Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 124

[p. 569]

Mark Insingel / Een territorium

In de winter (in de herfst en in de mate waarin die gevorderd is zodat de blaren in het gras verwaaid liggen - en in de lente in de mate waarin die nog niet is opgebloeid zodat alleen maar knoppen op de takken zichtbaar zijn) kun je vanuit het woonhuis (uit het zijraam van de grote slaapkamer en uit het zijraam van de woonkamer) zowel als uit het tuinhuis (uit het raampje van het vestibuletje en uit het raampje van het keukentje) door de boomgaard heen zien en het tegenoverstaande huis in 't oog houden: het woonhuis waarvan alle ramen zijn gesloten, er zitten een paar mussen op het ingepakte strodak van het rechter bijgebouw, op het terras staat er geen tuinmeubel, het zwembad (met een plastic zeil) ligt afgedekt, het lijkt alsof er niemand binnen is om te staan kijken naar het tuinhuis dat te midden van een kaal gazon in elk seizoen hetzelfde uitzicht biedt: het donkere gebeitste hout, de draaibare antenne op het dak (steeds in dezelfde stand), het smalle kiezelpaadje en de haag, de knotwilgen, de heesters, die de plaats extra beschut doen lijken, in de boomgaard zijn de stammen (ijle witte berken in dit heuvelland van leem, van bieten en van varkens) in te alledaagse rijen opgesteld om meer dan rekenkundige bevrediging te geven (wat heeft de eigenaar, de vroegere, bewogen om de zogezegd versleten fruitbomen - de appelbomen en de perebomen (alleen twee kersebomen en twee pruimebomen bij de moestuin en een perzikboom (hij draagt geen vrucht) zijn blijven staan) te laten rooien om ze door tien rijen berken te vervangen, door een schichtig vierkant op het hellend vlak tussen de huizen enerzijds en anderzijds tussen de wei die erop neerziet en het wegje dat het land invlucht tot boven langs de eik?).

(Vanuit de woonkamer b.v. zittend aan de tafel op de stoel die schuin gekeerd staat naar het brede zijraam naast de haard en naar de ramen aan de binnenplaats, of zittend op het bankstel met de tafel en de stoelen in de rug, zodat ik helemaal recht door het zijraam kijk, of op het bankstel ook maar langs de muur tussen het zijraam en de ramen van de binnenplaats zodat ik door de deur de tuin inkijk, of staande, met de handen op de rug en voor de haard en kijkend hoe de kleden liggen, hoe de tafels staan ver-

[p. 570]

deeld, de stoelen en de banken en de kast, en naar de muur met boeken en de schilderijen en de spiegels en de lampekappen en de lampehouder die vanuit de zoldering, buisvormig, eettafel en stoelen in een lichtkring zet waardoor zij als het ware in het landschap van de kamer afgezonderd op zich zelf staan (al is bij nader toezien niet één element er weg te denken door de harmonie die alles onvervangbaar maakt), op elke plaats, in elke houding zie ik buiten slechts de tuin (de glooiing van het grasveld door het zijraam naar de boomgaard toe en naar het groot plantsoen waarvan ik nog de struiken en de stammen van de bomen zie, en door de dubbele terrasdeur het terras, de muur in baksteen die, een meter hoog, het grasperk tegenhoudt dat naar de kegelbaan toe oploopt (de leeuwen of de honden en de kleine blauwe tuintafel met witte bank tegen de hoge hagen van laurier), en door de ramen aan de binnenplaats het lindeloof, het frêle haagje rond het kleine perk en het plaveisel) - alsof dit pand zou afgezonderd op zich zelf staan in het heuvellandschap waar het toch bij nader toezien niet is weg te denken door een als het ware generaties lang gegroeide schikking die als onvervangbaar wordt gevoeld.)

