Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 151

[p. 842]

Saskia de Coster
Nadat u in de honing wordt gesmeten en voor u erin verdrinkt

Sessie begint

Uw job:

Tegen betaling deelt u in het succes en de vreugde van anderen. Dat betekent: u speelt entourage. Vriend. Bewonderaar.

Vandaag is een werkdag.

Uw missie:

Joan heeft meegespeeld in een filmpje van de zelfhulpgroep Zelfhulp. De leden van Zelfhulp komen nooit samen want ieder moet zichzelf helpen. Toch willen zij hun standpunt verspreiden en leden werven. Dat doen zij via een filmpje dat zij op hun website plaatsen.

U bent besteld door de voorzitter van Zelfhulp.

U zal met actrice Joan naar de website surfen en haar bewonderen.

Joan laat u binnen.

Joan kijkt naar een andere film.

In afwachting. In afwachting van de lancering, in afwachting van zichzelf op het scherm.

Men is er al.

Men wacht in de hoek.

Is men gestraft?

Nee.

Men zit in de flatscreen in de hoek.

Men is de verteller van de film. Men vertelt.

U gaat zitten.

Ga zitten.

U gaat zitten.

[p. 843]

Naast Joan.

www.selfhelp.org

Het scherm is zwart.

‘Mag ik u voorstellen?’, vraagt men.

Men zoekt contact.

Men is de verteller.

‘Mag ik u voorstellen aan deze tijd?’, vraagt men. ‘Wij staan op de rand van het tijdperk van de grootste creativiteit en vernieuwing die de wereld ooit gekend heeft.’

Het licht gaat aan.

U ziet een kast vol conserven, zakjes noedels, poedersoepen, chocopotten, mayonaisepompen.

‘En toch is er geen reden tot optimisme’, zegt men.

Vanachter de chocopot komt een pot honing gekropen.

Hij loopt naar de camera toe en glimlacht.

U herkent Joans ogen.

Ze zit in een reusachtige honingpot.

Joan draagt een etiket op haar honingpotbuik. Het etiket zegt:

U

Joan glimlacht.

‘Alles is mogelijk in deze tijden,’ zegt men, ‘alles kan. U kan alles bereiken. U kan alles met de middelen die u zijn aangereikt. U hebt de aarde gekregen. De natuur is een schatkamer. Een voorraadkast.’

Haal de clichés maar van de draad, denkt u, ze zijn droog. Ze zitten als gegoten.

Joan draait om haar as.

‘Zo mooi, zo lekker en zo zoet. Zo bent u.’

Joan draait om haar as.

De honing druipt van het glas.

‘Honing is een zuiver voedzaam natuurproduct. U ook’, zegt men.

‘Uw ziel is zuiver’, zegt men. ‘En voedzaam. Maar altijd zijn er vervuilers. Altijd zijn er elementen die de honing willen verpesten. Mensen die u te zeiken willen zetten. U mag uw honing niet laten bederven. U mag anderen niet toelaten uw zoete zuivere ziel te verknoeien. U bent een zuiver product. U staat aan de vooravond van een grootse eeuw.

Maar een ongeluk is zo gebeurd. En het komt nooit alleen.’

[p. 844]

Vanuit een donkere hoek van de kast komen een levensgrote mayonaisepomp en een zoutvat traag dichterbij gestapt. Hand in hand.

‘Niet overtuigd?’, vraagt men.

Ze hebben beiden een kaartje om de hals.

De kaartjes zeggen:

ONGELUK

U zit naast Joan.
Het zoutvat en de mayonaisepomp
vallen de honingpot langs achter aan.
Ze grijpen haar bij de hals.
Joan gaat door de knieën. Valt.
Gerinkel. Het zoutvat doet een flikflak
en blijft op de handen staan.
Het schudt zich leeg in Joan.
De pomp spuit in de berg
van honingstroop, scherven, Joan.

‘Niet overtuigd?’, vraagt men. ‘Honing kan van nature niet bederven. Enkel als u toelaat dat een ander in uw pot pist, raakt u besmet en kan u bederven.’

De camera zet een stap naar achter.

Een studiopubliek van tien man.

‘Wiens vinger heb ik vandaag nog niet gezien?’, vraagt de verpletterde Joan.

Tien aarzelende vingers roeren in de studiolucht.

U zit naast Joan.

U bent betaald om Joan te behagen.

U geeft haar een vinger.

‘Wie zal mij helpen?’, zegt Joan vanaf de grond.

De vingers hangen in de lucht.

‘Fout’, zegt men. ‘U moet u helpen. U helpt u. Soms, ja soms als u in scherven ligt, kan u rekenen op anderen. Maar let op! Verwar helpers niet met aanvallers. Wat willen aanvallers, pissers, losers? Hun eigen territorium uitbreiden. Wat willen winners? Leren van uw zuiverheid. Genieten van uw honing.’

[p. 845]

U duwt Joan van de bank.

U en de camera zijn Joan zeer nabij.

Joan ligt in scherven.

