Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 136

[p. 27]

Jaap C. Hoogteijling
Mrouw

Zij streek zacht over zijn hoofd, over zijn vacht. De rug drukte zich tegen haar hand. Ze had een broek aan. De hand was weg. Hij drukte zijn schouder en borst tegen haar been. Ze keek naar buiten.

De deur naar de gang stond open. De kier was groot genoeg om de kleine katten doorheen te laten stormen. Er zat iemand in de kamer te lezen. Af en toe nam hij een slokje uit een beker. Zijn schaduw speelde over de muur. Een kat keek aandachtig vanaf de tafel.

Ergens liep een kat over een trap omhoog. Zijn broer lag op de stoel te slapen.

De meeste ogen zijn gesloten. Een wagen reed over een snelweg. Lichten. Om de bocht. De mensen waren zich aan het verspreiden.

Iemand hoorde de telefoon. Haar hand pakte de haak en ze noemde haar naam. Hij vertelde over die dag, zij antwoordde en glimlachte. Ze brak haar woorden af. Verwonderd keek ze uit het raam. Het gebouw leek dichterbij. De nacht leek het te geven. Een zuil die uit de tijd naar haar toeboog. Ze lachte en hij babbelde verder. Nee, ze had niet veel gedaan. Ze keek naar het gras beneden. Geen kleur. Hoewel, er schijnt licht. Hij vertelde over bloemen. Hij had ze voor een jarige gekocht. Een groene bos met een waas van rood. Vijf dagen geleden. Bij N. zou hij op bezoek gaan. Die woonde in een pension. Daar was hij heengegaan, maar N. bleek weer verhuisd te zijn. Thuis had hij de bloemen in een vaas gezet. In de woonkamer, twee meter voorbij de deur, op de tafel. Blijkbaar was dat te ver van het voor- of achterraam. De knoppen bleven lang rood, maar ze kwamen nu toch uit. Ze lachte stil. Ze was gaan zitten op de stoel bij het raam. De kat liep naar haar toe. Ze streelde hem zonder aandacht. Ze keek naar buiten. Het uitzicht slokte haar op. Contouren, duizenden vuurtorens.

Tegen het licht was er de schreeuw. We moesten overal afblijven.

De gordijnen waren weer gesloten. De nacht. De ziekten konden niet naar binnen kijken. De doden lagen buiten tot de morgen te wachten. Ergens heb ik geleefd. Van dag tot dag. Hij was in zijn huis. De mensen hadden geweldige grotten gebouwd op de wereld. Hun gedachten werden geen bossen. Geweldige bossen, geweldige afstanden. In mensen, om mensen ging eeuwig verder.

Er zijn zoveel mensen. Het stadslandschap, hoge en lage gebouwen. Weinig huizen. En bomen, en grasvlakten, sloten. Brede wegen. En weer is het herfst, gaat het verhaal. De donkere dagen. Regen, de bladeren mesten de straten. We staan aan het begin van de witte tijd. Sommige dagen worden niet wakker. Er is geen licht meer in hun ogen.

[p. 28]

Geroep in de straat. Hij keek over het pleintje. De huizen waren gesloten. Soms was er licht in de ramen. Hij sloot de gordijnen. De avond was stil. Hij liep naar de keuken. Hij kookte. En hij at en hij las.

Een vorm stortte zich uit het raam. Een roofvogel. Het accepteerde om dood te gaan. En de dood trok naar beneden. Hij zag iets vallen. Hij bleef het zien. Een zuil. Hij stopte. lag daar uit te rusten van het leven. Gespannen. Alsof een boze droom had. Groeven van geaderde, gebarsten lucht. Ruïne van de tempel. Het lichaam lag. Het had niets te bieden. Er was niets meer boven. Hij keek omhoog. Langs de balkonnen, ramen, muren. Hij keek naar de struiken, de bomen, het gras. Zilver blonk. Zijn hoofd zonk in zijn armen. Hij keek niet meer. luister naar me geef me antwoord de stilte gilt het sneeuwt

Een vliegtuig bromde in de verte. Het naderde. Bonkend vloog het voorbij. Hij deed de ogen open. Zijn wimpers voelden de jas. Zij voelden de kou. Hij keek naar het trottoir. Hij had de fiets niet neergesmeten. Die stond weggezakt tegen de boom, de wielen nog op de stenen.

De vliegtuigen vertrekken hier over de wereld. Hun ogen knipperen, sommige ogen staren naar voren.

