Documentatieblad werkgroep Achttiende eeuw. Jaargang 1978

[p. 26]

III ‘'t Voegt gewis een patriot, ook de vrouwen te verlossen’^1.

De Nederlandse vrouw in de achttiende eeuw: een onderzoek

Bovenstaande uitspraak wekt de schijn als zouden de nieuwe achttiende-eeuwse denkbeelden ook de vrouw ten goede gekomen zijn. Niets is minder waar. De vrouw zou in Nederland moeten wachten op een tijd waarin zulke ideeën wél aansloegen. Dat gebeurde pas rond 1900 (de eerste feministische golf).

De vraag waarom honderd jaar eerder die ideeën niet aansloegen is nog nooit afdoende beantwoord. Een deel van de Groninger Werkgroep Vrouwengeschiedenis is hiernaar op zoek.

De Werkgroep maakt deel uit van een landelijke groep vrouwen die deels uit afgestudeerde historici, deels uit geschiedenisstudentes bestaat. Zij zijn van mening dat er tot nu toe in de geschiedschrijving te weinig aandacht besteed is aan de vrouw. Door middel van onderzoek willen zij meer te weten zien te komen over de omstandigheden waarin vrouwen in het verleden leefden en werkten, hoe er over haar gedacht en geoordeeld werd.

Eén van die onderzoeken richt zich dus op de positie van de Nederlandse vrouw in de achttiende eeuw. Zoals uit de titel hierboven blijkt leefden er in die tijd denkbeelden die wel degelijk verbeteringen in het leven van vrouwen beoogden. Zo werd door de patriot prof. IJsbrand van Hamel het in 1792 verschenen boek van Mary Wollstonecraft vertaald, onder de titel Verdediging van de rechten van de Vrouw. Ook verschenen er pamfletten, brochures en een toneelstuk^2.. Speciale vrouwenbladen werden zelfs uitgebracht, met titels waaruit bleek dat ook vrouwen deelnamen aan de politieke diskussies^3..

Gedeeltelijk zal ons onderzoek zich dan ook met deze politieke denkbeelden bezighouden. Maar ook sociaal-culturele en economische aspecten zullen de aandacht krijgen, ten einde het beeld zo volledig mogelijk te maken.

Voor het onderzoek zal het nodig zijn een indruk te krijgen van hoe er in de achttiende eeuw over de vrouw werd gedacht.

De Nederlandse literatuur uit die tijd lijkt ons hiervoor één van de beste bronnen. We hebben het plan om aan de hand van vragenlijsten een inventarisatie te maken van bestaande opvattingen betreffende de vrouw. Gedacht wordt hierbij aan opvoeding en onderwijs, het gezin in de breedste betekenis van het woord, normen- en waardenpatronen.

Wij vragen ons af of er binnen de Werkgroep Achttiende Eeuw soortgelijk werk wordt verricht, of dat er andere onderzoeken gedaan worden die zijdelings met ons onderwerp te maken hebben. Met degenen die zich hiermee bezig houden zouden wij graag in kontakt willen komen. Schriftelijke of telefonische reakties kunt U richten aan het hieronder vermelde adres.

Namens de Werkgroep Vrouwengeschiedenis Groningen,

Tineke de Danschutter

Mineke Stoker

Anemoonweg 21, Paterswolde, tel. [phone]

1. Leydesdorff, S. Kanttekeningen bij ‘De geschiedenis van de huisvrouw’; Poging tot een theorievorming van de geschiedenis van de Nederlandse vrouw. In: Te Elfder Ure no. 20, pag. 715. Nijmegen, 1975.

2. Zie hiervoor: Werkgroep Vrouwengeschiedenis Groningen. Vrouwen, kiesrecht en arbeid; Nederland 1889-1919, pag. 8-10. Uitgegeven bij de SSGN. Groningen, 1977.
Het bedoelde toneelstuk: ‘Het revolutionaire huishouden’, door Lieve van Ollefen.

3. Titels als: De politieke praatmoer, de politieke snapster, Dieuwertje en Grietje, Stijntje en Trijntje. En in de Franse tijd: De Bataafse Vrouwenkrant, De Bataafse burgeres en boer. Leydesdorff, pag. 715.