Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1936

[p. 269]

Elsje Katrina
Een jeugdliefde in 't laagland

Hoofdstuk IV
De middagwandeling

Zoo waren zij dan dien middag op weg gegaan. Van een fietstocht met jongens van zijn leeftijd had hij eenigszins een herinnering van de wegen door het heuvelig bosch- en heideland aan de overkant van de rivier. Vlug liepen zij naar het veer, hij sportief blootshoofds, zij de zestienjarige met haar korte witte manteltje aan, haar zwarte muts op - schuchter den dijk afziend nu zij voor den eersten keer met hem op klaarlichten dag alleen liep. Daardoor was ze stiller dan gewoonlijk, eerst toen zij aan den anderen oever stonden en zij zich veiliger voelde keerde haar ongedwongen stemming terug.

Het plekje wàs een verrassing, zooals ze verrukt erkennen moest. De wind was in den middag geheel gaan liggen; de dennen stonden roerloos. Zij roken de harsgeuren en haalden diep adem, het was het leven zelf dat zij proefden. In den neerglijdenden zonneschijn lag er een tint van zwart en oudgroen over den boschrand en de hei kleurde weder bruin en grijs, niet wintersch meer of doodsch; een waas van ontluiking hing over het verdorde. Zij liepen hand aan hand en zonder een bepaald doel verder door een wijde vlakte naar een nieuw boschgedeelte, kruisten er aan den kant doorheen en vonden een gaven zandkuil, die het meisje met een vurigen innemingskreet veroverde. Hij sprong naast haar en sloeg zijn armen om haar heen, voorzichtig en omgewend nog maar vol verlangen; zij liet hem begaan en keek in gespannen verwach-

[p. 270]

ting naar hem op. Hij zag haar diep aan en sloeg toen zijn oogen neer voor de hare.

Van handen vol dennenaalden en mos maakten zij een plek om op te zitten en terwijl zij daar zaten en samen spraken, zonk de stille vreugde der goede vertrouwelijkheid beschermend over hen heen.

Na al haar vrees en zelfverwijt voelde Elsje Katrina zich weer kalm; wat maakte zij zich ook altijd voor niets zenuwachtig als ze alleen was! Door die domheid zou zij het bijna hebben uitgemaakt met Gerjan. Ze had zich gisteren veel te moe gemaakt en daardoor al die vervelende gedachten gekregen.

Toen hij haar opeens weer lang aanzag en zij beiden moesten lachen om elkaars verwonderd gezicht, begon zij plotseling zacht te huilen, een regenbuitje tranen door den blijden middag. Gerjan keek eerst hulpeloos toe, maar hij begreep dat er niets met haar was, zooals zij nu lachte en huilde door elkaar. Ze was weer spoedig opgefleurd, hier waren ze immers veilig samen, alle zorg was vergeten!

De zandkuil was een luchtig nestje, het bosch hun sterk kasteel en stil voor hen lag de wijde middag over het heideveld, in den zonneschijn onder den blauwen hemel, alles was rustig.

Gerjan richtte zich half-op, om over den rand van den kuil te kunnen zien; dit gaf een wonderlijke emotie, het was als op de rivier, geheimzinnig en tooverachtig. Alles van jezelf vergat je hier; dat Elsje er nu bij was maakte het wonderlijker dan ooit. Zij lag hier, vlak bij hem, hij kon haar met de hand aanraken en zij was de zijne! Dit was het werkelijke leven en geen droom: alles wat er gebeurd was kon hier niets aan af doen - dit was iets zékers in hun leven!

‘Kijk, een konijntje.’

‘Wat een ding, dat is een vroeg jong.’

Het diertje, slank en lichtbruin sprong op den kuilrand en bleef strak naar hen kijken; het lichtte den neus en snoof, bewegelijk over zijn heele lichaam. Toen draaide het zich om en wipte weg.

Strak, zooals het konijn gedaan had, keek hij haar aan.

[p. 271]

Zij bleef languit op den rug liggen en verdroeg zijn blik. Hij hief zich op, tot hij over haar heen keek en zij recht naar boven moest zien, om zijn oogen te volgen. Toen wendde hij zich naar den anderen kant en deed of hij weg wilde sluipen.

‘Hierblijven, Gerjan.’

Langzaam sloop hij terug, dicht naar haar toe.

Als een blinkend schild was de maan gerezen boven de boomen aan den oostelijken kant, het werd een zeer rustigen avond. Zij zaten vredig bij elkaar, ongestoord en onbevreesd. Toen hoorde zij het nieuwe geluid aanzweven.

‘Muziek, Gerjan!’

