Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1934

[p. 860]

Soliviënto
Een sprookje.
door Louis de Bourbon.

God werpt zijn lachen over de heuvelen van Solonië.

Hij ziet het goud glanzen van de zon en blaast een wolk over den einder.

De wind slaapt languit in de lage struiken.

De blik van God spant den hemel strak en blauw over de bergen. Tusschen zijn oogen en Solonië staan rust en tevredenheid.

Maar later, als de zon rood achter de bergen glijdt, worden de schaduwen donker.

De voornacht trekt paarse vliezen op uit de dalen.

God's oogen vangen een zachten schemer, en uit de aarde waait ragfijn een weemoed.

Het is de weemoed der eenzaamheid, der volstrekte stilte, die omhoog waait en de sferen beroert.

God's onbewogenheid voelt het kloppen van dit verlangen, dat Hijzelve heeft neergelegd in het kernpunt der aarde.

Dan steekt Hij het licht aan in de sterren en in de maan, een ronde maan die recht op zijn handen schijnt.

Dien nacht schept God den schoonsten knaap, opdat hij wonen zal in het land van zijn vrede.

Met eigen handen boetseert Hij het gelaat en het warme lichaam. Hij geeft hem den hartslag der menschen. In zijn oogen laat Hij twee sterren wonen.

Maar over zijn haren strijkt God behoedzaam den glans van de zon.

En Hij noemt hem Soliviënto, dat heet ‘uit zon geboren’.

Als de nacht zijn donker verliest, brengen twee engelen Soliviënto naar den top van den hoogsten heuvel in Solonië.

[p. 861]

In de dalkom bouwen zij snel en vaardig een wit paleis, opdat de knaap daarin wonen zal en opgroeien tot de blonde man, dien God liefheeft in de uren van zijn rust.

En als de dag over Solonië staat, speelt een knaap op de hooge plateaux en de zon herkent zijn stralen aan de lokken van dit kind.

En God verheugt zich dat zijn verlatenheid gedeeld wordt.

Alle dagen speelt Soliviënto aan God's voeten. Hij speelt eenzaam, maar hij is tevreden. Uit het licht van de zon maakt hij bundels van vuur en werpt die lachend over de bergen.

Met het rood van avond en morgen kleurt hij de harten van bloemen. En in de schemering hoort hij naar de geheimzinnige fluisteringen der boomen.

Nu en dan zendt God Zijn lachen naar hem uit, zoodat er een lied van den hemel daalt dat Soliviënto behaagt.

En na jaren zijn de boomen en de bergen vergeten, hoe zij vroeger eenzaam waren in de felle zon, en hoe de avonden het verlangen hadden gedragen naar een knaap die dit alles bezielen zou.

En Soliviënto wordt een man.

Om zijn kin en lippen groeit een blonde baard. Zijn spelen worden minder luid en zijn lach wordt doffer.

Lange dagen zit hij in zijn wit paleis en droomt verre verlangens wakker, die hij behoedzaam begraaft diep in zijn ziel.

Zijn oogen zijn nu verwend aan kleuren, en langzaam groeit een machtig begeeren dat zijn nachten versombert.

De bloemen spreken zijn taal niet meer, de vruchten worden bitter met zijn mondsap en de nachten worden zwarte, trage dieren waarop zijn verlangen rijdt.

En op een avond zingt Soliviënto zijn afscheidslied.

Het zijn sonore galmen, die hangen blijven tusschen de boomen of traag voortgolven over het ademlooze plateau.

Hij zingt het zóó droef en zóó weemoedig, dat er regen valt.

Voor de eerste maal valt er regen over Solonië..

God roept zware, donkere wolken voor zijn aangezicht en de zon valt sneller naar den einder, achter sluiers van bloed.

[p. 862]

Er bloeit geen maan aan den nachthemel.

Sterren slapen verscholen.

De wereld is een gapende holte, zonder licht en zonder geluid.

