Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1933

[p. 430]

Santarita
door A.J.D. Van Oosten.

In het voorbijgaan heb ik haar de kleine brief toegereikt, die ik al twee dagen bij me droeg; zooeven, vijf minuten voor half negen. Het onherroeppelijke is hiermede geschied, wij hebben het geen van beiden kunnen voorkomen. Over haar bekend gezichtje zag ik een schrik vallen, sterk genoeg om mij de zekerheid te ontnemen dat ze vanavond zal komen. Hoe stellig heb ik me dat ingebeeld: acht uur op het stationsplein en hoe beslist schreef ik het haar; maar ze zal wel niet verschijnen.

Nu is het een uur later. De beklemming waaronder ik leefde zoolang ik haar de boodschap niet gegeven had, is bij mij geheel geweken; zij, Santarita leeft sindsdien onder een andere. Zij zal er wel alweer vertrouwd mede geworden zijn: hoe ze mij vanavond zal ontsnappen - hoe het zijn zal als ze mij niet kán ontsnappen. En de morgen gaat voort met zijn gewoon schrikbewind: het steeds sneller aanvoeren van optelstaten en tabellen. Met de vermenig-vuldigings-machine doe ik het mogelijke om den aanval op mijn hersens te verzwakken. Een enkele maal denk ik nog aan het verschrikt gezichtje van het meisje, aan haar oogen.

In het middaguur zie ik haar niet onderweg en vergoelijk dat; het is beter zoo, haar schuchterheid moet den tijd hebben om tot rust te komen. Doch ik ontkom niet meer aan de toenemende bestoking uit het fort der geheimzinnige ondergedachten, het zacht gedonder van den aanhoudend keerenden volzin: dat Santarita wel zoover zij kan de vlucht voor mij zal nemen, na hedenmorgen.

Om over vijven sluit het bureau. Nu duurt het nog drie uren voor zij komt; drie uren niet ten volle. Als ik er vroeger heenga kan ik perronkaartjes koopen; dan kunnen we zonder wachten naar de restauratie. Het is daar rustig en ik kan haar daar wat aanbieden zonder op te vallen. Dat is al wat ik er nog aan doen kan, behalve het afwachten.

Een poosje na achten bedenk ik, dat het ook wel zeer stom

[p. 431]

geweest is, haar hierheen te vragen terwijl het nog niet heelemaal donker zou zijn. Maar ze zal wel komen.

Of misschien werkt een van haar kennissen aan het station. Dan gaan we in geen geval naar de restauratie, laat ik dat eerst aan haar vragen.

In het geheim beslissen mijn gedachten dat ik nog wachten zal tot half negen, en niet langer.

Den volgenden morgen ga ik iets telaat langs haren weg, om den indruk van vrees of schaamte die zij kan beloopen hebben, niet te vergrooten. Ik ontmoette haar dan ook niet, maar ik liep ook mijzelf mis. Den verderen dag dreinde de spijt om dat verloren uur van gisteren in me na; tot er tegen den avond een nieuw gevoel doorheen brak, een tegenzin om elken dag de kans te loopen haar weer op mijn weg te ontmoeten. Voorzeker gebeurt dit, al zal haar spottend vernuft het spel der teleurstelling langdurig en ten einde tegen mij volhouden.

Den middag daarop, in het naar huis gaan voor de lunch: Santarita op den hoek van haar straat. Zij kwam op me toe eer ik wist wat ik zou doen: groeten of verdergaan en sprak mij aan eer ik iets zeggen kon; zij sprak met eenen zoeten klank en verontschuldigde zich over haar wegblijven, Maandagavond. De winkel waar zij is sluit pas om acht uur en toen moest ze naar les. Ik maakte verwarde excuses over mijn uitnoodiging zoo zonder haar te kennen, zoo zonder kennismaking haar tot een gesprek te hebben aangezocht, zij lachte daarom en ik wilde nog iets zeggen, maar zij keek opeens schuw naar de straat. Wij stonden midden in het zonlicht en dicht langs ons schoten de schaduwen der voorbijgangers. Ik vroeg wanneer ik haar dan nu eens ontmoeten kon - en snel bepaalde zij het op Zaterdag, 's avonds als de winkel dicht ging, op de brug.

Dat was alles. Tijdens de lunch draai ik jazz-platen, achter elkaar jazz-platen, de muziek der plotselinge blijdschap. En terug naar de zaak kom ik haar weer tegen; zij lacht stil en knikt naar me; onder een ontzaggelijke spanning loop ik langs haar en groet en gevoel een snel rythme van woorden: tot ziens Santarita! tot ziens!

Tot tien uur, Zaterdagavond. Het deugt natuurlijk niet, het lijkt natuurlijk naar niets om haar tot Zaterdag te laten wachten. Ik zal vanavond naar haar winkel gaan en zien of zij naar mij uitkijkt.

