Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 111

[p. 741]

Ton van Reen
Een hond een leeuw in het bos

‘Kom toch mee.’ Ze trok me zo hard aan mijn mouw dat mijn arm van de leuning schoot en ik als een zak in de stoel kwam te hangen. Geschrokken opende ik de ogen. Elly stond gespannen naar me te kijken. Ik schaamde me omdat ze me zo zag liggen. Ik was bang dat ze zou gaan lachen. Ze had een grote witte strik in het haar, dat hadden alle meisjes van een jaar of negen. Was ik zo versleten dat ik mij niet meer overeind kon houden in een stoel?

Ik kwam recht, probeerde jeugdig te doen, was al moe van het opstaan, wilde weer gaan zitten.

‘Wat moet je nou’, vroeg ik.

‘Er is een grote hond in het bos’, riep ze. ‘Ik wil hem zien.’

Ze trappelde op haar voeten van ongeduld. ‘Ze zeggen dat het een leeuw is. Dan steek ik mijn hoofd in zijn bek. Net als die man van het circus. Het is vast de leeuw van het circus.’

Ik liep naar de tafel, voorzichtig, ik was nog wat dol in mijn kop, greep mijn pijp die in de asbak lag, klopte hem leeg op de rand van de tafel. De halfverbrande tabak viel op de vloer, op het kleed met de gesleten bloemen. De tabak begon te stinken.

‘Dat mag je niet doen,’ riep ze, ‘dat heeft moeder je al zo dikwijls verboden.’ Ze schoot naar de keuken en kwam terug met veger en blik. ‘Ik zal het voor je opruimen,’ zei ze, ‘maar dan moet je meegaan naar het bos.’ Ik keek naar buiten. De wereld lag dicht. De mist hing als een gore deken in de straat. Ik huiverde. Het zou koud zijn buiten. Ik stopte de pijp, stak op en zoog. Bitter vocht liep uit de steel op mijn tong. Ik spoog het uit in de bloembak voor het raam, zette mijn pet op en liep naar buiten. De kou kwam op me toe in een huizenhoge golf die over me sloeg. Als water, dacht ik. Ik weet hoe water is. Mijn hele leven heb ik gevaren. Op alle soorten boten. Vooral op tankers die wit waren en blonken. Mijn laatste boot is vergaan. Toen ik in het water lag heb ik gedacht, o god, sleur mij nu maar naar de diepte, want dit is het einde. Dat was mijn gebed geweest. Mijn maats zijn verdronken. Enkelen zijn aangespoeld. Ik heb ze gezien. Door de zee waren ze aangevreten.

[p. 742]

Mijn god had mij niet verhoord. Ik, uitgerekend ik, bleef in leven. Ik liep het tuinpad af naar het hek. Elly kwam achter me aanhollen. ‘We gaan naar de hond, we gaan naar de leeuw’, riep ze opgetogen. De straat was een rivier van mist. Maar ik kende haar van buiten. Tot aan de hoek waren het 98 passen en 99 tikken met de punt van de stok. Dat had ik wel eens uitgeteld. Nu leek het of de straat twee maal zo lang was geworden. Want de stok gebruikte ik niet meer. De metalen punt was afgebroken en een stok die niet meer tikt is geen stok. De andere oude mannen van de straat zouden lachen achter mijn rug en gniffelen; de schipper heeft geen stok meer met een punt die tikt. Hij kan de weelde niet bijbenen. Zijn dochter wil hem geen nieuwe geven. Zo is het. Dat heeft ze mij eens achterna geroepen, de straat in, zodat de andere oude mannen het goed konden horen. Ze riep dat ik mijn hele leven over golven had gevaren zonder stok en dat de straat recht was en stil lag. Maar dat was het juist, de straat lag te recht en te stil. Ik was op de hoek, moest even blijven leunen tegen de muur. Ik hoorde het kind roepen. ‘Loop toch eens wat vlugger, ouwe.’

Ik zag haar niet. Ze was ergens in de mist. Ik had het niet meer koud. De kou werd altijd warm, als je er maar lang genoeg in bleef. Mijn pijp was uitgegaan. Ik stak hem in de zak. Hier moest ik links af, dan kwam ik uit op het zandpad dat achter langs de nieuwe flats liep. En achter de flats was het bos.

