Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 118

[p. 162]

Ward Ruyslinck / De receptie

‘Zo Karel, herken je mij niet meer?’ vroeg de man met zijn modieuze, getailleerde jasje en zijn relaties-moet-je-hebben-gezicht.

De secretaris-generaal hief zijn zware oogleden op, keek als iemand die de zon vlak in zijn gezicht heeft en ontdooide heel even tot een welwillende glimlach.

‘Als ik eerlijk mag zijn: nee. Ik... ik zou niet weten...’

‘Loncin’, hielp de man met het getailleerde jasje.

‘Loncin... Loncin...’, zei de secretaris-generaal, keek in zijn glas met vruchtesap en dacht na.

‘Het atelier in de tuin, madame Picot’, souffleerde de man.

‘O juist, ja ja’, knikte de secretaris-generaal en maakte een hoofse buiging naar de vrouw van een referendaris die achter de rug van de man met het modieuze jasje voorbijging. ‘Ja, natuurlijk. U bedoelt...’

‘Het verzet’, kraaide de man met een geamuseerde, maar toch ietwat verwonderde blik: hoe is het mogelijk dat je dàt vergeten bent?

‘Het verzet, inderdaad’, zei de secretaris-generaal opgelucht. ‘Was u daar ook bij, in Loncin?’

‘Of ik er ook bij was? Nee maar, jij hebt wel een flink gat in je geheugen...’

‘Neem me niet kwalijk... ik...’ De secretaris-generaal keek hulpeloos om zich heen, naar de andere gezichten. ‘Het is ook al zo lang geleden.’

‘Wij hebben toch samen die mand met artisjokken naar het kasteel gedragen. Vertel me nu niet dat je niet meer weet wat er op de bodem van die mand lag.’

‘Verdraaid, dat is waar ook, die mand met artisjokken... Zo zo, was u dat? Ik zou u nooit herkend hebben, als u me niet had aangesproken.’

‘Weet je 't echt niet meer wat er onderin die mand lag?’ drong de man met het getailleerde jasje aan.

‘Natuurlijk weet ik het nog wel: ontstekingspatronen’, zei de secretaris-generaal en nam een slokje van zijn vruchtesap.

‘Ontstekingspatronen, precies. Nou, zie je wel... En die keer toen madame Picot bijna haar mond voorbijpraatte tegenover Arlette. Toen kneep ik 'em hard, hoor, eerlijk gezegd.’

[p. 163]

De secretaris-generaal luisterde geduldig en beleefd, met een verstrooide glimlach die in zijn linker mondhoek aanbakte.

‘Ja, we zaten daar toen zo wat in een muizeholletje, hè? Tja... Maakte u geen deel uit van de groep van luitenant Orban, die de mouchard Dumonceau liquideerde?’

‘Nee, o nee, wij hebben nooit iemand geliquideerd. Wij hebben ook nooit enige opdracht daartoe gekregen. Ik hoorde eigenlijk tot de groep Grignard, en mijn rol daarin was eerder bescheiden, laat ik nu maar niet dik gaan doen. Ik was min of meer verantwoordelijk voor de bevoorrading.’

‘Juist’, zei de secretaris-generaal. Hij probeerde vergeefs ergens zijn glas neer te zetten en bij die poging ontmoette zijn blik de blik van de voorzitter van het studiefonds voor minder gegoeden, die een eindje daarvandaan met iemand stond te praten. Ze begroetten elkaar met een slap handje uit de verte. ‘En wat doet u zo al tegenwoordig, meneer...’

‘Zwijsen’, zei de man met het getailleerde jasje. ‘Zeg maar gerust Paul tegen me, hoor. We hebben elkaar wel uit het oog verloren, maar zo erg zijn we nu toch ook weer niet van elkaar vervreemd, hoop ik. Wat ik tegenwoordig zo al doe? Och, niets bijzonders, ik werk voor een reclamebureau.’

