Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 138

[p. 715]

Koen Peeters
Wonderlijke ontmoeting op strijkplank

Er circuleren boeken die jaren vooraf de trends aangeven. Die de modekleuren vastleggen in Pantone Matching Systems en RAL-kleuren, die de motieven voorspellen, en vertellen hoe man en vrouw elkaar behagen. Dit jaar zal de driehoek domineren, vrouwen zijn sensueel en sportief, mannen veelkleurig en bescheiden, en jeugdbewegingen zijn binnenkort weer in. Binnen enkele jaren is dit modern: het primitiefste Afrika, het etnisch authentieke, het naïeve niet-westerse waarin wij onze ziel herkennen. Deze wereld is ongemeen boeiend en roept om studie.

Studie? Ik bedoel handel.

Sommigen onder ons vinden het grappig om Nugini-autochtonen te zien met filmdoosjes door hun neus of zwarten met brillen zonder glas. Men denke primitiefweg aan negers met lippen als weckpotringen, in strips of in reclame voor choco en schoensmeer. En, even dwaas, men ziet soms een negermasker op een schoorsteen (hoewel het ginds te warm is voor schoorstenen), een Afrikaans wandtapijt op de vloer, of omgekeerd, twee horens op een stukje hout tegen de wand, een karrewiel als luchter, een melkkit als brievenbus, een hondekar als salontafel, en een ton als bar. Ik overdrijf niet, ik heb dit allemaal gezien.

Het is een proces, ik heb dit goed begrepen. Men neemt een dwaas object en maakt daar huisraad van. Dit is de verandering van lood in goud, van stof naar geest, van mens naar God. Dit is een economisch proces, en ik ben een marchand. Mijn handel zal een resumé zijn van de toekomstige trend. Mijn Rijk zal komen.

Pas zat een zwarte vrouw voor me in de trein. Ze had een stapeltje omslagen in handen, air mail, met spetterende postzegels. Op de enveloppen maakte ze nerveuze rekensommetjes, een half uur lang. Ik wilde die brieven hebben, dacht ik plots, dit is de kunst van het jaar tweeduizend. Ik moet hier klaar voor zijn. Ik moet hun brieven hebben, hun cassettes, de tekeningen op bierviltjes, hun schilde-

[p. 716]

rijen op gekleurd papier, de gordijnen en het behangpapier dat zij verkiezen. Dit is kunst en deze studie moet ik maken, als was ik een etnoloog die banale huisraad koopt en meesleurt in ijzeren koffers. Wat voor hen het gewone leven is, is wetenschap voor mij. Handel bedoel ik.

Ik zal in La Capitale de zwarte aanspreken. Ik zal trachten te ruilen, wat hij in huis heeft, of overkopen. Inventaris van een vernietigd werelddeel. Foto's maken. Hier in het park, daar in de stad, hier in t-shirt met slangmotief, met ghettoblaster op de schouder. Een zwarte is twee blanken waard. Dat vind ik.

Zou het volgende verhaal waar kunnen zijn? Een zware tamtam staat in de etalage van een Brusselse winkel. Het ding werd ooit meegebracht uit Rwanda, op koloniale wijze, en was afkomstig van dankbare Watutsi-Capita. Op een dag loopt een zwarte man voorbij, ziet plots dit voorwerp en wordt erdoor getroffen. Hij gaat naar binnen, naar de drum en begint erop te slaan, zwetend en met rollende ogen. Hij maakt een lange reeks geluiden die de hoofdstad meeslepen en vervullen met huiver, doen rillen, onheil voorspellen, kortom het finale einde inluiden. Kan het zijn dat voorwerpen mensen zo doen bewegen?

Zover komt het niet. La Capitale wordt niet vernietigd door een drum. Maar de stad is wel verloren, zo lijkt het toch, als zij op een nacht vol mist hangt. Als straten langs onzichtbare afgronden leiden, als auto's roffelen over de straatstenen. Als ik mijn weg ben kwijtgeraakt. Hoe raak ik terug thuis?

Ik leerde vanavond in het café Jean-Michel kennen, de mulat. Hij is de zoon van een blank professor en een zwarte vrouw, hij studeert politieke wetenschappen en hij is een opschepper.

Jean-Michel vertelde me over het veroveren van vrouwen. Hij omhelsde mij, wees zijn eigen gezicht aan, vol bewondering voor zichzelf. Zijn kroeshaar was rond als een aureool, hij droeg een wit, plastic-achtig jasje en demonstreerde de hele tijd de kracht van zijn heupbewegingen. De vrouwen in het café nam hij op met één oogbeweging. Hij kon hen zo beoordelen, naar hun te verwachten bedgedrag.

Hij vertelde me over zijn libido, het meisje dat hem aanbad, de vrouwen in het algemeen. ‘Toen ik leeggeschoten was, weende zij’, ‘Het meisje schaamde zich om wat ze had geroepen’ en ‘Vrouwen bekennen elkaar hoe Jean-Michel met hen de liefde maakt’.

Ik knikte. Tussendoor raakte hij de politiek aan. Hij noemde de naam van een notoir socialist: ‘Die moet voorzichtig zijn, we kunnen hem doen verdwijnen.’

[p. 717]

We zaten in Café Maxime, in de wijk Matonge. Ik keek meer rond dan dat ik luisterde. In die wijk van La Capitale leeft een kolonie zwarten. Het lijkt wel of ze het Enige Goede Leven hebben ontdekt. Hun gracieuze vrouwen gaan gekleed in kleurige panen. Goud en zilver rinkelt om hun hals en in hun ogen. De mannen zijn altijd vrienden, ze staan op elke straathoek, in gesprek, met wapperende handen. Met een ongeziene zekerheid: ze leven voor de eerste keer. Zij zijn de flexibelen, de sociabelen, de perfecte lichamen. Iedereen wil zo zijn, zo worden. Ik heb teveel gedronken.

In de magazijnen van mijn hoofd bewaar ik fiches waarop ik hun gedrag noteer. Hier: ‘Natte herfstbladeren in de stad. Vanmiddag zag ik in het portiek drie zwarten, druk gesticulerend, hun zaakjes regelend. Ik hield stil voor de vitrine ernaast, maar verstond hen niet. Deze jonge mannen hokken in huizen waar wij niet in willen wonen. Verdienen onduidelijk geld en versieren de stad met hun dure kleren.’

We dronken veel.

Jean-Michel trakteerde me en ik wilde me niet laten kennen. Ik daagde hem uit om mij te laten verdwijnen. Ik zei hem dat hij een opschepper was, een mobutuïst. Boos stapte hij het café uit. Ik bleef achter en verliet ook de Maxime, na het leegdrinken van de glazen. Ik ging een richting uit, zonder veel aandacht. Ik was aan het denken over mezelf in het jaar tweeduizend: met een schilderij de straat op gaan en dit aanbieden, een bod laten doen, een nieuwe prijs noemen en met het geld terug naar huis. Nieuwe voorwerpen ophalen, opnieuw de straat op. Mijn ernst bewaren en 's nachts slapen in een bed van bankbiljetten, tegen de koude nachtwind. Ik ben verdwaald in La Capitale.

Dan zie ik een zwarte die bij het groot huisvuil een versleten strijkplank heeft gevonden. Ik vraag hem de weg, maar hij verstaat me niet. Ik ruk de strijkplank uit zijn handen en verdwijn ermee, wankelend in de nacht. 's Morgens staat naast mijn bed een strijkplank. Wonderlijke ontmoeting van mijn geest en Afrika op een strijkplank.