Ik liep verder. Het speet me om de stok die ik niet meer gebruiken kon. Er groeide wrok in me. Plots hield een auto vlak voor me stil. De remmen piepten. Ik schrok, maaide met mijn armen door de lucht, kon me nog net overeind houden. De lampen van de auto schenen door de mist of het lampen waren in een kerstboom vol engelenhaar. Daar viel het licht ook zo door, of het gezeefd werd en er miljoenen gensters uitspatten. De chauffeur vloekte.

‘Kun je niet uit je doppen kijken, ouwe. Als je onder mijn wielen had gezeten was je zuur geweest.’

‘Dan was ik dood geweest’, zei ik. De man verstond het.

‘Dan was je kapot geweest’, riep hij.

Er schoot drift in mij omhoog. Ik zag mijn maats die aangespoeld waren op het strand. Krengen, door de zee aangevreten. Ik had moeite me te beheersen. Ik moest wel. Ik wist dat wanneer ik ging schreeuwen mijn stem als vogelgekrijs door de mist zou schuren. De chauffeur zou er alleen maar kwader om worden. Ik wilde weglopen. Ik kon niet. Mijn benen bleven staan, leken verlamd. Ik werd bang. De chauffeur kwam uit de wagen, had het blijkbaar gezien.

‘Kom kom, ouwe,’ zei hij, ‘je hoeft het je niet zo aan te trekken.’ Hij

[p. 743]

sloeg me op de schouders. De slagen deden pijn.

‘Het is de angst,’ zei ik zacht, ‘ik ben vreselijk geschrokken.’

‘Het geeft niet’, zei de ander, ging terug in de wagen, zette achteruit en reed langs me heen.

Het was weer helemaal stil. Of nee, de mist kon ik horen. Als ik er scherp in tuurde, zag ik dat het allemaal kleine stipjes waren die langzaam bewogen. Wat beweegt moet je kunnen horen en daarom hoorde ik de mist bewegen. Tegenwoordig is het anders. Geluid kun je afzetten. Druk op de knop en je hebt alleen het beeld op de televisie. Daar ben ik bang van. Beelden die bewegen en geen geluid maken. Je ziet een schip op het scherm. Je drukt op de knop en je hoort het schip. Je draait aan een andere knop en je hoort het harder en zachter. Ik draai die knop altijd hard. Een schip maakt nu eenmaal een hard geluid. Dat moet je toch kunnen horen, anders is het geen schip. Dan begint mijn dochter te schreeuwen. Dat ze er doof van wordt. Dat ze er aan kapot gaat. Maak het mij maar wijs. Ik heb mijn hele leven op schepen gevaren. Ik ben er niet doof van geworden. Ik ben er niet aan kapot gegaan. Nou ja, ik ga meestal bij de televisie weg. Ik weet toch wel hoe schepen eruitzien. Televisie interesseert me niet. Ik heb mijn hele leven gevaren en nog niet de helft van de wereld gezien. Met zo'n kijkkast breek je door alle grenzen. Het is wel waar, maar ik hoef het niet te geloven.

Ik merkte dat de lamheid uit mijn benen wegkroop, zich weer geleidelijk over mijn hele lichaam verdeelde, zoals het was voor ik schrok. Ik ging weer verder langs de kant van de weg. Elly kwam weer aanhollen. ‘Ouwe, ouwe, wat duurt het toch weer lang met jou. Ik ben al bijna tot aan het bos geweest. Verder durf ik niet. Dan komt de hond, dan komt de leeuw.’ Ze klapte in haar handen van pret.

‘Ik kom wel,’ zei ik, ‘ik kan niet sneller.’

Ze holde weg. Haar snelle passen verdwenen. Het was net het geluid 's nachts wanneer ik niet kon slapen en er liep iemand over straat.

Ik zag enkele hoge schaduwen naderen. Ik werd bang. Het leken schaduwen van reuzengrote dieren, vierkante mammoets. Zo dadelijk zou ik hun hete adem voelen, een lange slurf zou me opnemen, onder een van de poten leggen en me in de aarde trappen. Zoals ik zelf doe met mieren. Eerst terg ik ze door ze met een takje steeds weer overhoop te strijken. Als ze één brokje wanhoop zijn en razendsnel rondrennen, haat ik ze omdat ze zo vlug als water zijn en ik moeite heb om ze bij te houden met mijn tak. Dan trap ik ze in de grond en ben razend om mijn onmacht.

De schaduwen kwamen dichterbij. Ik zag dat het geen beesten waren.

