Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 119

[p. 274]

Fredy de Schryver / Nonkel Willi

Nonkel Willi zag ik voor het eerst op een zondagmorgen in maart. Het was dat jaar zeer vroeg bijzonder mooi weer en vrouw Eickhoff - met ck en dubbele f, jawel, mijn vader had een bewijsstuk dat wij van oude adel zijn! -, zakenvrouw als ze was en er steeds sterk op belust haar zaak op volle toeren te zien draaien, besliste maar haar tuintafeltjes en stoeltjes te voorschijn te halen.

Nonkel Willi knapte dat werkje op. Ik hielp het mannetje even met een poot van een tafeltje die hij niet direct vastschroeven kon. Ik sloeg hem gade hoe hij met zeemvel en water het wintervuil van de tafels en stoelen wreef. Hij kwam nauwelijks boven de tafels uit.

Armen en hoofd waren normaal, zodat ze voor zijn veel te korte lijfje te groot en te zwaar schenen. Het middenstuk was helemaal mismaakt. Bultig, scherpe borst. Een borst als bij een kip, een levende illustratie van een kippeborst. Een vogel zoals hij in stripverhalen en tekenfilms verschijnt. Maar hier in een échte wereld neergelaten. Het ene oog was dicht, één wit vel, het andere scheel. Normale, té grote voeten. Zijn geelgrijze haar was achterovergekamd. Veel haar had hij, nonkel Willi, rond de oren en tot hoog in de hals erg kort geschoren, maar boven op het hoofd lang, dik en stijf. Net of hij een carnavalpruik op had.

Had ons Heer dan werkelijk geen meelij gehad toen hij voor het eerst aan dit, zijn schepsel, had gedacht?

Mijn vrouw en ik waren in de woonkamer bij mevrouw Eickhoff toen nonkel Willi met twee emmers brikets binnenkwam. Vrouw Eickhoff brandde brikets in een kleine kachel, die een groot deel van het huis verwarmde. Brikets zijn niet duur en de warmte is gelijk. En in die kachel kon je ook de oude bierkaartjes en allerlei hard papier en karton verbranden. Nonkel Willi schikte de brikets netjes naast mekaar in de houten bak die naast de kachel stond. Toen hij klaar was, wenste hij ons heel beleefd en onderdanig een goede avond en vertrok. Net als een welopgevoede maar bedeesde schooljongen. Later vertelde vrouw Eickhoff dat men nonkel Willi bij zijn geboorte zo had toegetakeld. Letterlijk stukgetrokken, een heel

[p. 275]

moeilijke geboorte.

Waarom denk ik nu zo plots terug aan nonkel Willi? Waarom doet mijn meelij - of is het een ander gevoel? - met de simpele jongen die Guy heet en die zich in de kantine tureluut drinkt, mij plots weer denken aan die zaterdagavond samen met nonkel Willi?

Ik heb eens eierbier gedronken, zei nonkel Willi, twee glazen maar. Ik was toen negentien, het was op een Vlaamse kermis en ik was daarvan zo dronken dat ik met moeite thuisgeraakt ben.

Het mannetje sprak met korte rukjes - zijn spraak was als zijn gang, zowel zijn gedachten als zijn lichaam mankten vooruit. Het stemmetje steeds bedeesd en met het aantal borrels flauwer.

Dat kan niet, zei mevrouw Eickhoff beslist, men heeft voorzeker andere drank bij het bier gegoten. Nee, nee, van twee glazen eierbier word je niet zo dronken!

Nonkel Willi scheen het niet te geloven en was er van overtuigd dat het alleen dat eierbier geweest was. Maar hij zweeg. Als grote mensen spreken, moeten kinderen zwijgen...

