Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 92

[p. 191]

Boekbesprekingen

Antoon Coolen: ‘Peerke de Haas’ - 13e Feniksreeks nr 1 - Uitg. Het Kompas, Antwerpen 1946. - 230 blz. Ing. 32 fr.

Deze bundel brengt vier novellen, die op eene na, tot Coolen's eerste werk behooren. Zij bevatten de tragische geschiedenissen van menschen, die door hun omgeving of het leven worden uitgestooten en niet zelden tot een ongelukkig einde komen. Coolen is echter een te milde kunstenaar, om die neerdrukkende gegevens, een naar verhouding somberen inhoud te schenken. Hij wil het den lezer niet onaangenaam maken en idealiseert daarom de werkelijkheid, door haar in een atmosfeer van wazige mildheid te baden, alle scherpe lijnen te verdoezelen en door het gebruik van dialect en het beschrijven van volksche eigenaardigheden wat aantrekkelijker kleur te verleenen. Aldus vallen zijn verhalen noch door hun oorspronkelijkheid noch door hun diepe menschenkennis op, maar zij behelzen een warme deernis met de verslagenen van het leven, die ‘als zegen der goedheid’ een zachte berusting leert. Coolen kan vertellen en ontroeren; maar in deze novellen schept hij te veel behagen in zijn zoet verwijlen bij den buitenkant der dingen, om zich als een eerste-rangkunstenaar te laten gelden.

André DEMEDTS.

E.P.L. Arts S.J.: Philanthropie en Caritas; E.P. Snoeck S.J.: Kristelijke Eerbied en heidensch Zelfrespect. (Bedreigde Waarden). Uitg. ‘De Anjelier’, Brugge, 1946, 61 blz.

Onder den gezamenlijken titel ‘Bedreigde Waarden’ verschijnt in afzonderlijke brochures de bijgewerkte tekst van een reeks geestelijke voordrachten door de Sint-Ignatiusvereeniging in den Winter van 1944-45 te Brussel ingericht.

Het eerste bundeltje omvat twee opstellen, in het eerste waarvan Pater Arts de Caritas behandelt. Hij legt er grondig het wezen van bloot, bepaalt haar beteekenis in het kristelijk leven en stelt ze tegenover de a-kristelijke philanthropie, dit alles op den achtergrond van onze huidige kultuur of kultuurverwording. Pater Arts schrijft in zijn gewonen stijl, dus bijna zooals wij hem ook gewoon zijn te hooren: met verrassende beeldspraak, treffende antithesen, grootsche vergelijkingen en ongenuanceerde affirmaties. Daardoor wordt de lezer, die zich niet van den aanvang te weer stelt, ondergedompeld in een vloed, waaruit het slechts mogelijk is met kloeken armslag weg te geraken. Dergelijken schrijftrant heeft wel het voordeel dat de aandacht van den lezer gespannen blijft, omdat hij een critische houding vergt. Meestal echter geraakt men door die slingerbewegingen wel eenigszins van de wijs, zoodat men spijt de lichtende flitsen -, want die zijn er vele - minder aan inzicht gewonnen heeft dan door een kalmer uiteenzetting.

Wat Pater Arts te veel heeft, heeft Pater Snoeck wel een beetje te weinig. Bij hem in zijn opstel over ‘Kristelijke Eerbied en heidensch Zelfrespect’ een rustiger en logischer gang, een zakelijker beschouwingswijze, maar ook een klein gemis aan dat wat het woord kleur en leven schenkt. Toch is zijn stijl beter aangepast aan den opzet dezer uitgaven, waarmede toch bedoeld wordt heldere uiteenzettingen te geven van waarden, die - daarom zijn er ook afzonderlijke opstellen - elk apart en zonder bijkomstige beschouwingen in hun kern belicht moeten worden.

Een bepaalde bedenking, die allerminst

[p. 192]

een verwijt inhoudt tegen de auteurs, wil me ook nog van het hart: Ware het niet logischer geweest het essay over de caritas te laten voorafgaan door dat over den kristelijken eerbied? Volgt uit een juist inzicht in dit laatste niet de juiste opvatting van het eerste en uit de beleving van den kristelijken eerbied niet de toepassing van de Caritas?

Afgezien dan van deze aanmerkingen betreffende den vorm dezer voordrachten bieden beide toch een rijken inhoud.

L. ROOSE.

‘Lectuur-Repertorium’ bewerkt door A.S.K.B. - Auteurslijst 1938-1946 - Uitg. De Vlaamsche Boekcentrale, Antwerpen - 792 blz. Gebonden 390 fr.

Men kan slechts bewondering voelen voor het reusachtige werk, dat aan deze uitgave werd besteed. Het Lectuur - repertorium vormt met zijn supplementen een documentatie-bron van onschatbare waarde. Wij zijn niet op de hoogte van de normen volgens dewelke de moreele classificatie wordt toegepast en soms gebeurt het wel, dat wij persoonlijk geneigd zouden zijn een milder kwoteering toe te kennen; van een anderen kant vinden wij het een verheugend teeken, dat de redactie er niet voor terugschrikt verbeteringen aan te brengen waar zulks noodzakelijk blijkt. Dat wijst op een ernst die tot eerbied verplicht.

Het Lectuur-repertorium verschaft niet alleen zedelijke leiding; op den naam van de belangrijkste schrijvers volgt doorgaans een korte levensbeschrijving en een karakteristiek van hun werk. Wij hebben tal van steekproeven genomen, om den inhoud van deze aanteekeningen met onze eigen meening te vergelijken en zijn op één geval na getroffen geweest door de snedige juistheid van het boek. Wel hebben wij hier en daar den indruk gehad, dat er bij de samenstellers van het repertorium een zwak bestond, om de aesthetische waarde van op philosophisch of moreel gebied bedenkelijke werken, iets te laag aan te slaan, maar nooit hebben wij toch aan een opzettelijke kleineering gedacht, wel aan het licht afwijkende standpunt van de redactie, die den samenhang tusschen waarheid, goedheid en schoonheid ietwat anders ziet dan wij. Dat is haar goed recht. Zij verdient ten andere een oprechten gelukwensch met haar degelijken arbeid, dien we moeilijk te luid kunnen prijzen, bevroedend wat een ontzaglijk geduld, wat een kennis en belezenheid, wat een smaak en verantwoordelijkheidszin het tot stand komen ervan heeft gevergd. Alleen nog twee vragen van bijkomenden aard: zou het niet mogelijk zijn als ooit een nieuwe uitgave van het heele werk komt, de namen volgens de Nederlandsche methode te rangschikken - en voor den titel van ieder werk het jaartal van het verschijnen op te geven?

André DEMEDTS.