteren kerels zijn. ‘Dolle Mina’ viel dan ook niet alleen het kasteel aan omdat er geen meisjes werden toegelaten maar ook om aan to tonen dat een wettelijke gelijkberechting in de praktijk geen garantie is voor werkelijke gelijkberechting.

Bij Nijenrode blijkt dat er geen maatregelen worden genomen door onze regering als de wet op dit terrein ontdoken wordt. Bij de aktie merkte ‘Dolle Mina’ wat voor een mannelijk bolwerk Nijenrode wel was;

Nijenrodiaan I:	‘Jullie moeten nu weg gaan, maar jullie mogen wel vanavond op het feest komen(!)’
Nijenrodiaan II:	‘Ja, zie je: eliteschool, van oudsher al zo.’
Dolle Mina:	‘meisjes horen niet tot de elite?’
Nijenrodiaan:	‘de docentenraad heeft al besloten dat in 1971 meisjes..... ... U komt dus voor niets’

En dus werden in 1970 de meisjes letterlijk de kasteeltrap afgedonderd.

Perskonferentie 's middags

‘.... Willen jullie dan zelfs niet meer in je jas geholpen worden? ....Volledige gelijkschakeling? ....Maar er zijn toch biologiese verschillen met konsekwenties op het geestelijke vlak! ....Kijk maar naar de dierenwereld, daar zijn de mannetjes ook haantje de voorste. Verschillen zijn er en die zitten al in de chromosomen...’

Mannen hebben chromosomen en vrouwen hebben chromosoopjes.

[p. 46]

stadhuis

zaterdag 24 januari

Een vrouw begaat een huwelijk, ze is zo lief mogelijk gekleed. Dit is haar dag. Een rij dolle. minaas staat voor haar en skandeert: ‘maar wie haalt het haardotje uit de gootsteen?’ De bruidegom roept ‘ik’.

Een vrouw van middelbare leeftijd, een boodschappentas in de hand zegt: ‘Ach flauwe kul, laat mijn man nou ook maar in zijn waarde’. Maar wat betekent haar eigen waarde? ‘Dwaasheid’, zegt ze, ‘omdat al die mannen akties houden, moeten zij ook zo nodig met protest komen’.

Dolle Mina: ‘Vindt U huishouden dan zo leuk?’

‘Nee, maar het moet toch gedaan worden. En de man heeft toch ook zijn werk! Als een bootwerker 's avonds thuiskomt, moet hij dan ook nog eens.....’

Die vrouw had in zeker opzicht gelijk, maar de zaak is daar- mee nog niet afgedaan.

urinoirs en nafluiten

Met roze linten bonden we krullen dicht en plakten er pamfletten op. Vijftig jaar geleden streden vrouwenorganisaties voor algemeen kiesrecht. ‘Dolle Mina’ strijdt in 1970 nog voor algemeen kiesrecht.

Op straat werden mannen nagefloten, al hun heerlijkheden breeduit besproken. We wilder er alleen maar mee laten merken wat voor een ervaring dat is. To gek, dat dit een manier moet zijn om kontakt te leggen of om waardering te uiten. nog afgezien van het al dan niet bestaan van een jagersinstinkt, Waar dan natuurlijk eenprooi-instinkt tegenover zou moeten staan.

boxen op het beursplein

Voor het eerst die dag veel vriendelijke belangstelling. ‘Ik ben het met jullie eens....Ja, die kreches moesten er meer komen.....’

Ze komen er mevrouw, als u mee wilt werken. De politie deed niets anders dan glimlachen.

De politie glimlachte, burgemeester Samkalden glimlachte, minister Klompé glimlachte, en ze lieten alles zoals het was. Het is belangrijk dat Dolle Mina nu niet op het nivo van de ludieke aktie blijft staan. Het moet duidelijk worden, dat de bevrijding van de vrouw (en ook die van de man) een heel andere maatschappijstruktuur vereist. We zullen dus moeten. aantonen, dat de positie van de vrouw in doze maatschappij niet het gevolg is van haar ‘natuur’ maar dat die positie een aspekt is van de machtsverhoudingen in doze maatschappij.

Er is in de geschiedenis een periode geweest, die veel langer

[p. 47]

heeft geduurd dan de tijd die we nu kunnen als westerse ‘beschaving’. En in die tijd draaide de maatschappij om de vrouw, en niet om de man.

Er wordt ons voorgehouden, dat de vrouw altijd ‘Tweede Sekse’ is geweest. De rol van de vrouw in vroeger tijden is altijd voor ons verborgen gehouden.