Onder den schemerigen hemel dreef een kleine stroom van klanken aan, luider wordend, trillend in de avondlucht: het spel van een fluit. Het moest uit een verborgen huisje in den omtrek komen en zweefde tot hier in 't bosch. Eerst waren het simpele wijsjes, doch de eenvoud van dezen aanvang ging over in vollere melodieën. Zij zaten heel stil te luisteren, hand in hand. De maan klom hooger, het werd donker, maar zij merkten het niet. Een kerstlied klonk, het bosch werd ervan vervuld, de hei ving den glans van den hemel klaarder. Eere zij God in den hooge. Er wiekten snelle engelen rond, lichtschijnsels in breede stroomen op gelaat en vleugels. Eere zij God, vrede op aarde.... Duistere en verlaten zielen dwaalden er over de wereld, onaanzienlijken en zwakken. Vrede op aarde. Het lied wijdde alles, was in alles. Vrede op aarde - een arme stal, een klein Kind en een blijde Moeder waren er. Een welbehagen in allen van goeden wille....

In den eenzamen kuil zaten twee kinderen, een sterke jongen, een moedig meisje. Dit was het vreemde dat hen vervulde: Avond in het begin van de lente, maar de fluitspeler maakte er Kerstmis van! Elsje huilde weer; de jongen wilde haar troosten, maar het gelukte hem niet; dit waren haar gevoelens, die machtiger waren dan de zijne.

Voorzichtig legde hij zijn hand op haar schouder en trok haar tegen zich aan.

Maar zij huilde van dankbaarheid nog. Nu was het een oud kerkgezang, dat klonk, machtig en vertroostend. Een

[p. 272]

hooge genade ontsloot den hemel voor verdrukten en nederigen: engelen-geruisch was er weer alom; Gods barmhartigheid daalde neder voor wie leden en smart te dragen hadden. Het werd niet geheel licht over de aarde, maar des te sterker lokte deze genaderijke invitatie om toe te komen tot het glorievolle Licht zelf. Een vrome ziel speelde dit lied, eenvoudige kinderen vernamen het, er gaat geen boodschap ongehoord over de aarde. Het eindigde met vrede en zaligheid: God zal alle tranen van onze oogen afdrogen.

De maan stond blinkend aan den hemel, zij zaten met ontroerde harten; over het land was het doodstil.

Het was een zonderling mensch, de man die daar speelde in zijn verlatenheid. Waarom gaf hij nu ineens zoo'n vroolijk deuntje; een balletliedje, Gerrit-Jan spitste de ooren: dat hadden ze ook vorig jaar op de kermis gespeeld. Kermis, 't was weer haast kermis. Zou Elsje erheen willen? Hij sloeg met de eene schoen tegen de andere, zij wiegde mee op de maat. De dans was uit, de muziek werd weer plechtig: Bruidskoor uit Lohengrin, elke toon strak aangespannen tegen den hemel. Het leed was verwisseld voor vrede, geween voor gejuich. Wie zal Gods mysterieën in een menschenziel beschrijven? Als stroomen water vloeide het leven, ongezien en onverstaan, maar vol geluk over deze gelieven.

‘Dit is voor ons, Gerjan!’

Zij eigende zich haar geluk met een juichkreet toe, de jongen antwoordde niet, maar kuste haar; zij liet zich gaan zonder schroom in een halve lichamelijke overgave; alles was rustig.

Er werd nu geen muziek meer gehoord, de stilte overstroomde het land; er was iets nieuws gekomen in hun leven, onder dit vinden van elkaars geheimen. Afwerend alle leed stond de maan in roerlooze bescherming boven hen.

Zij zaten verwonderd omdat dit zoo gegaan was, zonder woorden, maar met duidelijke teekenen in hun hart. Dit is voor ons! Hij had hun geluk van haar aangenomen in zijn kus; dezen avond zou het hen toebehooren.

Langzaam vonden zij hun gewone gestemdheid terug.

‘Wij moeten nog eten,’ zeide zij.

[p. 273]

‘Wat heb je thuis gezegd, om weg te kunnen blijven?’

‘Thuis?’ Als een vreemd bleek beeld verscheen het haar, haar huis.

‘Ja, waar je met eten bleef?’

‘O, ik heb gezegd dat vader niet moest wachten op me, als ik er om zes uur niet was, want dat ik dan ergens anders mee bleef eten.’

‘Hoe laat moet je uiterlijk thuis zijn?’

Door die vraag dacht hij tegelijk aan heengaan; de tijd vloog godorie voorbij....

‘Als ik er om tien uur maar weer ben. Ze moesten het eens weten!’

Zijn hand reikte haar het witte brood toe.

Toen legde zij haar hoofd tegen zijn schouder, zoo baden zij voor hun gemeenschappelijk maal. Tevreden met het oogenblik; het leven had wat het verlangde. Eensklaps schrok zij op, een vogel vloog uit den boom boven hun hoofden.

‘Wat was dat?’

‘Een kraai denk ik; dat voorspelt geluk is 't niet?’

‘Gekke jongen, ja veel geluk! Stil eens, nu geloof ik toch dat daar iemand loopt.’

‘Waar?’

‘Achter ons.’

Hij rees op, en keek als een jager rond met scherpe oogen. Het maanlicht viel tusschen de dennen, alles stond onbewogen. Hij liep het bosch een eind in; toen hij terugkwam van zijn verkenning streek hij haar over den rug en nam haar in zijn armen.

