Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 91

[p. 446]

Boekbesprekingen

Mag. Dr. G. Philips, De Heilige Kerk. 3de uitgave. - Uitg. Pantheon en L.J. Veen, Antwerpen-Amsterdam, 1945. - In 8^o, 231 blz.

In de vooroorlogsche jaren, toen zij haar eerste edities beleefde, heeft deze verhandeling over de Kerk een uiterst gunstig onthaal mogen vinden. Frisch van taal en voorstelling, degelijk en betrouwbaar naar den inhoud, muntte zij vooral uit door een verjongde en moderne probleemstelling, volledig afgestemd op de geestesgesteldheid van den hedendaagschen mensch. Ook deze derde, herziene en zorgvuldig bijgewerkte uitgave gaat ongetwijfeld een zelfde succes te gemoet.

Een korte beschouwing over de sociale natuur van den mensch vormt het uitgangspunt van deze studie. Het feit dat er een Kerk bestaat is het gevolg van het feit dat de mensch een gemeenschapswezen is; een kerk is immers niets anders dan ‘de godsdienst in gemeenschap beoefend en beleefd’ (blz. 14). Aansluitend bij dezen socialen aard van den mensch heeft Christus dan ook zijn Kerk gesticht. Achtereenvolgens worden ons hiervan de uiterlijke en innerlijke aspecten geschilderd. Als zichtbare gemeenschap wordt zij gekenmerkt door eenheid, universaliteit, bestendigheid en heiligheid. Historisch gezien klimt deze kerkelijke gemeenschap op tot Christus en diens prediking over het Rijk Gods, en van Hem ook ontving ze de hoofdelementen van haar innerlijke organisatie. Naar haar diepste wezen beschouwd is zij echter meer dan een menschelijke gemeenschapsvorm. Zij bezit een innerlijke geest- en levenskracht die uit God stammen. Zij is levensgemeenschap met den Godmensch Christus.

Deze uitgebreide stof wordt door den auteur op een heldere en zeer bevattelijke wijze uiteengezet. De hier geboden beschouwingen hebben niets van een dor en schoolsch tractaat. De auteur is er uitstekend in geslaagd elk behandeld probleem terug te plaatsen in den vollen stroom van het hedendaagsche geestesleven, zoodat dit boek volledig berekend is op den modernen mensch die zich een juist en verantwoord inzicht wil verwerven in het wezen der Kerk.

Dr. N. WILDIERS.

Joris F.M.P. Willems: Was Jan-Frans Willems christen? - Uitg. Boekuil en Karveel, Antwerpen.

De kleinzoon van den Vader der Vlaamsche Beweging betoogt in deze brochure dat zijn grootvader steeds de christene levensbeschouwing getrouw is gebleven. Hij staaft zijn betoog met tal van excerpten uit Willems' brieven en werken en met de getuigenissen van tijdgenooten.

Voor wie, met literairhistorische interesse, kennis heeft gemaakt met Willems' figuur, zal dit betoog wel overbodig zijn. Schrijver richt zich waarschijnlijk tot een deel der volksopinie, die, door de verbinding van Willems' naam met het Willemsfonds, hem ten onrechte als een geus beschouwt. Willems was wel sterk anticlericaal bij poozen en soms, bvb. in zijn strijd tegen den priester Buelens, had hij het gelijk op zijn kant, hij heeft zich ook geweerd tegen excessen van ultramontaansch radicalisme en had - in den geest van zijn tijd - liberaliseerende neigingen. Misschien kunnen deze en meer verschijnselen in zijn figuur een oppervlakkig toeschouwer aan zijn christelijke orthodoxie doen twijfelen; wie hem echter van nabij beschouwt zal deze geen oogenblik in twijfel kunnen trekken. Daarom brengt deze brochure voor de Willems-studie ook niets nieuws. Voor een juiste interpretatie van zijn figuur in de breedere kringen van ons volk kan ze echter nuttig zijn.

ALB. W.

[p. 447]

A. Janssen, Ras, Natie, Vaderland. Davidsfonds, Leuven, 1945. In 8^o, 196 blz., 32 fr.

In dit werkje worden de begrippen zuiver gehouden en klaar omlijnd op domeinen, waar zoo gemakkelijk enkel volgens onberedeneerde gevoelens wordt gesproken en gehandeld.

Het hoofdstuk over het Ras is, goddank, eerder van historisch belang. Maar 't behoudt niettemin werkelijk levensbelang, omdat het waarschuwt tegen extreme oplossingen, al komen ze van rechts of links.

Over de Natie krijgen we een fijne uiteenzetting, die al de hoofdproblemen rond dat thema onderzoekt. Schrijver behandelt dat onderwerp niet voor de eerste maal. Maar dat hij het tevens her-denkt, wordt bewezen door het feit, dat hij in dit werkje de verhouding tusschen staat en natie heel wat dieper uitwerkt dan in vroegere artikels.

Wat ons geboden wordt over het Vaderland behoort tot het beste, dat ik aangaande dit onderwerp ken. En 't heeft daarbij de verdienste het probleem op te lossen niet enkel in abstracte theorie, maar in het kader van ons eigen staatsverband.

Laten we hopen dat dit werkje bestudeerd worde, niet enkel door de staatsburgers, maar eerst en meest door degenen die 't land moeten leiden: hun prudentia politica kan er alles bij winnen!

Mag. Dr. L. JANSSENS.