‘En u bent ook getrouwd, zie ik’, zei de secretaris-generaal met een nadrukkelijke blik op de trouwring aan de hand van de man met het getailleerde jasje.

‘Ja, met de dochter van Albert Verhaert - maar die zult u waarschijnlijk niet kennen.’ Hij werd per ongeluk in zijn rug gestoten door een man met sneeuwwit haar en een vlinderdasje, keek nerveus over zijn schouder om en vervolgde: ‘Mijn vrouw werkt trouwens in jouw departement. Ik heb haar al zo dikwijls gezegd: je moet Karel eens goeiendag gaan zeggen en hem de groeten van me overbrengen. Maar dat durft ze niet.’

‘Welke functie heeft uw vrouw bij ons?’ vroeg de secretaris-generaal en liet zijn ogen over de aanwezigen in de salon dwalen.

‘Hulpredactrice bij de persdienst.’

‘Bij de persdienst, zegt u? Bij meneer Kesteloot? Interessante man. Boeiend werk overigens. Ik geloof niet dat ik het genoegen heb haar persoonlijk te kennen, maar ja - dat zult u me niet kwalijk nemen, als u weet dat er meer dan negenhonderd mensen in het departement werken, bij de persdienst alleen al een stuk of twintig. Ik kan niet iedereen persoonlijk kennen.’ Iemand stak hem zijn hand toe en hij drukte die joviaal en zei daarbij op een heel andere, lossere toon: ‘Hé, hoe gaat het? Ik kom zo dadelijk even bij jou, ik wou je iets vragen.’

‘Nee, natuurlijk niet’, zei de man met het modieuze jasje. ‘Tussen haakjes,

[p. 164]

ze hoopt binnenkort te kunnen deelnemen aan het bevorderingsexamen voor redactrice. Ze voldoet in ieder geval aan de voorwaarden. Ik hoop dat ze het haalt, maar het zal dobbelen worden. Je weet hoe dat gaat, jij weet dat zeker: zonder een kruiwagen heb je maar half zoveel kansen. O, zal ik je van je glas afhelpen?’

‘Laat maar, dank u wel. De buffetdienst komt er net aan’, zei de secretaris-generaal en plaatste zijn lege glas met een vlugge goochelaarsbeweging op de zilveren schaal met volle en lege glazen, die door twee witte handschoenen voorbijgedragen werd. ‘Wat zei u ook weer?’

‘Ik zei, in verband met die bevorderingsexamens, dat je zonder een kruiwagen niet veel verder komt.’

De secretaris-generaal haalde zijn zakdoek te voorschijn en veegde ermee de glimlach uit zijn linker mondhoek.

‘Dat wordt beweerd, ja. Maar de olie blijft toch altijd bovendrijven, dat kunt u van me aannemen.’

‘Nou, het helpt, dat kunt u óók van me aannemen. Laten we maar eerlijk zijn. Zonder relaties sta je nergens’, gaf de man met het modieuze jasje als zijn onverzettelijke mening te kennen. ‘Kun jij haar niet een ruggesteuntje geven, Karel? Dat kun je een ouwe medestander uit het verzet toch niet weigeren, wel?’

‘Ik zal zien wat ik voor haar kan doen’, zei de secretaris-generaal vaag en stak zijn zakdoek weg. ‘Mevrouw... hoe was het ook weer?’

‘Zwijsen. Gerda Zwijsen.’

‘Mevrouw Zwijsen dus. We zullen zien. Ik zal bij gelegenheid haar dossier eens laten lichten. Wilt u me dan nu excuseren? Ik heb nog wat te bespreken met de kabinetschef van de gouverneur.’

‘Ja zeker. Ik vind het geweldig dat we elkaar nog eens ontmoet hebben’, zei de man met zijn relaties-moet-je-hebben-gezicht opgewekt. ‘En alvast bedankt, hoor, beste kerel.’

‘Geen dank. Tot ziens’, zei de secretaris-generaal en begon zich een weg te banen in de richting van de kabinetschef.

