Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 107

[p. 83]

Lucien Dendooven
Water 44

Het meisje ontwaakte in de grote keuken waar geen meubels stonden tenzij haar brits en het oude bed waarin haar vader lag. Alle kaders en andere prullen waren van de muren verdwenen en de morgenzon van augustus kon ongehinderd het bleke papier beschijnen. Er waren geen gordijnen meer.

Buiten hoorde men geklots tot tegen de trappen van de ingang. Gelukkig stond het woonhuis op een hoogte zodat het water niet tot bij de deur kwam, voorlopig niet. Alleen de zerpe geur kwam binnen.

Dat hadden de Duitsers gedaan. Het was dus mogelijk de ganse streek onder water te zetten, eerst zoetwater langs de afwateringskanalen met de gewone sluizen. Het land verdronk geleidelijk. Een wrange geur verspreidde zich overal onder de zomerzon. Het waterkruid kende een ongehoorde aanwas. Stukken balken en afval dreven kilometers ver; zwermen groene kikkers kwaakten akelig en men wist dat de jonge snoeken in dit overstroomde gebied grote scholen vormden. Muggen, groter dan normaal, hingen bij wolken boven de bomen. Zó was het polderland geworden. En toen liet men het zeewater binnen, door grote buizen die men dwars doorheen de dijken legde.

Dat het zo ver zou komen had de vader niet gedacht, een sterke man die nog nooit te voren een zo goede oogst te groeien had gekregen. Nu juist dit jaar kwam de overstroming, nu moeder in haar graf was gelegd en hij alleen met het meisje op de hoeve bleef.

Zij was opgestaan en liep onwennig rond, zegde iets tot vader, maar zweeg algauw, want het klonk te vreemd in het lege huis. Zij ging naar de deur om haar platte klompen aan te schuiven. De ene was gebroken, doorgetrapt door de pastoor die een paar weken tevoren zenuwachtig wegliep omdat hij de Duitsers zag aankomen, op zoek naar landbouwpaarden.

- Stel het wel, had zij tot de pastoor gezegd.

Dan was het water zeer snel gestegen, en vader had grote lelijke

[p. 84]

zweren gekregen op zijn benen en in zijn aangezicht. Dat was de tyfus, zeiden de mensen. En dat kwam door in het water te werken. Men moest bezeten zijn om nog naar de overstroomde hofstede terug te keren. Het was toch verboden.

Maar vader had koren willen pikken. Zijn schoon koren dat een voet in het water stond. Het meisje had de schoven aangepakt en op het bootje gelegd. Bootjes en vlotten waren er genoeg. Iedere boer had zijn bootje. De timmerlui van het dorp maakten nog slechts bootjes.

- Als het water weg is zullen wij blij zijn dat wij koren hebben gepikt, zei vader. Een vage verontschuldiging voor dit onmenselijke gedoe. Het water was warm aan hun blote voeten.

Maar gisteravond hadden zij ten slotte hun laatste bezit op de wagen geladen. Zij moesten naar de stad rijden waarheen al hun huisraad reeds vroeger was gebracht.

Het meisje spande nu het paard voor de wagen. Zij was heus sterk genoeg om het gareel op te heffen. En dan ging zij voor de laatste keer in het huis waar zij geboren was en altijd had gewoond.

- Vader, gaan wij nu? zei ze.

- Is het paard aangespannen? zei hij.

- Ik doe de deur op slot, zei hij nog, hoestend.

Hij kroop moeizaam op de wagen en zij hing een deken om zijn schouders.

- Wij moeten dan maar gaan, meisje.

Ja zij moesten toch éénmaal naar de stad gaan. Zij waren de laatsten van alle boeren.

Zij dacht diep na of zij nog iets vergeten had. Dan sloeg zij een kruis. Zij was er zelf verwonderd over dat het paard zo gauw aanzette en dacht: het is misschien toch maar een gewone tocht...

De laan was een effen vlakte water, met waterplanten en stukken drijvend hout, afgebakend door twee rijen populieren. De sintels en het steengruis, waarmede zij ieder jaar navenant hersteld werd, waren nu heel zacht geworden zodat de wielen zeker diepe sporen moesten maken. Dat voelde men toch, en men zag het ook aan de inspanningen van het paard.

Het paard kende de weg. Het wist de verborgen putten te vermijden. Zonder enig teken van het meisje bleef het bijwijlen staan. Het meisje keek stilzwijgend toe en voelde zich ellendig. Vader rilde van de koorts, zat met gloeiende ogen te staren naar de plaats in de verte waar het dorp lag, als een grote hoop puin.

