Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 116

[p. 147]

De laatste ronde

Stank

In het kerstnummer 1970 van het weekblad De Post heeft Hedwig Speliers eindelijk onthuld dat Streuvels tijdens de tweede wereldoorlog naar Duitsland is gereisd om het eredoctoraat van de universiteit Münster in ontvangst te nemen, maar op 10 januari 1971 heeft hetzelfde blad als ‘recht op antwoord’ een lezersbrief moeten opnemen waaruit bleek dat Streuvels integendeel Ingooigem ontvluchtte toen de Duitse professoren op komst waren en dat dezen de doctorsbulle moesten aflezen voor de lege tafel in het Lijsternest. Jammer voor Speliers. Wéér een vlieger die niet opgaat. En het was zo'n mooi verhaal.

Het klopte ook zo goed met de resultaten van Leo Ross' speurtocht naar nazi-woorden in Der Flachsacker. Welke zeurkous zal erover vitten dat De Vlaschaard in 1907 verscheen en de eerste Duitse vertaling in 1917? Er is immers ook nazisme avant en waarom ook niet derrière la lettre. Wat leert ons bijvoorbeeld Clara Eggink in het Leids Dagblad van 17 oktober 1970 over de besmetting van Werumeus Buning? Alle ellende bij Buning komt voort uit zijn ‘voorkeur voor simpele woorden zoals volk, boer, soldaat, vaderland, zeeman, landman, die hij in hun archaïsche betekenis gebruikte, maar die in de jaren '30, begrijpelijk overigens, besmet waren en naar Blut-und-Boden riekten’. (Riekten!) Zie je wel dat het ook bij Buning stinkt? (Geen wonder dat hij tijdens de oorlog lid werd van de Kultuurkamer.) ‘Streuvels en Buning, zo heb ik u uit uw werken geroken.’ Of geriekt? Volgens Van Dale niet, maar er is ook nog deel XIII van het Woordenboek der Nederlandsche Taal, uit 1924: ‘Rieken wordt in den verl. tijd soms ook zw. vervoegd’. Dank zij Clara eindelijk nog eens een bewijsplaats.

Ludo Simons

Body-building

Een aforisme is een idee dat aan body-building heeft gedaan. Het lijkt altijd indrukwekkender dan het in feite is. Wat niet belet dat body-building wel heel moeilijk zal zijn.

Goede aforismen zijn derhalve zeldzaam. En mensen die aforismen verzamelen hebben het dus moeilijk. Gewoonlijk maken zij het zich dan wat gemakkelijker door hun verzameling

[p. 148]

‘aforismen en citaten’ of iets dergelijks te noemen, wat als groot voordeel heeft dat een heleboel mislukte aforismen toch kunnen opgenomen worden, zodat men vlugger een boekje bij elkaar heeft.

Specialist in dat soort speurderswerk, althans hier in Vlaanderen, is Gerd de Ley. Op korte tijd publiceerde hij reeds vier bloemlezingen. De jongste heet Knipoogjes (Een bloemlezing aforismen en citaten van moderne Vlaamse en Nederlandse auteurs) en werd uitgegeven door Snoeck-Ducaju (Gent), in de reeks ‘Snoekjes’, waarin ook titels zitten als ‘Hoe schrijf ik mijn liefdebrieven? - Praktische handleiding om per briefwisseling uw innerlijke gevoelens op een passende en duidelijke wijze uit te drukken’ en ‘1.000 Raadsels’.

Ik houd van dergelijke boekjes. Men kan er van alles mee doen. Zoals lezen. Of eruit citeren. Omdat men het geestig vindt: ‘Don Juan: iemand met gevoel voor verhoudingen’ (Gust Gils) of ‘Gooi gerust af en toe het badwater weg; er zit niet altijd een kind in’ (Alexander Pola), of omdat men het er bloedernstig mee eens is: ‘De mens is een denkend wezen dat het denken graag aan anderen overlaat’ (Antoon Vloemans), of helemaal niet mee eens is (maar daar vind ik geen voorbeeld van), of omdat het Zeer Diepzinnig is: ‘Ik leef, dus ben ik’ (Marcel Van Maele) of heel banaal: ‘De kleren maken de man. Jawel, maar heb je de mooie japon gezien die daar voorbijliep? Het was een vrouw’ (Johan Daisne). Men kan ook op zoek gaan naar aforismen die men al eens boven een andere naam heeft zien staan, zoals hier op p. 105 waar onder ‘Iedereen praat en klaagt over het weer, maar niemand doet er wat aan’ de naam Piet Theys staat, terwijl overal elders Oscar Wilde als bedenker wordt opgegeven.

Ik geef nog enkele gebruiksmogelijkheden aan voor een lang genot van dergelijke boekjes: over elk onderwerp een beter aforisme zoeken dan wat er staat. Gevorderden kunnen proberen er zelf een te bedenken. Men kan ook proberen sommige teksten wat puntiger te formuleren. Of de geestigheid en/of betekenis van bepaalde citaten te achterhalen. Enz...

Maar het beste is nog dat u zelf wat bedenkt.

Fernand Auwera

Servitude et grandeur militaires

Die trouwe goedhartige suppoost van mij, die nu op rust is, komt zijn maandelijks sigaartje roken als hij zijn pensioen heeft afgehaald, twee straten verder. Hij is nu bijna een jaar thuis, en had bij zijn opruststelling van een loketbediende vernomen dat, wie de Achttiendaagse Veldtocht van '40 heeft meegemaakt, recht heeft op een supplementaire maand pensioen. Gelopen van het ene loket naar het andere, van de ene dienst naar de andere, geschreven naar Brussel, tot hij de nodige papieren bij elkaar had om te kunnen bewijzen dat hij de Achttiendaagse Veldtocht van de eerste dag tot de laatste, van Antwerpen tot Koekelare, heeft uitgediend, als een trouw

[p. 149]

en voorbeeldig soldaat.

Maar zijn bijkomende maand pensioen krijgt hij niet. Omdat hij tijdens de Achttiendaagse Veldtocht geen volle maand soldaat is geweest.

Ludo Simons

Parabel van de 900

Daags voor Kerstmis, in de Venusstraat te Antwerpen. Ik moet stoppen achter een sliert auto's, die opgehouden worden door een rodekruiswagen met blauw zwaailicht, die de smalle straat verspert. Na enkele minuten komen twee ambulanciers het hoge huis uit met een verrimpeld vrouwtje, in dekens gewikkeld, het hoofd voorover hangend. Het zoveelste geval van verstikking in de oude stad? De verplegers gaan weer naar binnen. Twee minuten later komen ze naar buiten met een even oud mannetje, de pet diep over zijn voorhoofd. En wéér gaan de mannen in witte kiel naar binnen. Is er nog een derde slachtoffer? De straat houdt de adem in.

En op dàt ogenblik begint achter mij een barmhartige automobilist te toeteren, gehaast op zijn weg van Jeruzalem naar Jericho.

Ludo Simons