Het was de vrouw die de landbouw, de bouwkunst en het vervaardigen van gereedschap uitvond, die het eerste van wilde dieren huisdieren maakte, terwijl de primitieve man, die lange periodes op jacht ging geisoleerd was van de gemeenschap. Die periode die duizenden jaren duurde eindigde niet doordat een essentiele ‘natuur’ herrees in de vrouwen maar door de ontwikkeling van de klassenmaatschappij.

Het hoofdkenmerk van deze klassenmaatschappij is het privé bezit van de produktiemiddelen en het benutten daarvan.

Ten gunste van degene die deze produktiemiddelen bezitten en niet ten gunste van de grootste klasse, de arbeidersklasse. Daarom moeten we ons vooral richten op de belangen van de vrouwen uit de arbeidersklasse en moeten we eon strijd voeren om de maatschappij zo te veranderen dat er helemaal geen lagen of klassen meer bestaan. Pas dan zal de bevrijding, de werkelijke emancipatie een kans hebben. Dit betekent niet dat we geen ludieke akties meer kunnen voeren tenzij die akties duidelijk kunnen maken wat we willen en als we die mensen ermee kunnen bereiken op wie we ons willen richten. Minister Klompé mag dan nog wel om deze ludieke akties glimlachen, maar we moeten ervoor zorgen dat ze dat doet als eon boerin die kiespijn heeft.

Trouw 31 januari

‘Ik wil Dolle Mina niet ontmoedigen, maar mij bekruipt wel het verlammende gevoel dat de emancipatie van de gekleurde volken eerder voltooid zal zijn dan die van de vrouwen. De reakties van deze week op Dolle Mina voorspelden weinig goeds. Een zich aandienende emancipatiebeweging dient in eerste instantie wrevel en ergernis op te roepen bij de heersende machten, in dit geval de mannen. Dit is helaas niet geschied. Vanuit een superieure vanzelfsprekendheid hebben vrijwel alle mij bekende mannen er geamuseerd kennis van genomen’.

‘Ik maak me sterk dat Dolle Mina op het zwaarste verzet zal stuiten bij vrouwen die het zo wel mooi vinden. Een normaal beeld trouwens bij alle emancipatiebewegingen. Er waren ook slaven te vinden die best tevreden waren met hun lot. Meer vrijheid is helemaal niet zo leuk voor iedereen (sic, Dolle Mina). Toch moet Dolle Mina maar doorzetten,

[p. 48]

meen ik. De onbeweeglijkheid van de maatschappij is voor een niet onbelangrijk deel het gevolg van de uitschakeling bij vele akties van de vrouw. Eerst maakt een man een vrouw (financieel) van hem afhankelijk; daarna moet hij om zijn (kwetsbaar gezin) denken en wordt zelf slaaf van een verkeerde maatschappij’. Tot zover Flex in Trouw.

Hij heeft gelijk als hij beweert dat onze akties eigenlijk te zachtaardig, te ludiek zijn. Maar Dolle Mina ziet niet de mannen als heersende machten. Voor Dolle Mina zijn de onderdrukkers degenen die een maatschappij in stand willen houden, waar überhaupt groepen gediskrimineerd worden. Tegen deze machten moet Dolle Mina zich dan ook opstellen. Een verdere uitwerking van een van de argumenten van Flex geeft Hans Vervoort in het Amsterdamse studentenweekblad P.C.

‘Ik ben overigens bang dat de dolle mina's bij de vrouwen uit de zogeheten volksklassen weinig sukses zullen hebben. Voor hen is het huwelijk en het huishouden de ware bevrijding die door Dolle Mina zo gepropageerd wordt. Het is namelijk niet moeilijk te kiezen tussen het inpakken van zuurtjes van 8 tot 5 of het bijhouden van de huishouding. Het is allebei sleurwerk, maar in het laatste geval ben je tenminste nog je eigen baas, je kunt rondlopen, je mag roken, wanneer je wilt, en je kunt je eigen tijd indelen.’

Hans Vervoort geeft terecht kritiek op het ludieke karakter van Dolle Mina, wanneer hij zegt: ‘Er moet iemand geweest zijn, die aan de akties van Dolle Mina de term ludiek verbonden heeft. Sindsdien hoor je voordurend in alle toonaarden dat dit zo'n ludiek groepje is en dat is identiek met “ongevaarlijk”. De autoriteiten zijn namelijk niet dom en hebben hun lesje uit de provotijd wel geleerd’.

Ook hier zal Dolle Mina rekening mee moeten gaan houden.

c. wij gaan door met de strijd!

