Documentatieblad werkgroep Achttiende eeuw. Jaargang 1980

[p. 38]

Mededelingen, congressen, nieuwe uitgaven

Mededelingen

Centraal register van particuliere archieven

Het Centraal register van particuliere archieven is in december 1979 verhuisd naar het nieuwe gebouw van het Algemeen rijksarchief in Den Haag. Het adres van het Register is: Prins Willem Alexanderhof 30, Den Haag, tel. [phone]. Gegevens over verblijfplaats, toegankelijkheid en inhoud van nietpubliekrechtelijke archieven zijn hier in verschillende indices en dossiers voor onderzoekers vastgelegd. Het Register is te raadplegen op de openingstijden van het Algemeen rijksarchief, maar het verdient aanbeveling bij een eerste bezoek van te voren een afspraak te maken. Het is niet mogelijk telefonisch inlichtingen te verstrekken, daar de kaartsystemen en dossiers niet op de kamers der medewerkers berusten. Op schriftelijke verzoeken om inlichtingen, die niet te veel namen of onderwerpen bevatten, wordt echter altijd snel geantwoord.

Congressen

Benjamin Constant

Van 15-19 juli 1980 zal in Lausanne en Coppet een groot congres plaats vinden ter gelegenheid van de 150e sterfdag van Benjamin Constant. Men kan zich voor nadere informatie wenden tot de secretaris M. Etienne Hofman, Institut Benjamin Constant, Place Chauderon 3, Lausanne.

Nieuwe uitgaven

Haller in Holland

Onlangs verscheen een handelseditie van het in 1958 voor particuliere verspreiding uitgegeven dagboek dat Albrecht von Haller schreef tijdens zijn verblijf in ons land (G.A. Lindeboom, ed.: Haller in Holland. Het dagboek van zijn verblijf in Holland (1725-1727). Amsterdam, Rodopi, 1979. Prijs: f 25,-). In het voorjaar van 1725 arriveerde von Haller in Leiden om er onder leiding van Boerhaave zijn medische studie te voltooien. Op 23 mei 1727 promoveerde hij tot medicinae doctor. Kort daarna verliet hij ons land.

Van de Nederlanden heeft von Haller bepaald meer gezien dan Leiden en naaste omgeving. Hij ondernam diverse ‘Lustreisen’ die hem o.a. brachten naar Haarlem, Amsterdam, Den Haag en de noordelijke provincies. Zijn beschrijvingen van personen en toestanden zijn levendig en lezenswaardig. Ze zijn in het bijzonder informatief over het wetenschappelijk en universitaire wereldje. Het werk is voorzien van een biografische inleiding. De herdruk is verder uitgebreid met een nuttig register van personen en plaatsnamen.

Schoolonderricht in de provincie Utrecht

Mevr. dr. E.P. de Booy publiceerde in 1977 een monografie over het platte-

[p. 39]

landsonderwijs in de provincie Utrecht van 1580 tot circa 1800 onder de titel De weldaet der Scholen. Bij dezelfde uitgever (De Walburg Pers te Zutphen) en in dezelfde Stichtse Historische Reeks (als nr. 5) verscheen in maart 1980 de logische pendant van het vorige boek, namelijk: Kweekhoven der Wijsheid, handelend over het basis- en vervolgonderwijs in de steden van de provincie Utrecht van 1580 tot het begin der 19e eeuw. Opzet en uitvoering zijn vrijwel identiek, maar doordat het stedelijk onderwijs veel gedifferentieerder was dan het plattelandsonderwijs hoeft men niet te vrezen voor onnodige herhaling. De kracht van het boek schuilt intussen in zijn sterke archivalische onderbouw. Wat dat betreft lijkt het werk nauwelijks voor aanvulling vatbaar. Blijft alleen de vraag, in hoeverre de uitkomsten van dit onderzoek ook voor de andere gewesten opgaan. Waarschijnlijk liggen de regionale verschillen met name in de gebruikte schoolboekjes. In elk geval leveren De Weldaet der Scholen en Kweekhoven der Wijsheid het best denkbare vergelijkingsmateriaal en een model voor alle toekomstige werkers op dit terrein. Tenslotte nog enkele praktische gegevens. Kweekhoven der Wijsheid telt 288 pagina's, is rijk geïllustreerd en kost in gebonden vorm f 49,50.

ÉTUDES sur le XVIIIe siècle, dl. VI, étitées par Roland Mortier et Hervé Hasquin. Éditions de l'Université de Bruxelles. 1979. 200 pp. plus 16 illustraties; prijs 530 B.Fr.

In ons nr. 25 van okt. 1974 hebben wij het eerste deel aangekondigd van de Brusselse Études, waarvan nu al het zesde volume voor ons ligt. Dit deel behelst de voordrachten, gehouden tijdens het colloquium te Brussel op 2 en 3 juni 1978 over het thema: ‘L'influence française dans les Pays-Bas autrichiens et la Principauté de liège au temps de Voltaire et de Jean-Jacques Rousseau (1730-1778).’ In totaal vinden we hier 14 referaten verenigd met als uitgebreidste dat door H. de Schampheleire over ‘Verlichte lectuur te Antwerpen en Parijs in de 18e eeuw. Een comparatief quantitatief leesonderzoek’. Noteren we ook nog J. Smeyers' opstel ‘Voltaire dans la littérature néerlandaise des Pays-Bas autrichiens’ en een interessante bijdrage van Raymond Trousson over L'abbé F.X. de Feller et les ‘Philosophes’.