Na het eten maak ik nog een kort briefje voor haar klaar, misschien

[p. 432]

zal ik haar alleen zien, niet kunnen spreken. Het duurt lang eer 't half acht is, ik kan de courant en de post niet onder de knie krijgen. Voor den schrik van Maandagmorgen doe ik bij den brief een smal, geslepen fleschje.

In de étalage naast haar winkel stonden rijen gesorteerde bruine schoenen; dat is al wat ik van dit uur onthouden heb. Ik had ook niet om den hoek moeten wachten, maar den uitgang moeten blijven bewaken; zij zal de andere straat ingegaan zijn. Zij moest natuurlijk weer naar les. Het is nu erg stil in de kamer.

Tusschen half tien en half elf kruis ik in de buurt van haar straat; dit is het uur waarop lessen uitgaan, ik moet haar het briefje toch geven. Het regent en de wind schiet op met vlagen die gevaarlijker zijn dan de vurigheid van een constanten storm. Bij een raam hoor ik radio-berichten; in een portiek minnen elkaar een jongen en een meid.

Tenslotte hang ik thuis mijn trench-coat te drogen tusschen twee haken; ik zal haar morgenochtend het briefje wel probeeren te geven.

Gejaagd neem ik het ontbijt en ben nog gejaagder op kantoor. De rekenmachines ratelen en mijn hart ratelt ertegen in; onderweg heb ik haar niet gezien, weer niet. Ik verscheur het briefje en maak in het middaguur een nieuw klaar. Eer ik het inpak bekijk ik het fonkelend fleschje, straks zal Santarita er zoo naar kijken - voorzichtig, dat de andere meisjes het niet zien.

In den middag bemerk ik dat ik bijna niet gegeten heb; dat kwam door mijn opwinding. Nu is ook mijn opwinding verdwenen; ik ben ongerust. Het was gisterenmiddag, dat ik haar het laatst gezien heb. Vorige weken ontmoette ik haar bijna iederen keer en na gisterenmiddag loopen wij elkaar mis. Dat kan geen opzet zijn van haar kant, zoo schuchter is geen vrouw; het moet een toeval zijn dat iets beteekent. Driemaal achtereen mislukt mijn poging om haar een briefje te geven, om haar een geschenk te geven. Het heeft misschien ook geen zin; het is misschien zelfs gevaarlijk. Wie weet wie op ons let.

Ik verscheur het briefje. De ‘Extrait double’ zal ik wel geven wanneer ik haar persoonlijk spreek.

Weer gaat de avond in over onze verwachtingen. Want ook Santarita zal nieuwsgierig wezen naar teekenen van het verloop mijner belangstelling. Door een onbedwingbaar gevoelen gedreven ga ik

[p. 433]

toch nog weer naar haar winkel en zie haar staan achter de toonbank, en hoe ze de gordijnen neer laat voor de deur, bij het sluiten. Ik wacht triomfantelijk. Nu zal zij komen! Nu kan ik haar spreken!

Ik zal haar even voor mij uitlaten gaan en dan inhalen, haar van achter verrassen; Santarita!

Maar zij komt naar buiten met twee andere meisjes. Ik kan niets doen voor die weg zijn. Waarom moet dit nu zoo uitvallen?

Ik loop achter het blok huizen om naar de straat langs welke zij moet passeeren. Nog is ze niet alleen; met hun drieën staan ze bij een winkelraam. Terwijl ik langs ga, kijkt ze achter zich en weder schrikt ze.

Nu gaan ze de straat in die naar haar wijk leidt; weer loop ik om en voor haar uit. Bij een bioscoop blijf ik platen kijken tot ze naderen en van vlakbij groet ik, maar ze ziet het niet. Achter hun aan ga ik mee en haal haar in op de brug over de spoorbaan, naar beneden spring ik de trappen af vlak langs haar heen.

Ik voel dat dit haar gekwetst moet hebben, zij wil niet achtervolgd worden; och maar misschien lijkt dit maar zoo, ik redeneer teveel met mijn gevoelens. Nu kan ik echter niet meer terug en ook niet meer om loopen; het is nu een kwestie van ontzien. Om het voor haar goed te maken sla ik de richting in naar mijn huis; zij zal begrijpen dat ik verder uit haar weg zal blijven - tot Zaterdag.

Den anderen morgen zie ik haar weer niet, en 's middags evenmin, Is zij heusch bang geworden? Het kan nog wel toevallig zijn. Maar ik moet haar nu toch spreken, ik moet haar toch mijn optreden verklaren.

Het is wel heel toevallig.

Dien avond is zij uit den winkel blijkbaar vroeger weggegaan; of heeft zich zoo listig verwijderd dat het mij ontging. Haastig begeef ik mij naar den hoek van de straat waar ik meen dat zij woont; en vandaar langzaam terug in de richting van den winkel.

