Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 119

[p. 531]

André Demedts / Luc Indestege ter gedachtenis

De tijd is een bedrieger die doet uitstellen wat geen uitstel lijdt. Naar aanleiding van zijn zeventigste verjaardag, Luc Indestege was op 5 februari 1901 in Zonhoven uit een Limburgs geslacht geboren, zouden wij over hem een stukje schrijven. Er was geen haast bij, weerde hij af. Liever had hij het vijf jaar later zien verschijnen. Zo was zijn manier om uit bescheidenheid en met wijsheids glimlachende humor een eerbewijs te verwerpen zonder te willen krenken. Nu komt die tekst er toch vroeger dan gewenst, maar als een in memoriam en te laat voor hem, die vrij onverwacht op 11 juli 1974 in Brussel overleed.

Indestege vertoonde op treffende wijze de eigenschappen die Marnix Gijsen, in zijn essay over Ons Volkskarakter, aan de bewoners van het historische Land van Loon heeft toegeschreven: ‘De Limburger vertegenwoordigt... de aristocratie: hij is drager van onze oudste beschaving. Door zijn taal en zijn levensstijl, is hij ongetwijfeld de fijnste en de voornaamste vertegenwoordiger van ons ras.’ Voortgaande op een ruim deel van zijn publikaties (Indestege was te Leuven in de Germaanse filologie gepromoveerd met een dissertatie over Henriëtte Roland Holst van der Schalk) mag men veronderstellen dat zijn intellectuele belangstelling veeleer naar het verleden gericht dan op de actualiteit afgestemd was. In gesprekken heeft hij soms betreurd dat de hedendaagse jeugd bijna stelselmatig van het verleden, wat betekent: van de bronnen van onze cultuur, afgehouden werd.

Aanvankelijk was hij door een toeval met het Duitse expressionisme in betrekking gekomen. Een verzenbundel in 1916 door een Duits soldaat achtergelaten, leerde hem Else Lasker Schüler waarderen en bracht hem op het spoor van die chaotische uitbarsting van idealisme, mensenliefde en streven naar schoonheid die met Duitslands ondergang samenviel en door Kurt Pinthus synthetisch bekeken een Menschheitsdämmerung geheten werd, in de titel die hij voor zijn bloemlezing uit de jonge Duitse poëzie gekozen had. Aan de universiteit werd Indestege een trouw lezer van Van Severens Ter Waarheid, met zijn rijke inhoud over ‘het gedachteleven in Vlaanderen en in de wereld’. Een halve eeuw later zou hij nog de mening toegedaan blijven dat het expressionisme zo'n belangrijke beweging als de renais-

[p. 532]

sance of de romantiek was geweest.

Nochtans strookte zij slechts ten dele met zijn karakter en temperament, Haar naakte, eerlijke menselijkheid sprak hem aan, haar barokke woordenvloed viel hem tegen. Weldra, door zijn studie van de klassieke letteren, de Latijnse in het bijzonder, van de antieke beschaving en onze middeleeuwse letteren, ontdekte hij een hogere denk- en schoonheidsvorm. Even ver van gevoelsretoriek als van een ontmergd en harteloos rationalisme, was hij als kind van Limburgs land en volk, een verstilde romanticus, versterkt in zijn wereldbeschouwing en levensopvatting door de herinnering aan de literaire meesterstukken en de vroomheidsliteratuur die hij gelezen had. Niet om niet was de naam van zijn eerste verzenbundel, pas in 1932 verschenen, Vale dicere. Leven was afscheid nemen, mysterie, verlangen en hoop.

