Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 115

[p. 242]

Paul Brondeel / De steniging

Traag zinkt hij naar de grond toe, het hoofd voorover, de handen naast het lichaam. Hij is nog jong. Zeer blond en lichtgolvend is zijn haar en hij heeft een bleekroos gezicht, zonder baard. Misschien is hij twintig, misschien wat ouder; van blondharige lichthuidige mensen is het moeilijk de leeftijd te schatten. Het lijkt alsof hij behoedzaam gaat neerhurken en verwezen naar het gras kijkt. Maar hij zakt helemaal in elkaar en na een poosje tuimelt hij schuin omver. Hij is de bezwijming nabij. Dit is na de zesde of de zevende steen die raak treft, dat wil zeggen op zijn gezicht, op zijn schedel, in zijn hals, tussen zijn schouderbladen, in zijn lenden of in zijn maag. Enkele stenen zijn op zijn benen en dijen terechtgekomen, maar dat is niet zo erg. Ook het zand en de vuilnis zijn niet erg, de modder of de graszoden.

Nu hij in het grasperkje ligt, lijkt de duizeligheid weg te trekken. Hij is weer volkomen bewust, van de hitte van de namiddag bij voorbeeld. Van de zon bij voorbeeld: een ogenblik liefkozend, een ogenblik verblindend ongenaakbaar, een ogenblik warm en begrijpend, een ogenblik woest en hatelijk, zon-hatelijk. Bewust dat overal de krekels zijn, dat zwaluwen als schichten door de lucht klieven, dat de wind zacht is als een meisjeshand, dat de aarde warm is, rood en barmhartig, dat het gras koel is en lief tegelijk.

Het gras is in elk geval koeler dan het asfalt, koeler dan de zandhopen ginder op het terrein, waar het begon, waar de hysterie een aanvang nam, in de hete namiddag van het voorjaar. Het gras is heel dicht bij zijn ogen; met een volgende steen in zijn hals, nog dichter. Hij ziet de roodbruine aarde en de insekten, een paar vliegjes, een rups die op een stengel klimt, een regenworm die wentelend verder kruipt. Een wonderlijke kleine wereld in die enkele centimeters gras vlak bij zijn ogen.

Het doet overal pijn in zijn handen, vooral waar de wonden geslagen zijn. Meest nog in het voorhoofd met het gat erin van een puntig stuk metselwerk. Hij beweegt even, kruipt traag een meter verder, maar

[p. 243]

blijft dan uitgeput liggen. Hij heeft de macht niet meer om een inspanning te doen. Daareven nog was hij ontzettend snel over het kale terrein gerend, over de zandhopen, de steenhopen, de graszoden en het omgewoelde land, hij was gestruikeld en weer rechtgestaan, hij was een man op het lijf gesprongen die vloekend was omgevallen, hij was op het asfalt gerend, waanzinnig snel en waanzinnig bang. Nu heeft hij de macht niet meer om te bewegen, na vele handvollen zand en steengruis en na zeven of acht zware keien op zijn lichaam. Iets verder ligt de boordsteen. Er hangt gedroogde modder aan. Hij volgt de lijn van de boordsteen. Alle boordstenen meende hij vroeger glad en effen, maar deze boordsteen is hobbelig, zo van vlakbij gezien. Het zijn alle lelijke grauwe platte boordstenen, de ene naast de andere geplaatst, eindeloos, als reels.

Misschien de boordstenen uit het verleden, ergens in een land zonder gloeiendhete namiddagen, ergens in een stad, ergens in een dorp. Ergens een boordstenen lijn volgen. Hij mag van de lijn niet afwijken. Afwijken is het gevaar, is de dood. Hij loopt met gespreide armen, als een vogel - klapwiekend, lenig als een vogel of als een acrobaat op een kabel - om het evenwicht niet te verliezen, om de rechte lijn te bewandelen, tot ginder. Zijn benen trillen en het angstzweet is overal, het afgrijzen. Tot ginder moet hij het volhouden, dan is hij gered. Ginder het licht, ginder de vrede op aarde, ginder de stilte, ginder bewust ademen, voelen, leven. Wanneer het doel bereikt is, kijkt hij achter zich. Voorbij nu de angst die afgrond is en water, zwart en treurig of groen en hatelijk of ziedend, woedend, schuimend, bloedschuimend. Voorbij de dinosaurusmuilen, de slangen, de leeuwen, de vampieren, de krokodillen met geopende bekken waarin de tanden scherp zijn als die van de boomzaag in het bos.

En verder dan de boordsteen: het asfalt met de olievlekken, de damp die eruit opstijgt, de geur van teer, de geur van mest en honden en zweet. De lijn van het asfalt: een zwarte, vervloekte streep in een bruin verdord landschap. Het asfalt waarop hij zoëven nog rende, klap, klap, klap, het klappen van zijn stappen en de stappen der anderen achter zich, de stappen, het dreunen, de trommen; en de lucht die scheurt en een klap van een kei in zijn rug naast de wervelkolom en een schreeuw naar de hemel. Zijn adem werd afgesneden en hij viel, maar hij stond weer recht en een ogenblik later sloeg hij opnieuw

[p. 244]

tegen de grond en weer stond hij recht, moeizaam, wankelend, gebroken, overwonnen reeds.