U stopt een vinger in Joan.

‘Niet’, zegt zij.

Niet haar lichaam dicht.

Als een nietmachine. Met vele vingers.

U maakt een vuist.

U zal haar van de grond tillen.

Er komt vanuit het publiek een beer aangelopen.

U had hem niet zien zitten.

U keek de hele tijd geconcentreerd naar scherven en naar Joan.

‘Uw honing kan anderen helpen’, zegt men. ‘Een beer wordt groot en sterk als hij u eet. U zal uw beer wel tegenkomen. Maar zoek hem niet.’

U geeft het goede voorbeeld.

U weet het.

Joan weet het.

Joan de honingpot.

‘Op regenachtige dagen vol loodzware zorgen,’ zegt men, ‘en dagen
waarop iedereen het vergeten is, niet zomaar vergeten maar vergeten met
een bedoeling,
zonder waarschuwing
en zonder spijt nadien,
op dagen waarop uw kind uit uw vingers glipt,
hoofd omlaag, de glasbak in,
op dagen waarop u beslist
dat dat de laatste beslissing was,
op die dagen kan de beer komen’, zegt men.

Stilte.
U wordt opgebeld.
Men zoekt contact.
Neem niet op.
Niet nu.
Niet nu u
met Joan
naar haar film kijkt.
Uw gsm staat af.
Men hoort

[p. 846]

 

dat de boodschap van de voicemail

 

opnieuw moet ingesproken.

 

Men schaamt zich

 

in uw plaats.

Kan het, dat men u nu belt?
Het kan. Men wil feedback.
Men heeft zijn tekst een maand geleden
in de studio ingelezen. Men is vertwijfeld.
Men zoekt gezelschap.
Men kreeg uw nummer van de zelfhulpgroep Zelfhulp.

U wordt betaald om Joan te behagen.

Uw complimenten.

Elk woord vol overbodige letters.

Wat overblijft, verlaat de spraak.

Nader.

U nadert.

‘O lief dier,
blijf daar,
altijd,’
zo zegt Joan vanaf het scherm,
‘dat ik u hier kan willen.’ Zo ook
moet het gaan
willen wij, willen wij
een lichaampje
dat ons dichtnaait.

‘Er zijn mensen die zich zo geperfectioneerd hebben in niets zeggen,’ zegt men in uw voicemail, ‘dat ze er hun beroep van gemaakt hebben en woordvoerder voor een ander geworden zijn.’

Zo is men. Men kent zichzelf. Men houdt van u.

Wat houdt men van u.

Men is een lichaam zonder stem.

Men schrikt zich rot.
Zoveel overgave
van uw kant
is
onvergefelijk

[p. 847]

 

op dagen waarop men de huid wil losmaken

 

en in u wil kruipen

 

en wil beginnen

 

bij het begin van u.

 

en u zegt: ‘U helpt u.’

 

 

 

En wat is Joan dol op u.

 

U bent de beer van Joan.

 

Mijn beertje, kreunt zij.

 

 

 

Het beertje rijdt zich vast.

 

Onder elke zin plakt hij,

 

als een kleine autobouwer

 

die vergeten is.

 

De eigenaar ziet zijn wagen

 

en rijdt er dadelijk mee weg.

 

 

 

‘Kijk naar mij’, zegt zij.

 

Het beertje kijkt met open mond.

 

Naar haar crash.

 

Vanonder haar.

 

 

 

Op deze vooravond

 

van de grootste eeuw

 

op deze vooravond

 

waarop de mond

 

gevoelig ronder is,

 

gemaakt voor een banaan,

 

op deze vooravond

 

waarop een lijf

 

gevuld met toys,

 

wijdopen,

 

klaar,

 

waarop uw lijf

 

 

 

wegdrijft

 

uit u

 

en u nadrukkelijk staart,

 

ja

 

 

 

op deze vooravond

 

bestookt men u.

[p. 848]

U moet uzelf helpen.

En Joan.

U moet uw eigen beertje zijn.

U moet uw eigen huisdier zijn.

En dat van Joan.

U wordt daarvoor betaald.

Op deze vooravond

als een veld dat geen weg kent
waar bent u gebleven
als een huis dat staat te schudden naast de spoorlijn
waar bent u gebleven
als een prothese die het merg stukprikt bij iedere stap
‘Waar bent u gebleven?’
Waar bent u gebleven?

Men dacht nooit
dat het gebeuren kon bij men.
Men was onpersoonlijk.

Men dacht nooit
Dat men u roepen kon en u kwam.

‘Haal mij hieruit,’ roept Joan, ‘haal mij hieruit, haal dit uit mij!’

U staat overeind.

‘Mijn sessie eindigt’, zegt u,
als een massageleraar.
Een zin met oren en poten.
Uw oren en poten.
U bent uw eigen beer.
Uw eigen woord.
Het zit u als gegoten.
U ziet u.
Op het scherm.
Uw sessie is nog niet gedaan.
U staat overeind
en stoot het hoofd
tegen het studioplafond.