[p. 744]

Het waren de flats. In de hoge vierkanten werden ramen en deuren getekend. Of zou er iemand met een prikker achter hebben gestaan en de gaten hebben uitgestoken?

Er kwamen mensen te wonen. Zou ik er wel eens binnen gaan? Misschien kwamen er mensen te wonen die ik kende en die ik kon bezoeken. Of zou ik niet durven? Ik vertrouwde die hoge huizen niet. Ze waren geen schip. Ze lagen te vast en te stil. Er binnen zou het de stilte voor de storm lijken. Het huis van mijn dochter was gelukkig klein. Daar zou ik gauw genoeg uit kunnen vluchten als het te stil werd. Ik was de flats voorbij en zag Elly staan.

‘Daar is het bos’, zei ze en wees met een natte vinger die ze uit haar mond haalde naar de lijn die de mist in een donkere en een lichte helft scheidde.

‘Ja, daar is het bos’, zei ik.

‘Daar is de hond, daar is de leeuw.’

‘We gaan kijken’, zei ik. Ik liep vooruit op het pad. Ze kwam nu achter me aan, leek geen haast meer te hebben. Ik stond stil.

‘Ben je bang?’

‘Nee, ik ben niet bang.’ Ze sprak zich tegen. Haar gezicht was verwrongen van angst. Ik voelde mij groter worden, over haar heen groeien, of ik haar ouder broertje was dat haar moest beschermen. Ik zag aan haar dat ze het net zo aanvoelde. Ik begon een wijsje te zingen. Een wijsje dat ik zong als kind wanneer ik ergens bang voor was:

ik ben niet bang
voor de wilde dieren
ik ben niet bang
ik ben niet bang

Mijn stem klonk schor. Elly zong het wijsje mee. Haar ogen waren van spanning wijd geopend. Ik liep verder. Spoedig kon ik de eerste bomen zien. Het bos. Daar was de hond, daar was de leeuw. We liepen tot de rand.

‘Ik ben bang’, zei ze. Ik keek haar aan. Er stonden tranen in haar ogen. Ik nam haar hand, bukte me naar haar gezicht.

‘Je moet niet bang zijn,’ zei ik, ‘er is geen leeuw in het bos, er wonen geen leeuwen in ons land.’

‘Maar de leeuw kan uit het circus zijn gevlucht’, zei ze.

‘Nee,’ zei ik, ‘dat kan niet, dan had ik het gelezen in de krant.’

Ze liep achteruit.

‘Ga je niet verder’, vroeg ik.

‘Nee,’ zei ze, ‘ik wil de hond niet meer zien. Ik wil de leeuw niet meer

[p. 745]

zien.’ Ze draaide zich om en holde hard weg. Ik hoorde dat ze gierend huilde.

Nu was ik alleen. Alleen met de hond, alleen met de leeuw. Ik liep het bos in. Er hing een sterke lucht van wierook en van zure naalden die vergingen onder het mos. Ik raakte de stammen aan. Die waren nat en er zaten grote groene plekken op. Mijn handen werden vuil. De voren, de plekken waar vroeger eelt had gezeten, werden groen gekleurd. Als ik de vingers een beetje kromde kwamen de spieren duidelijk naar voren. Ik hield mijn handen voor me uit. Ik vond ze mooi. Het leken weer sterke handen.

Ik schrok. Vlakbij blafte een hond. Mijn armen vielen langs mijn lichaam. Ik luisterde. Ergens kraakte een tak. Een beest hijgde. Ik tuurde in de mist die veel doorzichtiger was dan buiten het bos. Ik draaide me om, wilde terug gaan naar de flats en de huizen. Toen stond daar de hond. De angst. Mijn hart ging wild in mij tekeer. Ik kon niet terug. De hond stond midden op het pad, zijn kop dicht tegen de grond. De vuile haren lagen nat op zijn lijf geplakt. Hij loerde naar me en gromde.

Ik liep achteruit, struikelde over een boomwortel, viel op mijn rug. Ik voelde dat er speeksel uit mijn mond liep. Ik zag mijn maats op het strand liggen, zoals ze waren aangespoeld, door de zee aangevreten, door kerels in witte jassen gedesinfecteerd. O god, dacht ik, laat dit toch het einde zijn. Ik huiverde. Ik zag de leeuw naderbij sluipen. Ik sloot mijn ogen en zag dat er iemand in de gedaante van een glazen heilige op mij toe kwam wandelen.