Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1934

[p. 557]

Kantteekeningen

I

In de Maasbode (nummer van 6 Juni jl.) schrijft iemand dat ik in het eerste deel van mijne studie in Mei-Juninummers verschenen ‘een onbegrijpelijke fout’ maak als ik bij een lijst van uit het Nederlandsch vertaalde werken ‘Eastloorn’ vind van S. Ulfers en dat ‘een raadsel’ vind’. Volgens dienzelfden persoon zou ik moeten bedenken dat er ook een protestantsche literatuur is in Nederland en dat Ds. Ulfers met zijn ‘Oostloorn’ daarin een vooraanstaande plaats inneemt.

Tot zoover de Maasbode. We nemen hiervan akte. We hebben nogmaals verschillende Nederlandsche Literatuurgeschiedenissen van zeer jongen datum erop nageslagen, denkend dat we ons bij een eerste consultatie over dominee Ulfers vergist konden hebben. En nog eenmaal moeten we onverrichter zake op onze stappen terugkeeren. ‘Nederlandsche Literatuurgeschiedenissen’ kennen dominee Ulfers niet die zoo'n vooraanstaande plaats inneemt.

We schrijven dus een prijsvraag uit onder de lezers van het eerste deel van ons artikel getiteld ‘Enkele belangrijke kritische werken over Engeland en zijn letterkunde’, bldz. 375-385 en vragen hun wie ooit van Ulfers en van ‘Oostloorn’ heeft hooren spreken. Valt deze volksraadpleging ten onzen nadeele uit dan zullen we met veel genoegen de ‘onbegrijpelijke fout’ herstellen dit boek en dezen man een ‘raadsel’ te hebben gevonden.

En vermits onze lezers toch aan het nadenken zullen gaan kunnen ze misschien meteen even berichten of ze al eens een ‘Nederlandsche Literatuur’ zijn tegengekomen in Nederland gemaakt, die aan goed bekende en algemeen gewaardeerde Vlaamsche schrijvers volledig recht heeft laten wedervaren naast de Hollandsche. Dit gaat in één moeite door.

Dr. Raph. Kreemers.

Heusy, 11 Juni 1934.

II

Er is ten slotte iets komisch in de zelfzekerheid met dewelke sommige beoordeelaars de bokken van de geiten scheiden, in casu de katholieke romans van de niet katholieke onderscheiden, zelfs wanneer deze door dezelfde hand geschreven zijn.

De criticus gelieve niet alleen het effekt van zijn woorden op de lezers in het oog te houden maar tevens te beseffen welke reactie een onrechtmatig pontificeeren uitoefenen kan op den schrijver, zoowel ten kwade als ten goede. Niet alleen beginselvastheid dus, maar een beetje omzichtigheid wanneer men de grenzen afbakenen wil tusschen katholiek en niet katholiek werk. Tusschen beide vijandelijke lijnen ligt Niemandsland; dat was gevaarlijk gebied in den oorlog; het is niet minder gevaarlijk voor den literairen kritikus.

III

Een nieuw bewijs voor de noodzakelijkheid van een zekere reserve wanneer de criticus de uitverkoren kinderen der

[p. 558]

kerk wil scheiden en onderscheiden van de andere, vind ik in het jongste nummer van Kultuurleven in het artikel van Piet van Eslande over ‘Het jonge katholieke Duitschland’. Daar wordt o.m. geschreven over Gertrud von Le Fort's: ‘Hymnen an die Kirche’. ‘Deze hymnen schreef zij, wanneer zij over den angst van haar jeugd ten volle had gezegevierd en was binnen gegaan in het lichtend huis van den Vader. Zij zingt haar verrukkingen en haar verbazing over de Moederkerk en over haar eeuwenoude heerlijkheid’.

Welnu, het zal den schrijver van deze overigens interessante bijdrage vermoedelijk eenigszins verrassen, wanneer ik hem verzeker dat Gertrud van Le Fort, toen ze deze hymnen schreef nog niet in de Moederkerk was opgenomen, maar, zooals ze me een zevental jaren geleden schreef ‘nog in het voorportaal’ der Kerk vertoefde.

A.V.C.