Zijn gedachten bonkten, zoemden, het vliegtuig gonsde weg. Zijn hoofd leunde half tegen het hout, zijn hand lag op zijn voorhoofd. Hij staarde de lichten achterna in de zon lag zij, het bovenlichaam bloot. Ze had zich al lang geleden op haar buik gedraaid. Had ze haar ogen gesloten? Het ene oog moest tegen het zand liggen. Haar wang. Het bruine haar bewoog. Zand stoof erdoorheen. Ze lag stil. Hij was bijna vijf meter van haar verwijderd. Hoger op het strand, schuin achter haar.

Ze lag op haar zij. De schaduw achter haar rug was gegroeid.

Ze hadden gegeten. Ze had een wijnglas in haar hand en rookte. Ze zat tegenover hem. Een tafel in een restaurant. Buiten mij zijn mensen, in mij zijn mensen. Zo kan ik de anderen aanraken. In mij is kiekeboe. Hij moest wel erg lachen om zichzelf. Hij keek weg, het raam, de tenten. Hoe kijk je. Ze keek naar de eetzaal. Naar de hoofden. Ze legde de sigaret in de asbak. Haar hand kwam op de tafel. Naast de afdruk van een mes. Even rustte zij. Het besef loopt door mij heen dat ik doodga, ik blijf tot ik niets meer weet Ken, hikte hij tussen de gedachten door. Ze keek naar hem. Naar de kaken. Hij zag er gezond uit. Wat, zei zij. Hij had naar buiten gewezen. Ik zie het niet. Verder, bij het pad naar het strand. Bewegingen. Langs het zand slepen de gewaden, de avond blijft. Ze lopen daar en zoeken. Heilig zijn hun lichamen. Gegeven. Het is donker. Ze moeten daar lopen. Hij duidde het aan. Moeten wij lopen. Eeuwig in cellen geleefd. Nu vorm en massa, waarom zou er toekomst moeten zijn. Hij keek haar verbaasd aan. Een mop, een dronken man lachte. Zij leek zij lijkt woordspel. Ze sprak. De miljarden in de hemel. Dat die nog niet is teruggezakt. O, maar er zijn zoveel verklaringen, sprak een Chinees. Vreemde naam. Zij lachte. Waar zouden we op steunen. Tegenover elkaar. Wat liep er nou eigenlijk op het zandpad. Hij keek door het raam. Licht en contouren, donker. Regelmatig schoven, vormen. Iets als een schim. Ze zaten nu al wel lang te praten

Waarom ben je er niet. Ik praat veel met je. Ik denk je tot zien. We praten veel. Waar

[p. 29]

is je wezen. We horen elkaar. Onze ontmoetingen zijn flarden. Je kan lachen en me aanraken. Elke keer doe je weer een stap naar achteren. Ons verleden komt steeds dichter naar mij toe. Flarden

We waren linksaf gegaan. Heuvels, rotsen waren in de verte te zien. Het asfalt werd zand. We reden goden uit een wolk. Een tollende waas kwam waarschijnlijk tot rust achter ons. Zij parkeerde de auto onder een lage olijfboom. Diepe schaduw. We stapten uit, hier was het koel. Schuin voor ons was een hek, daar moet het pad lopen. Ik kijk naar links. De weg werd iets smaller, de struiken stonden dichter tegen de weg. De rotsen kwamen daar boven het zand. We staken de weg over, naar het pad.

Een ingestort hunebed. Scheefgezakte menhirs. We liepen er langs, er tussendoor. Ik kon begrijpen dat het was afgelopen. Hier leek het of ook wij zouden doortrekken.

De stippen ruisten licht schoven takken ergens boven ons slanke takken bladeren we stonden eronder het we hoorden het ruisen.

Wie zou hij op moeten bellen. Hij stond op. Hij liep naar haar toe.

Hoe heet ze. Een telefooncel, de flat. Had hij haar moeten laten sterven. Ze was dood? Hij keerde zich half om. Nee. Hij draaide zich helemaal om en keek. Had hij hier een telefooncel gezien. Hij liep de weg op. Niemand. Honderd meter naar rechts. De cel. Hij rende erheen. Hoe zou ze heten? Hij zag glas schitteren. Hij opende de deur en belde een ambulance.

Ze had geen naam. Er was niets te vinden. Hij had haar niet kunnen aanraken.

