Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1936

[p. 309]

Poeziekroniek Twee dichters en een dichteres bestijgen den Pegasus

Ongeveer drie jaar geleden verscheen van Karel Jonckheere een dichtbundeltje ‘Proefvlucht’ getiteld waarin, naast een reeks gedichten die nog al te zeer het voorbeeld verraadden toch reeds de kern aanwezig was van een persoonlijkheid die, gaandeweg, haar eigen stem en uitdrukkingsmogelijkheden zocht.

Alhoewel in ‘Het Witte Zeil’ deze persoonlijkheid zich noe niet volledig ontbolsterde, toch treft ons hier de reeds zeer eigen atmosfeer - de dualiteit van het menschelijk hart - waarin deze dichter, naar wij meenen, zich verder ontwikkelen zal. Ook de gebondenheid van den vorm stemt onze verwachtingen hoog spijts de vage herinneringen aan Karel van de Woestijne, die, alhoewel zij uit volgend citaat duidelijk blijken, toch reeds een ‘eigen’ wereld verraden.

Mijn vrouw, gij rust met diep geluk op uw gelaat
en leeft wellicht in 't land, waarheen wij koortsig kwijnen:
een duin, tegen welks voet de vlam der branding slaat,
de vlinder van een zeil, een wolkentros jasmijnen.

Deze eigen wereld, deze persoonlijke atmosfeer, ontdaan dan van de invloeden van het voorbeeld, uitte zich het zuiverst in gedichten als ‘Droom in de nieuwe Lente’ waarin het erotisch element dat dezen dichter voorloopig nog al te zeer obsedeert, als het ware aan den tijd ontheven, in een eeuwige, frissche klaarte wordt gesteld en in het kleine, van weemoed verstilde maar zeer innige vers ‘Eeuwig vragend Hart’ dat ik hier graag voor u overschrijf:

[p. 310]

 

Er ligt een wereld in ons hart te branden,

 

waarvan geen mensch den vasten vorm ooit weet.

 

Is het een verre ster, ontglipt uit onze handen,

 

of eene broze maan: een zuivre traan van leed?

 

 

 

Maar meest doorzengen mij wel duizend zonnen,

 

die 't hart mij harden tot het hardst bazalt,

 

om plots gedoofd te zijn door diepre bronnen

 

waarin dan weer een ster van weemoed valt.

Ook in ‘Ontvangenis’ het geestdriftige verzenbundeltje van Julia Tulkens neemt het erotisch element een ruime plaats in. Julia Tulkens biedt ons hier o.m. enkele verzen ‘Voor den Man’ en ‘Voor het Kind’ die, wij twijfelen er geen oogenblik aan, de oprechte uitdrukking zijn van een zeer gevoelige vrouw. Dat deze oprechte uiting niet altijd tot poëtische klaarte uitgroeide ligt dan ook niet aan de oprechtheid ervan. Er is trouwens naast deze oprechtheid die, laten wij het zeggen, van mannelijken durf getuigt, ook veel innigheid in deze gedichten en een warmte die ons verheugend stemt. Maar ook met deze oprechtheid, met deze innigheid en deze warmte maakt men nog niet altijd goede poëzie, als daar niet aanwezig is die vernieuwende, vormgevende kracht die dezen levensinhoud ordent en transformeert en hem zijn diepere, eeuwige beteekenis geeft.

Dat Julia Tulkens daarin af en toe slaagde moge volgend versje ‘Voor het Kind’ getuigen:

Uw warme lichaam ligt tegen mij aan.
Nu heeft uw kleine mond mijn borst gevonden
en drinkt er langzaam 't eerste voedsel uit:
zoo zijt ge, buiten mij, toch nog aan mij gebonden.

In ‘Gulden Vlinders’ bundelde Robert Franquinet een respektabele reeks als kwatrijnen bedoelde, vierregelige versjes die, alhoewel zij af en toe een frisschen, ja soms nieuwen

[p. 311]

indruk verwekken ons toch, spijts de sierlijke en benijdenswaardige uitgave en het Engels opdikkend Esparto, over het geheel onbevredigd laten.

Het beeldend vermogen van Robert Franquinet is wel eens raak en treffend. Zoo de aanhef van het eerste kwatrijn:

Ik spring in een landschap met witte randen
de boskim zoemt van de zuiderwind,

dat echter dadelijk in de leegte valt waar de dichter als het ware machteloos het visioen loslaat om ons een sentimenteel en onbenullig bedrog als subjektief-beleefde waarheid mee te deelen:

achter de maan wachten teere handen
van een engel die mijn lied verzint.

Wel gelooven wij aan ‘lelies die bloeiden in de maan’ maar sentimenteele onzin ‘dat zingende zielen met een broos gedicht daar vandaan komen’ wil er bij ons in deze op zakelijkheid berekende eeuw niet meer in.

In het laatste kwatrijn vertelt Franquinet ons:

Verzen maak ik zoals ik cigaretten rol.

Ik ben de ernst te snel vergeten.

Blijkbaar rolt deze dichter zeer handig cigaretten, zooals hij zeer handig verzen maakt. Zijn gebrek aan ernst belet hem echter te graven naar de diepte. De houding die hij thans aanneemt - de houding van een door den band zeer goedkoop ironist - draagt er niet toe bij om ons in de ontwikkeling van zijn talent te doen gelooven. Niet ‘daar’ ligt trouwens zijn weg, wel in die enkele versjes waarin een sterke visie treffend doorbreekt.

Ter illustrasie citeer ik hier twee kwatrijnen die het den lezer duidelijk zullen maken wat hij aan deze ‘Gulden Vlinders’ heeft en wat hij in de toekomst van Robert Franquinet verwachten mag indien hij zijn talent niet langer aan ironische onzin verkwist maar concentreert op het subjektief doorleefde.

[p. 312]

 

Ik ben maar een zot, een grote zot,

 

een heilige in zondagskleren...

 

Zot, zot, grote zot,

 

die kan zich niet bekeren.

 

 

 

Welk maanlicht dreef tussen de blaren?

 

misschien een ster die neerviel als een meeuw

 

zo blank. En welke honingzoete snaren

 

trilden er vol zon en sneeuw?

Is het u duidelijk geworden dat Robert Franquinet aan goedkoope ironie het talent verkwist waarop wij ongetwijfeld verwachtingen mogen bouwen?

Pieter g. buckinx.