Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 123

[p. 677]

José de Poortere / De zwarte weduwe

Erik woonde eerst in het vochtige sousterrain van de Savaanstraat en wilde maar één doel bereiken: een echt dichter worden. Later leerde hij Anja kennen. Toen ging hij in het leegstaande, ouderlijke huis wonen, een soort kasteel op de Oude Brusselse steenweg. Dat kon omdat zijn ouders gescheiden waren en elk op een flat woonden.

Anja had zijn tweelingbroer Johan die morgen opgebeld. Er was iets gebeurd, Erik was dood. Terwijl hij naar het kasteel fietste herinnerde Johan zich dat hun vader op de slaapkamer der jongens een muurschildering naar Michelangelo had laten aanbrengen. Het stelde twee handen die naar elkaar reikten voor. De jongens hadden altijd samen gespeeld in het ouderlijk huis met de vele zolders.

Het was een duister huis, volkomen omboomd. Zon kwam alleen op de hoogste zolder. Hier schreven oude vliegen ongestoord met blinkende pennetjes in het zonlicht. Anja wachtte Johan op. Terwijl hij zijn fiets in het vangstel plaatste dacht hij aan Erik die bij een omgekeerde fiets de prent van de ballonband in zijn handpalm liet rijden.

Onder het schijnsel van een zwakke verlichting dreef Erik in de grote kelder van het oude kasteel. Johan waadde door het water en de zuigende modder. Hij zag een oor opzitten tussen het dunne, natte haar. Zijn lichtgele huid schemerde, maar het tikken van de huid had helemaal opgehouden. Hij had er vaak naar moeten kijken, vroeger. Eriks huid tikte steeds alsof de wind aan een losse ruit tipte. In de slecht verlichte holte bewoog het water als een slak die zwelt en nader schijnt te komen. Hij sloot de groene ogen en verwijderde het schuim van Eriks mond. Hij kuste hem zacht, maar hij voelde zich links buigen, op de wang en niet op de mond kussen, want door het heffen en de druk op de borstkas kwam er na enkele ogenblikken een nieuwe prop te voorschijn. De sterk geïnjiceerde ogen kon Anja niet meer zien. Ze zou schrikken van de vergrote longen, de cyanose, de Tardieuvlekken.

Met Erik in zijn armen, dacht hij eraan dat zijn broer nu kleiner leek dan in het water. Als ze samen vroeger op vakantie waren te Nice en inktvis jaagden, had hij dat voor het eerst opgemerkt, de inktvis en Erik waren

[p. 678]

onder water altijd groter. Naarmate hij de lamp op de keldertrap naderde, zag hij beter. Alsof Erik was gaan zwemmen, hing aan een haak een groene trui, jeans, een oranje draad. Tegen de muur stonden lichtbruine laarzen met zeer dunne zolen.

Terwijl Anja voorliep naar de slaapkamer en hij de trap opstapte, drong de kilte van het lichaam door hem heen. Hij herinnerde zich hoe hij en Erik in de zomer 's nachts de koelte van de droge kelder opzochten, hoe ze op de treden sigaartjes rookten of rijstpap snoepten. Soms moesten ze snel het licht doven, als hun vader dronken de trap opstommelde onder het zingen van zijn lijflied: If I had a hammer. Wat later riep moeder dat hij haar sloeg.

Op de slaapkamer legde hij Erik neer en voelde de weke vingers glijden. Op de muur zag hij opnieuw de twee handen boven het bed. Op de terugreis uit Nice hadden ze gezien hoe uit een verongelukte autobus twee jongetjes werden weggedragen in een doorzichtige plastiekzak. Twee verschrompelde jongetjes die elkaars hand vasthielden.

Onwillekeurig was Johan nadien in de tuin gelopen, de lievelingstuin van hun grootvader. De lieve man rook altijd naar nat linnen, droeg geen kousen in zijn hoge schoenen, zat graag in de zon tegen het toilethuisje. Grootvader vertelde, hoe hij de luiers van Gust, hun vader, had leeggeraapt en een en ander in het toilet mikte. Ze hadden schril gelachen als ze hoorden dat Gust, zijn jongen, haastig voor school, zijn handen waste terwijl hij urineerde. Gust had op een zomeravond - ze meenden dat het regende - op het glazen afdak geplast vanuit zijn venster. Een wildeman, een ontembaar dier.