Het heelal is roerloos en wacht.

En te midden van die donkere stilte klinkt de doffe voetstap van Soliviënto, die vlucht uit den lichtkring van God's aandacht.

Soliviënto jaagt voort langs ongekende geuren. Zijn handen tasten langs vreemde gewassen. Maar zijn aandacht is weggelegd.

Zóó lang loopen zijn voeten op de koorts-geworden begeerte, dat zij van moeheid slapen moeten tusschen de struiken.

En als hij ontwaakt is het bewustzijn vaag en voelt hij angst aanwaaien over de wegen. Weer werpt schemering zich over de aarde en weer begint Soliviënto's doffe voetstap te loopen door de luisterende nacht.

Zoo drijft hem de koorts, die men hartslag noemt.

Zij stuwt hem voort over steeds vreemdere wegen, steeds aanlokkender geuren tegemoet. En met hem jagen angst en een groot, geheimzinnig verlangen.

Na dagen en nachten die niemand telde, ademt Soliviënto een zoete aanwezigheid. Blijde beloften varen op een wind die warm is van zon.

Het land waarheen de vreemde wegen hem voerden, is schooner, maar wilder en heeter dan Solonië.

De horizon beweegt onrustig en in de dalen is de lucht zwaar van spanning.

Soliviënto voelt zich thans maar weinig moe van de verre reis; strak en glanzend ligt over zijn leden de bronzen huid.

Hij wil niet denken aan wat hij verlaten heeft. Hij wil de begeerte kennen die in zijn lichaam groeit, en de ontroeringen winnen, waarvan de belofte hem vluchten deed.

En het berouw om den Vader stelpt hij met de gedachte aan mogelijke, boetvaardige weerkeer.

Op een hoogen berg staat hij stil en ziet over de bonte landen. Een lied springt wakker, juicht uit hem op en golft voort naar de verte.

[p. 863]

In deze vrijheid is niet meer de eenzaamheid van Solonië.

Hij heeft zich losgemaakt en geworpen in de golven van het avontuur, hooge golven die hard en benauwend om hem heenslaan, maar waartegen hij zichzelf weet bestand, levenssterke zoon van het wijde verlangen des Vaders.

Door de kleine dalkom stroomt een heldere beek.

Boomen staan er met bonte en vleezige vruchten.

Er is een schaduw, waar Soliviënto zich kan neerleggen om te rusten wanneer hij gegeten en gedronken heeft.

Vogels trekken strakke lijnen door het zonlicht en werpen hooge, korte geluiden van heuvel tot heuvel.

Soliviënto's ziel is een zomerdag. Hij voelt haar opstijgen, en langzaam neerstrijken in een lauw meer, dat zijn gevoel niet herkent.

En als hij, na een ruime slaap, de oogen weer opent, staat om hem heen het blauwe donker van een zomernacht.

Maar maagdelijk rein zijn aan den hemel maan en sterren gerezen. Nu weet hij, dat uit deze ademlooze tweekleurenpracht de vorm wordt geboren waarnaar slechts een onrustig heimwee kon wonen in de luide, gloeiende schittering van den dag.

Als op dun glas zoo teeder, en ruischend als in een zijden gewaad schrijdt Soliviënto door deze eeuwigheid.

In geheimzinnige droomen zijn boomen en bloemen gebonden.

De geheele atmosfeer is nu weggegleden in een slaap, ijl en vol overgave.

Aan den anderen voet van den heuvel, dien Soliviënto bestijgt is een kleine vlakte van dor gras, waarover maanlicht vloeit.

En aan het einde is een woud, een heilig woud met hooge, strenge sparboomen.

Maar in een open plek schijnt weer de maan en in dit zachte, weerstandlooze licht slaapt Lumatrice. Zij slaapt daar als een bloem in haar kleed van bloemen.

Geruischloos legt Soliviënto zijn lichaam naast haar lichaam, zijn wang tegen het dons van haar schouder.