Terugkerend naar de grondlagen van onze beschaving, heeft Indestege veel vertaald en verschillende onbekende werken uitgegeven. Wat hem aangetrokken heeft om talrijke vagantenliederen te verdietsen kunnen wij raden: die wondere mengeling van spontane levenslust, wisselend tussen dartele zinnelijkheid en tot de dood bedroefde onrust, gesublimeerd in een poëtisch klank- en ritmespel. Die speelsheid in de verwoording, uiting van een dichterlijke begaafdheid is het, die hem evenzeer als de levensinhoud van die lyriek heeft bekoord, bij het schrijven van zijn essay Rondom Erasmus' Lof der Zotheid. Om zijn heerlijke taalkunst had hij het meer voor Gezelle dan voor Van de Woestijne, hoewel het gevoelsklimaat van de laatste hem nader lag.

Niet alleen de Latijnse letteren van de middeleeuwen hebben Indestege geboeid. Naast een bloemlezing uit de refereynen van Jan van Stijevoort, publiceerde hij een viertal door hem ontdekte teksten, die hij van aantekeningen en een inleiding voorzag. Het zijn Het Memorieboek van het klooster Onze-Lieve-Vrouw-ter-Riviere te Bree, een Passie Jhesu, een verzameling Middelnederlandsche gedichten, liederen, rijmspreuken en exempelen en een Diets gebedenboek uit het begin der zestiende eeuw, een der vele kostbaarheden uit zijn bibliotheek van om en bij de twintigduizend boeken. Uit de renaissancetijd vertaalde hij de sonnetten van Louise Labé en haar dialoog in de vorm van een proces Het verschil tussen dwaasheid en liefde.

Wat hij in die Franse dichteres bewonderde, haar authenticiteit en tragisch liefdebesef, heeft hij in de Italiaanse letterkunde die hem zeer dierbaar was, van Dante tot Leopardi en van Carducci tot Pirandello teruggevonden. Nadat hij achtereenvolgens in ons middelbaar onderwijs verschillende functies uitgeoefend had in Luik, Antwerpen, Aat en Brussel, was hij jaren lang lector in de Nederlandse taal en cultuurgeschiedenis aan de universiteit van

[p. 533]

Padua. Hij hield van het Italiaanse volk en hoorde niet gaarne dat er soms smalend over gesproken werd. Zijn mooiste hulde aan Italië is zijn Quaderno Fiorentino (1951) geweest, een geïllustreerd cultuurhistorisch en toeristisch boek over kunst en letterkunde in Florence, waarin ook vraaggesprekken met vooraanstaande auteurs als Papini voorkomen.

Slechts bij het uitschrijven van deze gedachtenistekst is het tot ons doorgedrongen hoeveel studie- en scheppend werk Indestege heeft uitgegeven. Toch moet er nog zeer veel zijn dat alleen in tijdschriften verscheen of in zijn laden is blijven liggen. Hij was niet haastig, niet ijdel, niet ambitieus. Voor velen bleef hij de dichter van Vale dicere (1932), Orpheus en Euridike (1941), van het poëtisch verhaal Andioenora (1934) en het versdrama Laïs (1964). Als dichter behoort hij tot de neo-romantiek van Rilke en Adriaan Roland Holst, met Boutens, Bloem en de Weremeus Buning van de eerste gedichten. Zijn lyrische poëzie over liefde en dood, het raadsel dat de mensen voor elkander zijn in een wereld waar zij een huis bewonen en een thuis blijven zoeken, is in overeenstemming met zijn persoonlijkheid, beheerst en ingekeerd. Het bezit een edele klank, getuigt van gevormde smaak en afkeer van alle kleinheid. In een persoonlijk gesprek heeft hij eens verklaard dat hij zich niet kon verzoenen met een bestaan dat met de lichamelijke dood zou eindigen. Hij geloofde in God, oorsprong en bestemming van ons zijn, naar wie wij door een onuitroeibaar heimwee, als ijzervijlsel door een zeilsteen aangezogen worden.

‘Volmaaktheid is de mensen niet beschoren,
zij is en blijft der goden deel geheel...
Slechts Liefde en Offer is ons aller deel.
Het leven wordt in Liefde alleen herboren.’