Toen de lieve man begraven werd, hadden de tweelingbroers aan het graf van grootvader uit een snuifblikje een grote kever, een vliegend hert, vrijgelaten. Hun vader, de wildeman, had geschreid, eerst het rechteroog. Vader had aan zijn oor gewreven, onopvallend het bruine, vlezige wratje in zijn hals betast.

Anja vroeg Johan alles te willen regelen voor de begrafenis van Erik. Het klonk alsof ze in zijn oor telefoneerde. Het huis begon hem fel te hinderen. Het zag er opzettelijk slordig uit. Er zat een trapneus los, gele tennisballen lagen overal te rijden. Het hinderde hem alsof dit sterven beter voorbereid had moeten worden. Hij deed wat hij kon om het goed te maken.

Anja deed niets. Ze bewoog nauwelijks. Met twee spitse vingers tastte ze aan het steentje in de trouwring, een steentje zoals de kleine oorbellen. Als de poot van een hooiwagen leidde het zijn aandacht af van haar grote ogen.

[p. 679]

Telkens als hij met deze spin over zakelijke punten wou spreken, waren er fijne struikeldraden gespannen; ze wezen in het net de richting van het slachtoffer aan. Elk woord zat vol fijne vangwol als een lijmdraad waarin hij verstrikte. Telkens weer waren er nieuwe veiligheidsdraden.

De nacht voor de begrafenis droomde Johan. Hij lag te schreien in een sloot omdat zijn broer ging trouwen. Hij ontvoerde Anja op een fiets over de autoweg. Aan alle kanten kletsten steentjes tegen het metaal van de fiets als een wagen voorbijsnelde. Hij liep met Anja de Antwerpse dierentuin in. Het was er heel warm en de stank in de olifantenhal duwde hen naar buiten. Plots keek hij op naar een giraf die met zijn donkere tong een oog uitveegde alsof hij geschreid had. Anja stond naar een secretarisvogel te kijken. Ze liep naar een okapi met hoge hieltjes en een wonderlijk kontje. Ze riep hem. In de nauwe pantalon zat haar schaamte als een schelp. Ze hief haar arm op en uit de oksel kroop een spin die altijd maar groter werd tot Johan een zwarte weduwe herkende, een spin op zoek naar een nieuw slachtoffer.

Toen hij wakker schrok, zag hij dat de gele koperen Christus aan de muur nog slechts met één arm vasthing. Het bracht hem weer bij de begrafenis, want het beeld had nog op de kist van grootvader gezeten.

Die morgen keek Anja als een klok die stilstaat, alleen maar kijkt en een gezicht krijgt. De kleine familie stapte in de begrafenisstoet op rond Anja als kartonnen reuzen. In de kerk was alles van steen. Toen het evangelie over de verrijzenis werd voorgelezen, kneep Anja de ogen als een parkiet bij een plotselinge beweging en begon te roepen dat het niet waar was. Een kloosterzuster bracht haar naar buiten. Zelf zocht hij wanhopig naar herinneringen, maar ze gleden weg. Hij kon alleen maar denken aan een dom potje witte zalf tegen acne.

Na de zinking van de kist liet hij een open klaproos met een dubbel rokje neer. Hij had het bloempje die morgen in de tuin van grootvader geplukt. Bij de koffietafel in het parochiehuis ging hij naast Anja zitten. Zijn vingers die vlak naast de hare op tafel lagen, begonnen te diepvriezen. Op de muur had iemand in de navel van een affichemeisje een plukje kauwgom geduwd.

Toen hij Anja naar het oude kasteel bracht, ging hij nog even mee. Ze gaf hem een doos met jeugdfoto's van Erik. De eerste was, slecht belicht, in een kamer genomen. Erik zat naast Johan, de hand in zijn hals. Omdat ze alleen waren, overlegden ze hoe lang ze moesten wachten om te trouwen.