‘Wel, kijk eens aan, mijn kop eraf als dat Walter Beckx niet is. Jij herkent mij zeker niet, beste kerel?’ zei de man met het modieuze, getailleerde jasje tegen de voorzitter van het studiefonds voor minder gegoeden.

De voorzitter van het studiefonds stroopte juist het bandje van zijn maduro sigaar af, bekeek het vluchtig en stopte het in zijn zak. ‘Het spijt me’, zei hij tegen de man met het modieuze jasje, ‘maar zo op het eerste gezicht... ik zou niet weten...’

‘Dat meen je niet. Denk eens goed na.’

[p. 165]

De voorzitter streek met zijn griezelig grote hand over zijn kale kop en dacht na. ‘Ik kom telkens weer tot de vaststelling dat je ontzettend veel mensen leert kennen in je leven’, zuchtte hij.

‘Juffrouw Peleman, zegt je dat niets?’

‘Juffrouw Peleman... Ja, dat zegt me wel iets. Die heeft me op de lagere school laten zakken als een baksteen. Door haar schuld moest ik het laatste jaar overdoen. Dat mens heeft een stukje van mijn leven afgeknabbeld’, zei de voorzitter zonder enige bitterheid of rancune. Hij stond er nu allemaal wel boven. ‘Of heb ik het verkeerd voor? Bedoelt u iemand anders?’

‘Welnee, natùùrlijk bedoel ik haar’, zei de man met het modieuze jasje iets te triomfantelijk. ‘Herinner jij je niet dat jongetje met zijn duffel dat 's morgens steevast te laat in de les kwam?’

De voorzitter haalde een sigareschaartje uit zijn zak, knipte de punt van zijn sigaar en zei laconiek: ‘Dat herinner ik me niet, nee, maar ik veronderstel dat u dat jongetje was.’

‘Dat heb je goed geraden.’

‘We zaten dus in dezelfde klas?’

‘Een paardegeheugen heb jij ook niet, hè?’ zei de man met het modieuze jasje en hield de voorzitter zijn aansteker voor.

‘Dank u’, zei de voorzitter en zoog de brand in zijn sigaar. ‘Ach, weet u, die schooltijd ben ik in zoverre ontgroeid dat ik er eigenlijk nog zelden aan terugdenk. Voor bepaalde dingen heb ik een uitstekend geheugen, maar die liggen op een heel ander vlak. Ik ben nu eenmaal geen sentimentele vent. Les neiges d'antan kunnen mij gestolen worden.’ Hij blies een enorme rookwolk uit. ‘En wat doet u tegenwoordig zo al, als ik zo onbescheiden mag zijn? In de diplomatie?’

‘Je slaat me wel hoog aan. Nee, zo ver heb ik het niet geschopt’, zei de man met het modieuze jasje, en zijn relaties-moet-je-hebben-gezicht zakte geleidelijk in tot een alles-loopt-me-tegen-gezicht. ‘Ik werk voor een reclamebureau. Een baan zonder veel vooruitzichten. Je hebt vaak het gevoel dat je pompende de grond in gaat. En dan een jongen die studeert, die niets inbrengt en toch ook zijn kop mee in de ruif steekt...’

‘Wat studeert hij?’

‘Handelsrecht, eerste jaar. Een knappe kop, hoor, al zeg ik het zelf.’ Die woorden sloegen even een gapend gat in de conversatie, en om dat gat te vullen vroeg de man met het modieuze jasje, vol huichelachtige belangstelling: ‘En wat doe jij? Wat is jouw werkterrein?’

De voorzitter bekeek heel aandachtig de askegel van zijn sigaar en zei landerig: ‘O, ik eh... ik ben voorzitter van de raad van beheer van het studiefonds voor minder gegoeden.’