‘Er was niets te zien, wezeltje.’

Na het eten stonden zij op.

‘Uit is het lied.’

‘Stil, de avond is nog niet om. En we komen hier toch zeker nog wel eens terug?’

‘Hier? Dit plekje vindt je nooit meer meid. Toeval als je tegen zoo iets aanloopt. Hier, neem een tak hei mee, dan heb je tenminste een herinnering.’

‘Goed, voor jou ook een. Maar ik vind het hier best terug!’

[p. 274]

Het aanzien der dingen was geheel veranderd om hen heen. De boom waarachter het konijn zich verscholen had leek verder weg te staan; het bosch over de heivlakte was niet meer te zien, de hei zelf lag vol schaduwen.

‘Kijk eens hoe mooi.’

Als eenig, duidelijkst antwoord sloeg hij zijn arm om haar heen. Zoo stonden zij even aan den rand van het beschuttend hout, waarachter de zandkuil lag. De breede sikkel van de maan hing recht voor hen: een vast teeken van hoop en vertrouwen boven de donkere wereld. Zij keken er beiden naar en zagen de goedheid van het bemoedigend maangezicht rustig naar zich toegekeerd.

‘Hij lacht, Gerjan.’

‘Hij loert ons af.’

‘Dat mag gerust, daarom lacht hij.’

Even moest hij meelachen, om haar. Het was tijd om weg te gaan.

‘Hierheen, kom mee. Eerst dit zandpad af, verderop weet ik het wel weer.’

Toen het pad ten einde was sloeg hij den hoek om. Hier was niets dan een karrespoor, strompelend tusschen de voren liepen zij voort, moeilijk en slecht vorderend.

Zij kwamen op een onbekend, dichtbegroeid terrein. Hij stond stil in bezinning, zij moesten verdwaald zijn.

‘Wacht even, wij zijn te ver doorgeloopen; dit is het goeie pad niet.’

‘Moeten we terug?’

‘Ja.’

Zij keerden op hun schreden; de jongen vloekte bij elke nieuwe weifeling: langs welk stuk bosch moest hij nu weer afslaan? Teleurstelling en onrust besprongen hem, de tijd ging nutteloos voorbij, er was geen vat meer op te krijgen.

Plotseling klonk uit het duister van de naaste dennen weder het naaldscherp fluitspel van den vooravond.

‘Gerjan, hoor! daarheen!’

In enkele oogenblikken had zij den kuil teruggevonden, ze sprong er dansend in:

‘Zie je nu wel? in donker zelfs!’

[p. 275]

‘Nu zullen we beter uitkijken,’ zei hij slechts.

‘Ik zal den weg wel zoeken!’ antwoordde ze triomfantelijk. Nog klonk van verre de fluit, weemoedig en geresigneerd. De maan daalde. Achter haar schreden aan vond de jongen werkelijk den goeden weg, spoedig kwamen ze weer aan het gehucht dat zij dien middag waren doorgekomen. Hij klopte aan een deur om te vragen hoe laat het was; door het raam scheen licht, er riep een sombere stem van binnen:

‘Wie ben je?’

‘Ik wil graag weten hoe laat het is.’

‘Wie ben je, wat moet je hier?’

Elsje riep nu: ‘Hoe laat is het, menschen?’

‘Ga maar door.’

Zij werd bang in deze vreemde buurt.

‘Ga mee, Gerjan, ze verstaan ons hier niet.’

‘Zeg toch eens hoe laat het is!’ schreeuwde hij kwaad.

Er kwam geen antwoord, als geslagen liepen zij verder. Eindelijk waren ze aan 't veer; de pont lag aan den overkant.

‘De lichten branden tenminste nog.’

‘O, als hij nog vaart komen we in elk geval thuis.’

Zij staarde over het water, het voorbijstroomende.

‘Ben je erg moe?’

‘Neen; maar wachten is altijd vervelend. Konden we er maar overvliegen.’

‘Of zwemmen. Lag er nog maar ijs. Ben jij er vorig jaar nog over geweest?’

‘Ja op een ochtend, met Bart de knecht. Vader zei 't gebeurt misschien van je levensdagen niet meer.’

‘Ik was er 't eerst van allemaal over, met Rouke samen. Toen zat de rivier pas dicht.’

‘Lekker gevaarlijk zeker?’

‘'t Ging nogal, je moest natuurlijk opletten. Waar 't zacht was kropen we op onzen buik.’

‘Daar heb je de pont.’

‘Eindelijk. Kus me nog eenmaal.’

Zij hief haar gezicht naar hem op. Het afscheid van een schoonen dag. De pont lag aan. Als twee in elkaar gedoken vogels zaten zij bij de reeling.

[p. 276]

‘Wat is 't donker op 't water.’

‘Maar kijk eens achter je.’

‘Zilver op de golven! Dat is nog de maan uit 't hosch. Goeie maan! Hij gaat haast onder, Gerjan.’

‘Neen, hij kruipt weg. Er komt een bui op. Het giet vannacht nog.’

a.j.d. van oosten.