Ze belden aan. Hij had iemand meegenomen. Er werd opengedaan. De kamer. Een vrouw stond bij de tafel. Ze leek aan de grond gegroeid. Hij liep naar de tafel en gaf haar een hand. Hoe zou het moeten. Hij draaide zich om. Een vriendin. Haar ogen keken. Wie ben jij. Haar nek. Ze heeft twee oren. Hij zag een oor, en haar. Het krulde langs het oor. Hij wendde zijn gezicht meteen weer naar de vrouw. Ze had iets teruggezegd. De man kwam uit de gang. Hij liep naar haar toe. Ze maakte haar zin niet af. Wilt u zitten. Je ging naast me zitten. Op een bank. Houden we van elkaar. De vrouw begon opnieuw te spreken. De schok heeft voor haar geen betekenis meer. Gelukkig. Ze heeft geen brief geschreven. Ze heeft het wel eens gezegd. Hoe zou je kunnen reageren, hoe zou je moeten reageren. We volgden haar weg. Ze dwong zichzelf te praten. Ze keek naar de man. Hij heeft laatst met haar gegeten. Met wie zou je moeten praten. Woorden geven de betekenis. Zo slim zijn we al. Dat je daar bent. Ik wist niet of ik weg moest rennen. Misschien is het goed, maar wie weet had niemand geluk gegeven. Iets anders dan dood zijn, iets zou. Je hoeft niet te vechten. Je hoeft niet te praten. Sloot ze zich niet af. De man keek naar de vrouw. En toen naar hem.

Gewandeld. Die zaal; eerst gepraat, toen gewandeld

Ik voel me gelukkig. Ik kijk hier wat verdwaasd rond. Ik denk het had omgekeerd kunnen zijn. Zo. Hij dacht wat verder. We staan daar maar. Lichamen, wezens. Goede associatie. De stad is waar hij altijd zal zijn. De huizen en straten. Goed idee. En het water, soms is het water. Er schijnt. Exactheid. Te zijn. Joepie denkt, terwijl

[p. 30]

vorm en alles is. Gelukkig. Mama kijkt alsof ze zestien is. Ze kijkt. Gelukkig. Naar de dood. Mijn hand bedekt de betekenis. Het verleden is getekend. Tentoonstelling.

het strand had geen enkele betekenis meer, het pad dat sneller naar het kamp leidde, was niet meer, de mensen die daar zaten, zeiden dan zand. Er was geen stof, op de rotsen... de wind. Witte vlokken. Alles loopt door, alles groeit door. Hij kijkt heen en weer, door de tijd. E tragische - e ge-waden. Schilfers. De wind stroomt langzaam langs de rotsen omhoog. Er groeien wat planten, er wonen wat dieren. Boven ligt een landschap. Kleine bergen en het is er warm. En verderop, waar het plotseling steil omlaag gaat, besluiten de doden te sterven. Daar. Ergens.

Verduiveld langzaam verstrijkt de dag; al die groene kleuren maken een diepe indruk. Er is geen verslagenheid, er is een innerlijke rust, en er is een dreiging: alles verloopt langs mij. Ik neem de dingen op, ik verwerk ze(?) Is dat het leven, nou ja ik kom toch niet verder dan dat vraagteken. Later. Er gebeuren allerlei dingen. Mensen liggen, mensen zitten. Brood, water. Het gras is droog, kleverig: er hebben veel mensen gelopen. Een schorre, gebroken stem zingt een lied. B. ligt naast me, hij rookt en luistert naar muziek. Denkt hij, of is er alleen de zon. Zijn vrouw, of wat dan ook. Een oud huis, ik zie door het raam een klok. De telefoon is een belangrijk apparaat. Geluid van stemmen, draden die mij houden, zodat ik niet verlies, zodat ik vastgehouden word. Ik hoop dat ik blijf leven. Er zit een man, met een ietwat bleek gezicht in de schaduw, onder een boom. Hij leest en hij kijkt naar de woorden als een raadsel met een glimlach. Er is iets wat hem vasthoudt. Ik zie er toch wel tegen op om verder te leven. Ik moet overwegen of ik met jou verder wil leven, zal leven. Ik denk het

er is mijn lichaam - waar moet dat heen, ik doe er kleren omheen. Ik hol over een grasveld. Tussen mensen, om mensen. Ik roep voor de bal en ik val DE oplossing voor een verloren bal. Ja. De zon verdwijnt. Er is een sloot. Helder. Plantjes. De zon verdwijnt weer. Ik vergeet mijn kleren en ren over het gras. Tussen de bomen. En langzaam loop ik door andere gebieden, langzamerhand moet ik klimmen en dalen. Stilstaan en kijken.