Hij luistert en hoort haar zachte ademhalen en daartusschen af en toe het rollen van een nachtegaal, die een lied begint in de verte.

[p. 864]

Het is Soliviënto vreemd te moede bij de vervulling van zooveel schoons.

En als hij van terzijde naar Lumatrice's lichaam kijkt, dat in het maanlicht zuiver-wit doorschijnt tusschen haar bloemenkleed, en als hij zich naar voren buigt over haar smalle, nauwelijks geopenden mond, dan voelt hij luide slagen tegen de wanden van zijn hart.

En als ook over hem de slaap valt, droomt hij van een heerlijk spel dat God, Lumatrice en hij spelen op een onmetelijk weiland van varens en hooge bloemen.

Omschenen van morgenrood wordt Soliviënto wakker en ziet verbaasd in twee oogen die diep en blauw zijn als de meren in Solonië; hij ziet in de oogen van Lumatrice.

En hij behoeft geen uitleg te geven van zijn komst, want zij zegt: ‘Ik wist, Soliviënto, dat je zoudt komen. Vogels van een vreemd land hebben het mij voorspeld. En winden droegen je geur en de melodie van je stem voor je uit. Doch ik ben in slaap gevallen, terwijl ik je wachtte.’

Zoo begroet Lumatrice hem, en hij, hij neemt haar zingend in zijn armen en draagt haar voort als een lichte last, verweg over de bergen van Idyllië.

Ergens heeft Soliviënto een kleine hut gebouwd van jonge boomstammen en groen loof. En Lumatrice heeft daarin een bed gespreid van bloemen en bladeren, waarin zij des nachts tesamen slapen als twee knoppen uit één loot.

Het is altijd zomer in Idyllië. Er is altijd een warme, heldere zon en een lichte bries die de sterke lichamen verfrischt.

Meestal zoeken Soliviënto en Lumatrice de koelte van het bosch. Zij plukken er wilde vruchten en spelen met vogels, reeën en boomhagedissen. Of zij baden zich in een kleine, ruischende beek. En tegen den avond als de dieren gaan slapen, valt er een aandachtige stilte over bosch en bergen.

Dan zitten Soliviënto en Lumatrice aan den zoom van het woud en zien zwijgend naar het purperen afscheid der zon en de nevelen die geheimzinnig opstijgen uit den schemering als dansende elfen.

En hoe schoon zijn de maannachten van Idyllië!

[p. 865]

Als alles overstroomd is van een zilveren licht, als ieder geluid - het breken van een tak, het ruischen van een late vogel, die zijn nachtwoning zoekt - ephemeer en onwezenlijk wordt als een droom, dan schrijden Soliviënto en Lumatrice dicht naast elkaar naar de kleine hut in het dal.

Zoo gaan vele dagen en nachten voorbij in een smetteloos geluk, helder doch broos als een ijsbloem.

Tot Soliviënto wederom in zich een onrust voelt groeien, die als een schaduw grooter en zwarter wordt, naarmate in Lumatrice vrede en geluk zich verdiepen.

Geheel anders is deze onrust dan de drift die hem eertijds deed vluchten uit Solonië, aan de hand van duizend dansende beloften; deze onrust die nu zwaar en zonder hoop door dagen en nachten tot hem komt, dat hij alleen en peinzend dwalen moet over de bergen, zich een weg banen door dichte, donkere bosschen, om dan eensklaps, bang voor zichzelven en voor deze nieuwe eenzaamheid terug te snellen naar de liefde van Lumatrice en de steeds nieuwe bedwelmingen van haar schoot.

Wat weet Soliviënto van einde en oorsprong?

En dat zijn dagen en werken beschreven staan bij God?

Hij herkent niet aan deze pijn, die zijn geluk verstoort, de zachte handen van dien Vader die hem eens liefdevol hebben gekoesterd in de eerste tijden van zijn bestaan.