Het goed ligt gans beneden in de kom en met de huizen aan zijn uiteinden en schuin als naar het laagste punt verzakt, het aardewegje naar het hoevetje loopt steil omhoog, ter hoogte van de toegangspoort komt het te zamen met de weg die langs de eik omlaag komt en die als een riem onder het pand gebonden ligt (onder het grasperk voor het tuinhuis en onder de boomgaard en het groot plantsoen, het zwembad en de schommel en de voorkant van het rechter bijgebouw, de lange gevel van de bergplaatsen), de toegangsweg staat op de poort gericht, de boerderijen van Vanackere en van Vanbroeck zijn hoger in het land gedrukt, tractoren schuiven op de horizon, het goed is als een middelpunt, een brandpunt voor controle en nieuwsgierigheid (wanneer het al niet, door een wonder spel van glooiingen, verborgen was), voor overval althans, voor watersnood, voor zonnebrand, voor pannes van de elektriciteit en van de telefoon waarvan de draden doorhangen van paal tot paal, tot buiten het gezichtsveld, in drie richtingen, - als in de winter sneeuw zich ophoopt op de laagst gelegen plaatsen (amper nog of niet meer te doorwaden overgangen vlakbij op de weg) dan is er geen beweging op de einder meer, er komt geen auto meer (geen postbode), geen fiets, de velden liggen ijzig stil en bar zodat het lijkt alsof het zou gevaarlijk zijn (of tevergeefs) te pogen om omhoog te klimmen tegen een onwillige verraderlijke wand waarbij je voelt: het gaat me duizelen, in deze kom is alles hellend, alles staat hier op de helling onder een bewegingloze lucht.

[p. 571]

De sneeuw is als een kussen waarin elk geluid gesmoord wordt, een reusachtig dek waarbij je je kunt voorstellen - starend en rokend bij het raam terwijl het haardvuur brandt, de vlammen en het knetteren lijken het enig levend element te zijn terwijl de rook het enig teken is dat stijgt boven de kom die in haar ingeslotenheid verloren ligt -, je kunt je voorstellen hoe hier en daar een vogeltje moet liggen, of een muis, een rat, versteven en vervroren, met een spoortje bloed, onder een lucht waarin niets tsjilpt of vliegt, het is niet duidelijk waar de wegjes zijn tenzij je bomenrijen volgt, er is een spoor van Staart die aan het keukenraam te dutten zit, Viviana is met Loeki in haar kamer, Vera is naar Mon toe in de stad en Kim is mee vertrokken, even voor de sneeuwstorm en alsof zij nog een laatste kans benut hebben (zolang de toestand aanhoudt is het nutteloos om op dit eiland uit te zitten kijken naar een schip dat aan de horizon verschijnen zou - en zonder dat het hoorbaar is, weet ik dat druk verkeer, vlakbij, zich haast op snel ontdooide wegen en dat in de steden kermissen van oorverdovend licht gevierd worden, zodat voor wie, vanuit de lucht stel ik me voor, het dal ziet in zijn onbetreden witheid, het moet zijn alsof het ligt te tintelen in de verwachting van een schaterende uitbarsting van pret: uit alle deuren hollen kinderen het landschap in, joelend en stoeiend en elkaar bekogelend, zodat op één twee drie een nest van sporen rond het huis gemaakt wordt dat al verder uitloopt in het dal), - ik gooi een sneeuwbal naar het raampje van Viviana. Zie je aan de rookpluim niet, zeg ik, dat ik het haardvuur aangestoken heb?

(Ik heb je niet gevonden, want je was er niet, hijgt ze, ik heb gebeld, ik heb met stokjes naar je raam gegooid (nadat ik al het huis was rondgegaan, aan ieder raam heb ik staan kloppen en staan kijken met mijn hand boven mijn ogen: in de woonkamer lagen de tijdschriften gestapeld en de glazen tafel glom, de haard was opgeveegd, het leek alsof er nog gestofzuigd was, de kussens waren opgeschud, het speelgoed in de hall was opgeruimd, de kapstok was haast leeg), ik dacht: ze kunnen niet te zamen zijn vertrokken (ik had Vera door mijn raampje met de auto de garage uit zien rijden, in het donker nog), ik ben toen naar het tuinhuis toegegaan, de lucht was onbeweeglijk en er was geen wind, de weiden waren leeg, het was alsof er niemand op de weg kon opdagen, Loekie! riep ik: hij keek niet op, hij liep de weg terug, gehaast maar ingehouden (alsof hij nog iets halen moest), ik zag hem al ter hoogte van het huisje met de schapen, bij het hoevetje, of op de rechte toegangsweg, alsof hij wegtrok uit een dal - als laatste - dat van God verlaten was van als de wolken en de wind, de speling van het licht, er stilstonden (de tijd stond stil), ik holde op het tuin-

[p. 572]

huis toe, zegt ze, ik bonkte op de deur, ik wachtte, kijkend in het vestibuletje (er hing geen jas), ik liep tot voor de ramen van de middelkamer, in de spiegel naast de radiator stond de tafel en de biezen stoel, en ik, alleen en levensgroot, met achter mij de helling van het land.)