De tijd verstrijkt. Het loopt tegen de winter.

Vesting in witte bergen, het is koud in bergen. Stenen en hout. De rivier heeft geen haast om verder te komen. Koele, heldere schaduw in het zuiden, wolken. Het verkeer komt op gang, besluiteloos

Naar een samenloop van omstandigheden zat hij overbodig te kijken. Hij schrijft spiegelbeeldige onzin neer. Zwijntjesman of zwiepzwiep de zon schijnt door de bomen. Op andere bergen op de sneeuw. Wat er verschijnt, elke dag gaan de vogels vliegen. De kraaien zweven hoog in de bergen. Vlakbij de rotsen. Wolken langs de wanden. Wat heeft het dal hun niet te bieden. Ze zweven en maken geluiden.

In snel tempo volgen zomer, herfst en lente. Ik heb geen tijd om het allemaal op te schrijven. Zelfs het leven gaat te snel in de tijd. Kijk naar me, schreeuwt iets. De afgelopen winter lag er in de bergen nauwelijks sneeuw. Alleen hoog, terwijl lager de lente bezig was. Het wordt bijna licht; ik hoor wat rinkelen. Het regent. Buiten zie ik contouren van wat op daken kan staan. Tsja, haast zomers ochtendlicht. De regen maakt veel verschillende geluiden. Auto's, en achter: het balkon. Wat er van

[p. 31]

huizen druppelt op allerlei vorm en inhoud. De wind is gaan liggen en langzamerhand begint iedereen te begrijpen dat we moeten slapen. Een hond blaft. Deze nacht is donker geweest.

Een vrouw springt uit het raam van een flat, iemand zag het. Hij had naar een ander mens willen gaan. Twee mensen hadden een kind. Wat ermee gemaakt is

Een man ligt naast een vrouw, ze heeft een regelmatige ademhaling, ze slapen reeds lang; opeens is haar ademhaling er niet meer, de man ligt en denkt.

Ze slaapt. Haar ogen gaan niet open bij een of ander geluid. De muziek klinkt opnieuw. Apparaat. Hij die altijd ik kan worden, loopt door een huis. Hij eet wat, en drinkt wijn. Het is rustig in huis. Een klok, een horloge. Geleund op zijn elleboog, luistert hij. Het is vroeg, en hij had allang dronken moeten zijn, beslist hij. Elke avond had ik naast je kunnen liggen. Je had geslapen. Ik had naar je geluisterd. Ze hoest. Hij ligt daar. Ze hoest niet meer. Ze slikt niet meer. Ze beweegt niet meer. Langzaam verdwijnt alles, één voor één.

Ze lag daar naast me. Ergens achter me, in het bed. Ze ademde zacht, haast besluiteloos: waarom zou ze ook doorgaan. Maar als ze wakker is, zegt ze: ik word - wil - tachtig, meer hoeft niet, dan ga ik dood. Maar ze is ook bang, ze wil liever niet te veel praten over dat gebied van de dood. Ze ademt en ik lig te denken. Ik kan haar een kus geven op haar schouder. Ik kan ook wijn gaan drinken. We denken in een ruimte, de meeste dingen zijn met elkaar verbonden, we leggen de lijnen verder dan een mythe kunnen we niet komen, denk ik. Blijkbaar is hij in slaap gevallen. Droom misschien. Vannacht is er in mijn omgeving gelukkig niets verschrikkelijks gebeurd. Dat landschap waar de mensen uiteindelijk heengaan, ver weg onder een vreemde zon, op een bodem die begroeit, maar droog en mul-hard is. Het waait hier en een langgerekt grijsgroen gaat voorbij.

En als altijd zat hij dronken aan tafel, beschonken tot een volgende afscheidsbrief. Maar ik zit hier niet om te dichten. Ik zit hier een verhaal te schrijven. Ik zit hier maar een beetje, en wat er werkelijk gebeurt, dat wordt opgeschreven. Vrolijk ben ik niet

De hele dag heb ik aan dat vrouwtje gedacht. Beneden, schuin tegenover, de grote straat, gooide ze kruimels naar vogels. Oud was ze, en zo zie je ze wel meer. Oud, en ze geven kruimels aan de vogels - eenden.