Ik zag hem af en toe, nonkel Willi. Soms liep hij vóór het lage huisje. 's Zondags, in de namiddag, kwam hij zijn boterkoeken halen die mevrouw Eickhoff voor hem en de vrouw terzijde had gelegd. Het was dan meestal zo druk in de zaak dat niemand hem veel aandacht kon schenken. Hij stond dan verlegen en nietig aan het keukentafeltje - in de verbruikzaal zelf kwam hij niet -, wachtte een beetje en vroeg dan schuw een borrel. Dat wist de vrouw voorzeker niet. Nonkel Willi genoot van zijn slokje, zoals een schoolbengel die zich aan gestolen fruit te goed doet. Ook voor de kleine man is het tenslotte zondag. Daarna betaalde hij, juist gepast. Grootmoedig gooide vrouw Eickhoff de enkele muntstukken in het sigarenkistje, zonder natellen. En nonkel Willi sleepte zich weg, de boterkoeken onder de arm, terug naar de zieke vrouw van zijn overleden broer, naar het lage huisje van rechtover. De vrouw is ziek, zei nonkel Willi steeds, ze ligt meestal in bed en beknort mij dat ik alles stuk maak, alles opeet, borrels drink van haar geld. Ik verzorg haar nochtans. Maar ze heeft wat in het hoofd, ze is niet steeds helder in het hoofd. Gelaten sloeg hij dan de ogen neer, de handen hielden het tafelblad vast.

Willi, de huurder van het souterrain, was jarig die zaterdag. Hij kwam net binnengelopen toen ik samen met nonkel Willi en vrouw Eickhoff aan

[p. 276]

het tafeltje stond. Hij was al een beetje blauw en waarschijnlijk daardoor bleef hij bij ons staan en gaf een rondje. Willi, de communist. Vijfenzestig jaar was ie. Zag er nog heel knap uit en vooral zijn ogen waren opvallend levendig. Willi de filosoof ook, en de dichter. Als er nu iemand kwam en me in de armen nam, zong hij. Nonkel Willi keek wat beschaamd naar beneden.

Drink leeg, nonkel Willi, zei de Willi van de kelderkamer.

En steeds opnieuw: drink leeg.

En nonkel Willi dronk. De vrouw was er immers niet, men had ze naar het ziekenhuis gebracht. Hij kon het zich eens veroorloven nu.

De jarige Willi vertelde. Hoe hij door de oorlog zijn vrouw was kwijtgeraakt. In Rostock moest hij werken aan de vliegtuigen. Slechts om het half jaar naar huis. Een mens houdt dat niet uit, je leert andere vrouwen kennen en je weet waar het tenslotte op uitdraait. Dat is toch zo menselijk.

Samen met José in de kantine. Hoe ontgoochelend het is. Eeuwige liefde en trouw, laat ons lachen. De wereld leert ons andere zaken. Voorbeelden legio. Maar het kwetst en maakt onzeker. Wat doe je ertegen?

Ik heb ook eens iemand gekend, zei toen nonkel Willi. Maar ik heb pech gehad, ik ben veel te klein. Pech gehad, herhaalde hij triestig maar gelaten.

Met zijn veel te grote hoofd neergebogen keek hij naar de borrel die voor hem op de tafel stond. Willi spoorde hem aan te drinken.

Maak leeg, nonkel Willi, maak leeg. Vandaag geen zorgen, ik betaal. Vandaag ben ik jarig en daar mag jij mee op drinken. Bovendien is die vrouw weg, vanavond ben jij heer en meester. Drink leeg, nonkel Willi.

En nonkel Willi dronk. Hij moest zijn arm bijna omhoogheffen om het glaasje van de tafel te nemen.

We stonden alle vier recht rond het keukentafeltje: vrouw Eickhoff, Willi de huurder van de kelderkamer, nonkel Willi van het huisje erover en ikzelf. Toevallig samengekomen rond het kleine tafeltje die zaterdagavond.

Nonkel Willi, die de vuilemmer uit de keuken draagt en die in een grotere ledigt die buiten staat. En die dan met een karretje tot buiten de afsluiting voert.

Nonkel Willi, die op een avond de frituur nadert en zich bij het zien van de heersende drukte op zijn stappen terugtrekt. En die dan weer terugkeert, verlegen groet en verontschuldigend zegt dat hij honger heeft en dat hij nog wat wil eten voor het slapengaan. Ik ben wel niet zo groot als jullie, maar toch heb ik honger. Neem me maar niet kwalijk, ik stoor maar een paar minuten, ik heb nog honger.

[p. 277]

Nonkel Willi, die mij bewonderend zegt hoe mooi groot ik toch ben en hoe ik daardoor zo vele werkjes kan opknappen die hij niet kan. Omdat ik te klein ben, slechts een paar eenvoudige zaakjes breng ik voor mekaar.

Mij spookt een beeld voor de geest: een kleine goedkope houten kist die men naar het kerkhof draagt. Met weinig, heel weinig volk erachter.