[p. 166]

‘Godzeg, jij hebt het heel wat verder geschopt dan ik’, zei de man met het modieuze jasje complimenteus. ‘Juffrouw Peleman heeft jou in ieder geval niet kunnen tegenhouden, hè?’ voegde hij er olijk aan toe.

‘Een beetje geluk moet je in het leven óók hebben’, zei de voorzitter bescheiden en streek weer met de hand over zijn kale schedel. Hij had een fijn, gestreept pak aan en twee rozetjes in zijn knoopsgat.

‘Allicht. Niet iedereen kan trouwens aan de top zitten’, gaf de man met het modieuze jasje ridderlijk toe. ‘Zeg, beste kerel, wat ik zeggen wou... Kun jij mijn zoon niet aan een studiebeurs helpen? Ik hoop dat je het niet vervelend vindt als ik dat zo op de man af vraag, maar ik zou wel gek zijn als ik geen gebruik maakte van deze buitengewone samenloop van omstandigheden. Het lijkt wel voorbeschikt.’

De voorzitter tikte de as van zijn sigaar, keek heel even met opgetrokken wenkbrauwen achterom naar het rumoerige, giechelende, halfdronken gezelschap achter zijn rug, en zei toen tegen de man met het modieuze, getailleerde jasje: ‘Dat hangt niet uitsluitend van mij af. Ik ben niet almachtig. Uw jongen moet om te beginnen een aanvraag indienen, en verder... nou ja, verder hangt het er natuurlijk ook van af in hoeverre de ouders als onbemiddeld kunnen beschouwd worden. Daar wordt heel streng de hand aan gehouden, dat begrijpt u wel. Ik hoef u ook niet te zeggen dat dit een bijzonder delicate kwestie is, waar ik bij een gelegenheid als deze, in het openbaar bedoel ik, liever niet nader op inga.’

Op dat moment werd hij door een man met een gezicht als een oude koffiezak vriendschappelijk op de schouder getikt. Hij draaide zich verrast om en zei: ‘Sapristi, kijk eens aan wie we hier hebben.’ Een tijdlang stonden zij glunderend met elkaars arm te zwengelen en opgewonden tegen elkaar te doen. De man met het modieuze jasje bleef nog een poosje geduldig staan wachten en droop toen stilletjes af.

‘Zeg, wie is eigenlijk die vent met dat modieuze jasje met wie jij zo lang hebt staan praten?’ vroeg de voorzitter van het studiefonds voor minder gegoeden aan de secretaris-generaal.

‘Ik wou je net hetzelfde vragen’, zei de secretaris-generaal, die aan zijn derde vruchtesapje toe was. ‘Hij beweert dat hij samen met mij in het verzet is geweest, maar ik herinner me daar eerlijk gezegd weinig of niets van.’

‘Ik weet niet eens hoe hij heet’, zei de voorzitter, sabbelend aan zijn uitgedoofde sigarepeuk. ‘Ik vergat zijn naam te vragen.’

‘Zekere Zwijsen, dat is ook al wat ik weet.’

‘Zwijsen... Dat zegt mij niets. Het schijnt dat wij op de lagere school in

[p. 167]

dezelfde klas hebben gezeten. Nou zeg, dat is een halve eeuw geleden.’

‘Reken maar. A propos, hoe gaat het met je vrouw?’

‘Uitstekend, dank je wel. En bij jou thuis? Alles goed?’

‘Ja hoor, prima.’

‘En die neef van je? Hoe maakt die het nu?’

‘Tony? Die studeert hard. Die is er weer helemaal bovenop, dank zij die beurs die jij voor hem versierd hebt. Ik mag je daar nog wel eens voor bedanken.’

‘Ben je gek? Het ene plezier is het andere waard. Ik ben niet vergeten wat jij voor mijn zwager gedaan hebt.’

Ze keken elkaar niet in de ogen. Ze keken een beetje lusteloos, uitgepraat langs elkaar heen en de secretaris-generaal zag de man met het modieuze, getailleerde jasje tegen de kabinetschef van de gouverneur staan praten.