Als we de akties in het begin van dit hoofdstuk vergelijken met de akties die ‘Dolle Mina’ tot nu toe heeft gevoerd kunnen we globaal de volgende onderscheiding maken:

De akties van Dolle Mina waren er tot nu toe vooral op gericht de aandacht op bepaalde problemen te vestigen.

Door het voeren van het soort ‘ludieke akties’ komt men in de publiciteit en schept zo de mogenlijkheid zoveel mogenlijk mensen en groepen te bereiken.

Dit soort akties noemt men ook wel exemplariese akties, dwz akties die het uitgangspunt kunnen vormen voor een meer massaal protest tegen bestaande misstanden.

[p. 49]

Een exemplariese aktie wil de mensen aantonen, dat ze met bepaalde misstanden geen genoegen hoeven te nemen.

Het tweede soort akties dat in het hoofdstuk geschreven wordt zijn akties die er meer op gericht zijn direkt een bepaalde eis te verwezenlijken (bv loonsverhoging) of iets waar men door bedreigd wordt tegen te houden (huurverhoging, verhoging van kreche-geld).

Dolle Mina heeft de aandacht weten te richten op bepaalde bestaande mistoestanden. Hoewel hiermee doorgegaan moet worden, wordt het ook tijd om akties op zeer konkrete punten te gaan voeren (kreches, gelijk loon voor gelijk werk enz).

Het is niet mogenlijk één soort aktiemodel te beschrijven waaraan Dolle Mina voor het voeren van allerlei soorten akties iets heeft. Het hangt van de aard van het konkrete aktiepunt of en van de plaats waar de altie gevoerd moot worden. Daarom zullen we een aantal verschillende soorten aktie bij de kop nemen en aan de hand hiervan proberen aan te tonen wat de taak van Dolle Mina hierbij kan zijn.

de fabriek

Wat kan Dolle Mina doen als er in een fabriek de aanzet bestaat om een aktie te voeren (bv voor het recht voor vrouwen om net als de mannen onder het werk te roken, gelijk loon, medebeslissingsrecht enz)?

Hierbij kunnen we misschien eon voorbeeld nemen aan een aantal studenten, die ten tijde van de strokartonstaking in Oude-Pekela hebben geprobeerd iets voor de stakende arbeiders te doen.

De studenten zijn naar de plaats gegaan waar de vergaderingen waren en hebben aan het aktie-kommittee gevraagd wat ze voor de stakers konden doen. De stakers hadden geld nodig voor de stakingskas en de studenten zijn dan ook met steunlijsten langs de dour gegaan en hebben geld op de universiteit opgehaald.

Ook wilden de arbeiders graag informatie hebben over de situatie van de fabrieken aldaar.

Omdat de studenten doze informatie gemakkelijker konden verzamelen dan de arbeiders zelf hebben ze eon werkgroep gevormd en tenslotte een boekje geschreven (honderd jaar uitbuiting in de strokarton) waaraan de arbeiders bij het voeren van verdere strijd misschien iets zullen hebben. Dit zou ook de taak van Dolle Mina bij eon konflikt in de fabriek moeten zijn.

Als het om eon staking gaat is het van het grootste belang dat Dolle Mina probeert hier zoveel mogenlijk bekendheid aan to geven door middel van pamfletten enz.

Ook kunnen stencilmachines, vergaderruimten enz ter beschikking worden gesteld als dat nodig blijkt to zijn.

[p. 50]

[p. 51]

Het is bij dergelijke akties echter erg belangrijk, dat de aktie-groep van Dolle Mina niet gaat proberen to vertellen hoe het allemaal moet gebeuren en vooral niet probeert de leiding over to nemen, want daar bestaat over het algemeen geen enkele behoefte aan.

Verder is het belangrijk dat er kontakt wordt opgenomen met andere groepen om to proberen landelijk op grote schaal steun to verlenen.

de wijk

Bij het organiseren van akties in de wijk kan de rol van ‘Dolle Mina’ veel aktiever zijn.

In Amsterdam (maar dit geldt voor alle steden) bestaat er een groep, die zich met het probleem van kreches bezig houdt. Deze groep zou kunnen beginnen te onderzoeken in welke wijk er het meeste behoefte bestaat aan kreches.

Er kunnen dan per wijk vergaderingen georganiseerd worden, waar de buurtbewoners geinformeerd worden over het onderwerp waar het om gaat (in dit geval kreches) en hier kunnen dan ook de mogenlijkheden worden besproken om een kreche door de gemeente te laten openen. Het spreekt vanzelf, dat een vergadering als bovengenoemd in de wijk aangekondigd kan worden door middel van affiches en pamfletten, in de buurt waar dit betrekking op heeft.

