Documentatieblad werkgroep Achttiende eeuw. Jaargang 1969

[p. 12]

IV
Dépouillement des periodiques du XVIIe et du XVIIIe siecle.

In het documentatieblad nr. 1 is reeds de aandacht gevestigd op het gelijknamige instructieboekje dat in 1967 door het C.N.R.S. te Parijs werd uitgegeven. Gaarne wil ik U nader verklaren waarom het hier gaat.

Tot voor kort werden de onderzoekingen betreffende de franse pers in de 17e en 18e eeuw verricht door geïsoleerde onderzoekers, die ieder voor zich, volgens verschillende methodes en met verschillende oogmerken te werk gingen. De gegevens die zij verzamelden waren dikwijls moeilijk toegankelijk voor anderen. Om hierin verbetering aan te brengen hebben enige medewerkers van het Centre d'Etude des XVIIe et XVIIIe siècles, van de Sorbonne, het plan opgevat een gezamenlijke onderzoekmethode te ontwerpen, waarvan de resultaten ook nuttig zouden zijn voor andere geinteresseerden. De bedoeling was om een inventarisatie te maken van de gegevens uit alle franstalige tijdschriften die tussen 1650 en 1800 gepubliceerd zijn, zowel in Frankrijk als daarbuiten.

Al gauw gaf men zich er rekenschap van dat een collectief kaartensysteem, opgezet volgens de gangbare methodes, een gigantische omvang zou krijgen en dat men nieuwe wegen moest vinden om de informatie op te slaan.

Na overleg met de programmateurs van het Institut Blaise Pascal te Parijs, bleek dat het mogelijk was om gegevens zoals namen en begrippen, te registreren op de magnetische band. Met behulp van een computer zou men dan weer het materiaal kunnen ondervragen en binnen zeer korte tijd zouden dan de antwoorden klaarliggen. Het spreekt vanzelf dat een dergelijk systeem een zeer nauwkeurige en strict uniforme manier van noteren vereiste.

Men moest een nieuw soort fiche ontwerpen en een speciaal vocabulaire samenstellen dat tegelijkertijd zo beperkt mogelijk was en toch beantwoordde aan de realiteit van de 18e eeuw.

Gedurende de jaren 1964-1966 heeft een groep bestaande uit Mevrouw M. Duchet en de heren J.M. Goulemot, J. Sgard en J. Varloot het codesysteem tot in de details uitgewerkt. Men heeft credieten gekregen van de C.N.R.S. dank zij de steun van enkele professoren die zich voor de methode interesseerden en haar toepassing wilden stimuleren.

[p. 13]

Op het ogenblik zijn er een honderdtal medewerkers, waarvan een veertigtal actief aan het werk deelneemt. Bij de keuze van een tijdschrift kunnen zij rekening houden met hun persoonlijke onderzoekingen of voorkeuren.

Op genormaliseerde fiches brengen ze, volgens een stricte code, artikelsgewijs, de gegevens aan. Op zo'n fiche vindt men de naam van het tijdschrift, de datum van de publicatie, de paginas van het artikel, de aard van het artikel, de naam van de auteurs waarvan de werken besproken worden, de titels van de besproken werken, de behandelde themas en een lijst van alle voorkomende eigennamen en plaatsnamen, benevens een lijst van alle voorkomende titels.

Wanneer de fiches ingevuld zijn en opgestuurd naar het Centre d'Etude des XVIIe et XVIIIe s., worden ze daar genummerd in volgorde van aankomst.

Verder worden ze herlezen en gecorrigeerd door het secretariaat en daarna gefotocopieerd. Vervolgens worden ze doorgegeven aan het ‘bureau de mécanographie’ dat zorgt voor de overbrenging van de gegevens op geperforeerde kaarten. Alles wat op de fiche staat wordt vertaald in perforaties, letter voor letter, teken voor teken, zonder dat de technicus door een persoonlijke interpretatie tussen beide komt. De geperforeerde kaarten worden doorgestuurd naar het Institut Blaise Pascal, waar men ze registreert op de magnetische band, de programmering vaststelt en tot de ondervraging per computer overgaat.

Het project is op het ogenblik nog in het beginstadium, maar zal in de toekomst zeker van groot nut blijken te zijn. De coördinatie van het onderzoek begint al aardig op gang te komen. In januari 1969 hebben de leden van de Equipe des périodiques een conseil de l'équipe gekozen, die ongeveer vier maal per jaar bijeenkomt en waarin ik zelf zitting heb als vertegenwoordigster van Nederland en van de andere buitenlandse medewerkers. Twee leden van de conseil vertegenwoordigen de équipe in de ‘Conseil scientifique van het Centre d'Etude des XVIIe et XVIIIe s.,’ zodat zij invloed kunnen uitoefenen op het beleid.

Op het ogenblik is men ook bezig de équipe te groeperen in ‘ateliers’ van medewerkers die zich bezighouden met eenzelfde tijdperk of journalist.

[p. 14]

Zodra het verzamelde materiaal toereikend is wil men beginnen aan een complete en collectieve geschiedenis van de franse pers in de 17e en 18e eeuw.

Maar voor het zover is, zal er nog heel wat werk verzet moeten worden.

Mej. M.C. Couperus,

Frans en Occitaans Instituut

Drift 15

Utrecht.