Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 130

[p. 477]

Pol Hoste
Huis te huur

(1) Trage kraan verschuift uit zandwinning gedeelten, oppervlakten van een breekbare aardkorst. 's Avonds keert de kraanman terug, stappend door het onbewoonde, geschaafde landschap, voorbij de verticale doorsneden van aardlagen. Een tijdlang volgt hij een spoorwegberm, loopt in de richting van een voorstad. Hier woekert onkruid tussen grint en onder draden, graszoden, brem en klein hoefblad. Elektriciteitskabels verbinden de eerste huizen. Waterleidingen, afvoerpijpen. De mensen drinken uit dezelfde watertoren. In de structuur van ondergrondse kabels en kanalen spiegelt zich een samenleving. Gasleidingen, telefoonverbindingen. Kruinen van bomen. Slagbomen.

In café ‘Den IJzeren Weg’ drinkt de kraanman aan de toog drie pinten bier. Man, dit is zijn bier! De voorstad zit aan haar verleden met gesprekken vast. De kraanman heeft geen eigendommen. Zijn werk maakt voor anderen een verkenning in de aardbol mogelijk. Hij graaft in opdracht van het zandwinningsbedrijf een afgemeten strook af van de buitenste schil. Op de evenaar zijn de oerwouden met de volksstammen die ze bewonen aan twee houtfabrikanten verkocht. Op de polen wordt het eeuwenoude ijs aan frisdrankproducenten verkwanseld. Mens, dat is uw water! Tussen poolcirkel en evenaar verandert het klimaat.

Een huis wordt in de aardkorst gebouwd. Het is enkel met antennes naar de oppervlakte gericht, naar een vijandige ruimte. Een vrouw vertelt een kind een sprookje over regenvlagen. Het kind slaapt in bij het doffe geluid van de goede aarde. Buiten dringt door lagen oceaan een donker licht. Op dit punt zou ook de kraanman wel een woning willen bouwen en leven met een vrouw. Elke dag graaft hij het landschap af tot waar het dak al kan beginnen.

(2) Jaren later zwerven de gevoerde gesprekken over plaatsen waar ze werden uitgesproken. Wat gezegd werd dwaalt door woningen. Kreten hangen lusteloos rond in speeltuinen en zandbakken. Woorden zoeken beschutting in varens of elzestruiken. Wat gebeurd is houdt zich schuil in geraamten of beschadigingen die langzaam slijten. Wrok drijft over woorden, een niet voltooide haat, de sporen van wilde blijdschap of verkropt verdriet.

[p. 478]

De architect moet voor omgevingen wijken. Maar hij weigert en bouwt muren rond de geest die niet wil ingesloten worden. Hij grenst liefde af tot een vertrek met bedden, leidt de vreemdeling die het huis betreedt naar een kille hal, laat komma's plaatsen in een tekst van ruimte, bouwt ramen en modale hulpwerkwoorden, verzint een tijdsverloop van hout en marmer en bevecht de spoken. Een gevoel van tocht door gangen. Waanzin die een lijn trekt in een plattegrond van tekens.

Op deze plaats bouwde de aannemer het huis dat we huren. Over deze gronden, waarop zoveel woorden en betekenissen huizen, werden vrachtwagens steenslag gestort. De dromerige camioneur ziet hoe een glanzend insekt opvliegt en wordt bedolven: het ei, de rups, de taaie pop. Hier heeft de architect het huis gepland. Ramen op het zuiden. Schuin tegen de helling. Op het kruispunt van twee eeuwenoude boswegels. Het hoog comité van toezicht heeft nog getracht aan deze samenloop een andere bestemming te geven.

(3) De ruimten van het huis zijn strikt begrensd. Onze ogen zijn de kleine kamers. Ons oor, de nauwe gang. Tussen wanden van geraamte en spanbeton beweegt zich wat is gezegd. Aan de teksten van de architect werd een manier van leven vastgehecht. Aan de woorden van het nieuwe huis zijn nieuwe ruzies toegevoegd.

Met de jaren ging het ons beter. We hadden geld, kochten meubels, lieten schilderwerken uitvoeren. We richtten onze liefde in en vrijden slechts op zon- en feestdagen. De kamers kregen nieuwe gesprekken. We gingen dingen anders zien, hielden de adem in.

Mogen we wel ooit nog weg? De ovalen eiken tafel trekt een ellips rond de seizoenen. De gebruiksvoorwerpen bieden tijdseenheden aan waarin ons leven niet verandert. We keren steeds terug naar wat van onze uitspraken blijft gelden.

(4) Achter een antieke klok beweegt elektrisch raderwerk en volgt de meridiaan. Een felle zon beschijnt een nietszeggend behang.

Welke maatregelen zal de regering treffen? Zal de wetgever de huurprijzen verhogen? De kleine ambtenaarsdochter draagt in haar boekentas een gedroogd rabarberblad. Ze wil niet zeggen waarom. In de archieven waar haar moeder werkt, zijn de ontgonnen oerwouden, de aangekochte ijsbergen in kaart gebracht. Een punt op een beeldscherm. De hele aardkorst is het eigendom van iemand. Het formulier waarop dit huurhuis kadastraal geregistreerd werd, ligt op de ovalen tafel voor me.

Zullen we hier blijven wonen. Waar moeten we naartoe? Naar het huis

[p. 479]

hiernaast? Ik draag de kamers naar de dienst bevolking Kromme Wal. Ze stoppen alles in een ijzeren bak. We wonen in een stenen huis. We leven op de oppervlakte van een dossier.

Met welk papier gaan we de kamer opnieuw behangen? Roze, groen, modern of liefst met een motief? We kiezen een papier. Strepen, bollen, bloemen. De ovenwarme kamers lijken met een soort vruchtwater gevuld. Door dubbel glas valt zon. Ik kantel het straatbeeld in het raam. Er blijft niet zoveel over.

(5) De weemoed dringt hier door de ramen. Het huis, de oude baarmoeder, het bed, het bad, het dubbele glas. Af en toe slaat de motor aan die de warmwatercirculatie op gang brengt.

Bij mijn ouders was het altijd koud. Bij haar ouders was alles functioneel. We zijn om een totaal onuitgesproken reden getrouwd. (Men zegt wel eens dat het verdriet niet voor de jaren komt.)