En hij weet niet dat berouw hem voert aan een onzichtbare doch sterke band, zijn straf, zijn onheil tegemoet.

Eens als Soliviënto, alleen en bezorgd om de vreemde stemmen die nu steeds luider in hem spreken gaan, ronddwaalt in een dicht en onbetreden bosch, staat eensklaps voor hem, tegen een boom, een oude man. Hij heeft een bruine mantel om het magere lijf, een grijze baard en grijze, lange haren.

Soliviënto staat stil en ondergaat in angstige afwachting den strengen blik, die diep in hem doordringt.

Eindelijk spreekt de oude man en zijn stem is donker en dreigend:

‘Soliviënto wat doet gij hier?

[p. 866]

Was het niet schoon, niet uitverkoren, het rijk waarin God u schiep tot blijdschap van Zijn aangezicht?

Ondankbare, die zijt weggevlucht uit den kring van zijn liefde.

Gij, die gemaakt werd om een gouden harp te zijn in Gods handen, een wellust voor Zijn moede oogen, een late liefde voor Zijn vaderhart.

Gij zijt gevlucht. Ver van het hooge land der eenzaamheid hebt gij de vreugde gezocht der menschen, de lage gemeenzaamheid.

In plaats van de melodie van den Machtige zong uw mond het lied der zinnen.

Meer dan het lied van den Machtige heeft u de melodie der zinnen bekoord.

Over uw haren streek God licht van de zon, in uw adem legde Hij kracht van orkanen.

In uw hart bouwde Hij naar Zijn spiegelbeeld: trots van onbegaanbare bergen - wijsheid van zeeën - weemoed van maannachten - jubel van adelaren.

En de oneindigheid - doch Hij vergat den weerstand, de kracht die de goddelijkheid schragen moet.’

De oude man zwijgt, maar zijn blik rust op Soliviënto als een bedreiging, en eensklaps wordt deze opgenomen in een hevig verlangen, een onuitsprekelijk heimwee naar zijn Vader, naar de handen die hem uit zon en winden boetseerden, naar de eerste tijden waarin, naar het hem schijnt, de wereld haar oorsprong vond; als vuur brandt eensklaps in hem hartstochtelijk begeeren naar zijn land, naar Solonië.

Strak spant zich zijn aandacht naar de woorden van den ouden man als deze verder gaat: ‘ik breng u een boodschap van God die mij zond:

Wijl gij vereeniging zocht zult gij vereenigd worden. De Vader zal uw schreden leiden naar de gemeenschap der menschen. Wijl gij het leven zocht zult gij leven en sterven zooals de menschen. En onder dezen zult gij zijn: verstooten, miskend, gehaat en onbegrepen. En gij zult geen vrede vinden in hunne werken, in hunne vreugden, in hunne genietingen van weelde en wellust, omdat uw ziel gevuld zal zijn van het verlangen naar de eenzaamheid van uw verloren rijk Solonië.

[p. 867]

En zie, Lumatrice, de vrouw die u beminde in Idyllië, heeft God gemaakt tot nevel en avondrood aan de horizonnen der aarde.’

De oude man is verdwenen, geruischloos en onzichtbaar zooals hij gekomen is.

Leeg als de ruimte en moe als een lichtlooze morgenster keert Soliviënto terug. Maar de hut is verdwenen - het bloembed is verdord.

En evenals vroeger jagen donkere wolken langs den hemel en jaagt een veel donkerder smart Soliviënto voort door regen en duisternis.

En na dagen en nachten die niemand telde, verrijzen de eerste steden aan den einder, de eerste steden der menschen.

Altijd voort, rusteloos, verteerd door een onbluschbaren gloed zwerft Soliviënto over het land en door dorpen en steden.

Onder de menschen gaat hij nu: een vreemde, verstooten, en veracht.

En zij noemen hem: dichter, dat is eenzame.