En verder dan het asfalt: de rand van de weg, de berm waarop de schoenen, de broekspijpen, de naakte voeten, de benen, de rokken. De schoenen en de voeten die voorwaarts en achterwaarts stappen of links of rechts, de benen, de broekspijpen en de rokken die verdwijnen en weer opdagen, het trappelen ter plaatse, de kuitspieren die spannen, de broekspijpen en rokken die bij elke beweging opschorten of langer worden. En verder en hoger: de lichamen zich bukkend naar de steenhopen, de handen die graaien, het stof dat opwaait, het fors zwieren der armen met handen vol gruis of zand of puntige keien of met één enkele grote vervaarlijke kei. En verder en hoger: de rompen, de halzen, de hoofden met de zwetende gezichten, het zwarte sluikhaar of het haar in dunne koordjes en de ogen die kijken, spotten, haten, doden. En verder en hoger: de zandhopen, de steenhopen en een eenzame verdorde boom en verder de draden, strak en zwart in de blauwe lucht, en verder de werf en verder de building, wit en trots aan de rand van het terrein. Een oneindig heerlijk-witte building met spiegelglas en met egale vierkante vensters waarin de zon lacht; en hoger de hemel: een doorzichtige, wolkenloze eenzaamheid in de helshete namiddag van het voorjaar.

En dan: opnieuw een kei die raak treft, dit wil zeggen op de slaap en een schok door het lichaam en een langzaam kreunend afwenden van het hoofd. Nog een beweging met de arm, nog een beenspier die samentrekt, nog een stuiptrekking als van een vertrapte worm. Het hoofd afwenden en kijken in de andere richting, trachten te kijken. Eerst kijken naar het gras dat nu overal rood gekleurd lijkt. Opeens zijn alle grassprietjes rood en ze bewegen niet meer, ze trillen nog wel even onder zijn felle adem, maar ze lijken dood, alles lijkt dood en eentonig daar dicht bij zijn ogen, dicht bij de aarde. Hij draait nog een weinig zijn hoofd, zodat hij het gras niet meer ziet dat afstotelijk geworden is en hij kijken kan naar de speeltuin en de bossen, verder. Hij ziet de speeltuin met de schommels in hout en ijzer, met de loopton, de draaimolen, het sleeptouw, de spookgang en de wenteltoren. En verder het donkere bos.

Het einde van een onrust?

Zingen?

Lachen?

Zingend liep hij de trappen af - overal trappen en krochten, niet kijken, want afschuwelijk diep en verraderlijk - zingend trap na trap,

[p. 245]

de trap uit de hemel naar de aarde. Zingend tot bij de uitgang en plots in de zon staan, de warmte op de huid, de hand boven de ogen houden en kijken naar het dorre terrein, naar het zand en de eenzame boom en naar de werf die verlaten lag in de hete namiddag, een namiddag als deze. En vrolijk rennen over het terrein, over de zandhopen als jonge duinen bij een oude zee, op het asfalt dat als altijd leeg en zwart en heet was en naar het speelveld rennen en naar de bossen rennen met de bomen, de bladeren, de pijnappels, de open plekken, de eekhoorns, de vogels, de vlinders, de eenzaamheid opeens. Met ontzag opkijken, luisteren, diep ademen en god zeggen, soms. En daar, langs de berm: het meisje, de bruid. Het witte kleed en onder het kleed het heerlijke lichaam afgetekend in de zachte stof, een schat onder het witte maagdenkleed. En neerknielen op de berm en bidden en god zeggen, mijn god, mijn vrouw.

En nogmaals een steen vreselijk hard op zijn schedel. Het bos zinkt weg, de bomen tuimelen door elkaar, de vlinders fladderen weg en de vogels vliegen krijsend op. De speeltuin wordt plots kaal en waardeloos, de draaimolen zinkt in de grond, de loopton stort in, de kinderen lopen huilend door elkaar. Nu brokkelt de building af, overal slaan de vlammen op. De wind begint harder te waaien en de aarde begint te roken, het asfalt breekt op vele plaatsen open en alles wordt ontzettend heet. De broekspijpen en de rokken vatten vuur en de handen laten de gloeiendhete stenen vallen, het rokend zand en de smeulende graszoden. Het gras wordt paarskleurig, de rupsen en de wormen wringen zich in bochten en de wind raast nu bulderend over de hete vlakte.

Nog even richt hij het hoofd op. Nog even ziet hij de ogen. Maar het zijn geen ogen meer, het zijn donkere gaten, doodshoofdogen. En dan: heel hoog en heel ver: het witte kleed van het meisje. Het meisje dat wel gestorven is maar ergens in het ruimtelijk geluk verliefd op hem wacht. Alles wordt nu wit en stralend boven de zwarte verdoemde aarde. Zo stralend wit en zo stralend mooi dat hij de ogen moet sluiten. Maar de gloed leeft en deint uit en wordt steeds witter, steeds feller. En plots ziet hij niets meer, voelt hij niets meer dan een zacht ruisen, als van een adem over de huid, een ruisen dat zachter en zachter wordt, onvoelbaar zacht en fluisterend.