[p. 85]

- Het dorp is stil, zei hij.

- Ja, zei het meisje, als ze maar weer niet beginnen met de kanonnen...

- Hoe zou de pastoor het stellen, zei vader.

Het paard zette weer aan. Het zou niet meer stilstaan eer de steenweg was bereikt. Het meisje dacht dat de pastoor nog in het dorp was. Hij had een bootje om van de pastorie naar de kerk te varen. Geen enkele pastorie stond zo ver van de kerk als deze van zijn parochie. Men had gelachen toen de pastoor uit zijn bootje was gevallen. De deken had gezegd dat hij het Sacrament moest medenemen naar de pastorie. Als het te erg zou worden, zei de deken. De pastoor had het verteld aan vader.

- Wanneer is het erg? had vader gezegd.

- Wij mogen doodgaan, zei de pastoor, zolang de kerk er is gaat alles goed.

De pastoor wist dat zijn kerk eeuwen oud was. De kolossale toren was voor nietige stervelingen een symbool van eeuwigheid. Gaarne preekte hij daarover.

Maar nu stond de kerk er niet meer. Een grote slag, zwaarder dan elke ontploffing die over de vlakte had gedreund, een dikke stofwolk die de lucht introk om zich dan op de verminkte huizen neer te plakken: zo was de kerk verdwenen en zo was de akelige puinhoop ontstaan als de etterende wonde van het vermoorde dorp.

- Zolang de kerk er staat...

Maar zij was vernietigd met dynamiet.

*^**

Nu waren zij bij het land gekomen waar vader zich had ziek gepikt, wanneer de zon op zijn rug grijnsde en het meisje met de kleine schoofjes armzalig rondploeterde. De Duitsers reden dan met hun paarden en legerwagentjes langs de steenweg die nog niet overstroomd was. Men zegde dat zij mijnen plaatsten, maar niemand wist of het echt zo was. Want men zei ook dat zij geen mijnen meer hadden, zoals ze ook geen auto's meer hadden en zich met paard en wagen moesten behelpen. 's Nachts brandde in de buurtschap een hoeve af, en dit was voor vader een reden te meer om te blijven, ondanks het aandringen van zijn verwanten ten zuiden van de stad. Het meisje had altijd gedacht zoals vader en daarom vond zij dit ook goed. Maar nu was vader ziek en moest zij zelf de teugels houden.

Toen begonnen de kanonnen opnieuw. Het kletterde uit de verte

[p. 86]

over de watervlakte. Maar het paard schrok er niet van. Het dier had de steenweg bereikt. Zohaast het onder het laagje water de vertrouwde stenen aan de hoeven voelde, bleef het staan. Net zoals het deed toen het op het land de ploeg trok, en de voor te lang was, en de boer een sigaret wilde rollen.

Vader zei niets.

Zij keerden hun rug naar het verwoeste dorp toen het paard de steenweg opging in de richting van de verre stad. Toen werd het meisje erg bang. Zij voelde dat de afstand oneindig groot was; dat alles verloren was en het oude geluk voor altijd uitgedoofd. En vader zat daar zo klein ineengezakt naast haar.

Dan trapte het paard op een mijn...

De slag die het verraderlijke water nu mocht weerkaatsen zouden zij niet meer horen. Maar eer het leven brak, zag het meisje nog de glans van een stukje geluk uit de tijd toen moeder nog leefde.

Op het ogenblik dat de hemel scheurde, stond de tijd stil. De gloed die door haar wezen drong was als de warmte op een zomerdag toen zij nog een heel klein kind was en naar het dorp toeging, - een zomerdag die zo eindeloos lang kon zijn en het dorp dat vastgegroeid leek in de natuur. Het dorp had zo ver gelegen voor haar kinderschreden en de pastoor stond zo onfeilbaar en onbereikbaar hoog. Het was een groot dorp met grote mensen.

Zij zag in een visioen wat haar leven was. De gestalte van haar vader begon te groeien en werd zo onmetelijk groot als zij zich God ooit voorgesteld had. En dan was er iets dat wegging, de grote rauwheid der laatste dagen, dat afschuwelijk gekletter dat de oorvliezen vaneen scheurt, de grote onafwendbare vrees voor iets dat men overal zoekt en nergens kan ontwaren.

Zij kreeg kennis van alles wat zij gezien had, en zij stamelde dat het zo goed was, oneindig goed, oneindig goed.

Dan begonnen de stukken van de wagen in het water te drijven.