Als er met een groep ouders in de betreffende buurt overeenstemming is bereikt, komt het punt van de financiering aan bod. Een van de belangrijkste aktie-punten van Dolle Mina is gratis kreches, dat betekent in dit konkrete geval dat het geld van de gemeente moet komen.

Er zijn verschillende manieren om druk op het gemeentebestuur uit to oefenen:

1.	het aanbieden van een petitie.
2.	het organiseren van een demonstratie.
3.	het bezetten van een of ander gebouw, dat met het desbetreffende aktiepunt to maken heeft.

Bij al deze akties moet natuurlijk gebruik gemaakt worden van pamfletten en affiches, om zo veel mogenlijk mensen voor de zaak te interesseren en om het publiek uit te leggen waar het om gaat.

Niet alleen voor kreches, maar ook voor andere punten kan in de wijk gestreden worden. Hier is namelijk een van de enige mogenlijkheden om de huisvrouw te bereiken.

Een ander punt:

Dolle Minas, die naar lezingen gaan, moeten niet alleen proberen uit to leggen wat Dolle Mina wil, waar moeten vooral op de konkrete werksituatie van de mensen aansluiten. In verband hiermee is het noodzakelijk, dat de mensen zich

[p. 52]

praten. Het is best mogenlijk, dat Dolle Mina in de toekomst niet meer zo vaak in de pers en op de TV te begroeten zal zijn, want er wordt gelachen om Dolle Mina die WC's (krullen) dichtbinden, maar ervaringen van andere groepen hebben geleerd dat dit lachen verdwijnt als de kleine aktie grote akties worden. En als ludieke akties, akties voor sociale strijd worden, Dit wil echter niet zeggen dat Dolle Mina in de toekomst alleen maar harde akties gaat voeren, het blijft namelijk noodzakelijk, dat steeds meer mensen geinteresseerd raken in wat Dolle Mina wil en betrokken raken bij wat Dolle Mina doet.

[p. 53]

mini enqueête

Corrie de Bruin (47)

prostituée

Nee, er bestaat geen maatschappelijk verschil tussen mannen en vrouwen. Dat komt omdat de praktijk anders is dan de theorie. Iedereen heeft gelijke rechten en gelijke plichten. De man zowel als de vrouw moet werken. Ik zou het wel anders willen, maar het is onmogelijk dat een man alleen werkt. Hij kan dan meestal toch niet genoeg verdienen om er een redelijk bestaan van te leiden. De Dolle Mina-acties zijn wel geestig. Maar ik ben zelf al zo geëmancipeerd, dat ik het wel geestig, maar nutteloos vind. De werkelijkheid is, dat ze veel lawaai willen maken, maar weinig zorg besteden aan hun eigen bestaan. De hele vrijmakerij van de sex doet niet alleen schade aan de business. Die vrijheid hoeft niet van boven af opgelegd te worden, iedereen kan toch wel doen wat hij wil.

Gera van Goor (48)

psychiater

Mannen en vrouwen zijn allebei mensen en puur maatschappe lijk moet er dan eigenlijk geen verschil zijn. Ikzelf zit in een bevoorrechte omgeving, onder artsen, onderwijzers en leraren, die een beroep geleerd hebben waarvan het niets uitmaakt of dat door een man of een vrouw beoefend wordt. Als arts heb ik niet minder kansen gekregen dan mijn man. Maar in het algemeen valt het uit mijn praktijk op, dat de vrouwen in het zakenmilieu het het moeilijkst hebben. Ze zijn wel capabel, maar kunnen moeilijk carrière maken. Een heleboel mannen vinden het niet prettig een vrouw als chef boven zich te hebben.

Een grove onrechtvaardigheid vind ik dat het lagere vrouwelijke personeel, bv op kantoor, minder betaald krijgt dan de mannen die hetzelfde werk verrichten. Zij hebben veel minder promotiekansen.

Dolle Mina is een aardige beweging, leuk dat jonge mensen ergens warm voor kunnen lopen. Maar soms draven ze te ver door en zien ze de dingen te zwart, waardoor ze onnodig de mensen tegen zich in nemen. Ze moeten niet uit het oog verliezen, dat de biologische verschillen samenhangen met de psychische verschillen. Ik geloof, dat het krijgen van een kind invloed uitoefent, omdat de vrouw het 9 maanden bij zich draagt. Je kunt proberen die man erin te betrekken, maar lichamelijk staat hij er die maanden buiten. Je kunt niet om en om een kind krijgen.

[p. 54]

[p. 55]