Ik loop links langs de huizen op het trottoir. Zij komt recht de brug af op het voetpad langs de spoorbaan. Alleen! Nu kan ik haar spreken. Nu komt alles terecht! Ik sta stil en wil naar haar toegaan. Zij ziet me en loopt opeens hard voor mij heen, naar huis.

Mijn lichaam reflecteert op de omkeering mijner gedachten: onwillekeurig keer ook ik naar huis. Op het klokje is het vijf voor half negen; vijf minuten voor half negen en Santarita is voor me weggevlucht.

Ik moet iets hebben dat rust geeft; het is moeilijk om dat thuis

[p. 434]

te vinden. Er staat me een affiche van de bioscoop voor oogen: ‘Innocents of Paris’.

Chevalier, Chevalier.

Ik kan het probeeren.

De zaal is te klein en vol rook.

Het geluid van de blikmuziek is verschrikkelijk.

En er is een happy-end. Zenuwachtig kom ik op straat.

Waar nu naar toe. -

Rust, rust. Naar huis maar.

Het is bij half elf, ik ga maar slapen. Ik ben niet iemand die gekke dingen doet om een vrouw. Slapen; ik slaap het best wanneer ik bang ben, als ik wakker wordt is het voorbij. San-ta-ri-ta.

Bij het opwinden breekt de veer van mijn klokje. Het is opeens stil.

Als het morgenavond weer zoo gaat -

Als Santarita werkelijk verschrikt is -

Als zij niet komt -

Ik zal morgenachtend enkele dagen verlof opnemen.

In den namiddag koop ik bonbons voor haar. Noch des ochtends, noch in het middaguur heb ik haar ontmoet. Wij staan onverklaard tegenover elkander.

Verrukkelijk zooals de dingen soms roekeloos van elkaar af kunnen hangen; zooals ze soms af kunnen hangen van een bestemd uur, waartegen geen verzet meer baat!

Hoe ook - de trekking gaat door. Om tien uur alles of niets.

Terwijl ik tegen den avond toevallig langs haar winkel loop, komt zij naar buiten en zoekt iets in de étalage. Tegelijk zien wij elkaar aan in de ruit; zij bukt snel, als voor een slag. Zonder omzien gaat zij naar binnen. Wat heeft zij dan toch?

Waarop zal ik vanavond gaan staan wachten?

Wat begin ik ook eigenlijk met zulk een jong, vreemd meisje. Zij zal onder mijn liefde hoogstens een verwend, vervelend wijfje worden. Zij zal voor enkele dingen zorgen, maar onder alle artistieke leugens, die ik rond haar spin blijft de onverwinbare aard van haar volks-afkomst bestaan: haar winkelmeisjes-karakter. Weg met die gedachte. Santarita is lief!

De post heeft ‘Happy’ gebracht, het magazine. Geborneerde geestigheden van een infantiel humorist. De stompzinnige gezichten van film-feeën. Auto-nieuws. Rommel.

[p. 435]

Ik heb den tijd tot half tien. Laat ik gaan kijken of er nieuwe jazz-platen zijn.

De juffrouw komt binnen met de thee onder de muts; het is waar, het is Zaterdag vandaag. Ik vertel haar dat ik morgen en Maandag de stad uit ben. Nu ga ik eerst platen hooren.

In de luisterkamer van de gramofoon-zaak is het rood en stil; het meisje slooft zich af met stapels platen naar mijn tafeltje. De nieuwste nummers. Hylton. Geef me zijn platen van de ‘New Movietone Follies’. Uitverkocht, neen, zij heeft er alleen nog ‘Doing the Derby’ van. Dat is geen jazz; dat is dansmuziek. Niets lukt me vandaag, maar laat hooren. Denk je in, dat dit straks alles voorbij zal zijn.

‘Zet die plaat maar af juffrouw en laat deze bij me thuisbrengen, vanavond nog, voor half elf’.

Tot half elf zal ik op Santarita wachten. Laat ik me haasten, dadelijk is het tien uur; het moet niet aan mij geweten kunnen worden.

Er speelt een klok, ver-weg, maar beslist. Ik wacht bij het hek op de brug. Vlak achter me is het water, wat is water toch een vreemde substantie. Daar gaan al meisjes uit haar winkel. Waar blijft Santarita nu - Daar gaat ze! Dat was ze niet, zij is kleiner. Ik loop dichter naar den winkel toe. Kom nu meisje.

Kom nu meisje.

Zij, zij vertrapt het -

Als ik nu nog wegga heb ik niet op haar gewacht; nog heeft de klok niet geslagen. Nog behoef ik de schande niet te dragen, bedrogen te zijn geworden door een midinette. Weg! ik ga weg!

Maar om half elf sta ik er nog.

Ik redeneer teveel met mijn gevoelens.

‘Doing the Derby’ ligt op het tafelblad; met de nota. O juist, dat is die plaat.

‘Doing the Derby’. De gramofoon draait weer; de veer was dus niet stuk. Neen, dat was in het klokje. Kijk, vijf over half elf.