Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1932

[p. 568]

Boekbespreking

Berthem-Bontoux: Sainte Françoise Romaine et son temps. (1384-1440). Lettre-Préface de Mgr. Baudrillart. - Bloud et Gay. Paris.

De H. Francisca Romana is een der heerlijkste figuren in de lange reeks der heiligen. Ze leefde in een der meest bewogen, droevigste tijden der geschiedenis, in de sombere dagen van het groote Schisma .Ze werd geboren te Rome uit het adellijk geslacht der Bussi, slechts enkele jaren na het verdwijnen van de H. Brigitta van Zweden, en de H. Catharina van Siena. Trots haar uitgesproken wensch zich aan God te wijden, dwong haar vader haar in 't huwelijk te treden met Lorenzo Ponziani, erfgenaam van een der machtigste Romeinsche families. Ze was toen twaalf jaar oud. Ze gehoorzaamde, en werd eene volmaakte echtgenoote en moeder, eene uitstekende huisvrouw. Zonder te kort te komen aan hare plichten tegenover de wereld, wist zij toch een streng boeteleven, in nauwe vereeniging met God te leiden. Tot aan haar dood was haar leven een aaneenschakeling van wreede beproevingen en smarten, van zwaar sacrificie en heldhaftige verstervingen, van onvermoeibare liefdadigheid en strijden tegen de vreeselijke kwellingen van den duivel. Ze stichtte het orde der ‘Oblaten van Tor de' Specchi’, in zulken breeden, verheven geest, dat de H. François de Sales, later veel van haar gedachten overnam, toen hij het orde der Visitatie met de H. Jeanne de Chantal stichtte. Maar de groote taak van haar leven was haar zending van raadgeefster van den Paus in zijn moeilijken strijd tegen de schismatieke bisschoppen. Haar was het te danken dat paus Eugeen IV het opstandig Concilie van Bazel overwon, en de Kerk eens te meer uit de klippen kon redden. De H. Francesca Romana werd met talrijke vizioenen begunstigd, en de mirakelen, die ze zelfs gedurende haar leven bewerkte, zijn ontelbaar: ze was eene echte wonderdoenster.

Dit prachtig werk van ongeveer 500 blz. zal door al dezen die belang stellen in geschiedenis, en in het leven van groote heiligen, met een bijzondere belangstelling gelezen worden. Het is ook aangeduid als prijsboek.

L.D.

Pierre Jourda: Une Princesse de la Renaissance. Marguerite d'Angoulême, reine de Navarre. (1492-1549). - Desclée, de Brouwer et C^ie. Paris. - 20 fr.

Door haar tweede huwelijk, met Antoine de Bourbon, werd deze prinses de grootmoeder van Koning Henri IV. Veel geluk kende zij niet in 't leven; al was zij door haar verstand en breede cultuur, de ziel van het Hof van François I, haar broer. Beschermster der kunstenaars en letterkundigen, hanteerde zij zelve de pen met talent, en bekleedt eene eervolle plaats in de Fransche letterkunde. Ze schreef verzen, meestal over godsdienstige önderwerpen, en een bundel novellen in proza ‘L'Heptaméron’, onder de onmiddellijke ingeving van Boccacio's ‘Décameron’. Haar mannelijk verstand was open voor de ingewikkeldste problemen der politiek, en af en toe toonde zij zich een krachtigen steun voor den koning, in zijn strijd tegen Karel V. Ze was vol belangstelling voor de godsdienstige kwesties, en volgde het opkomen van het protestantisme met zooveel sympathie, dat ze wel eens van ketterij beticht werd. Nochtans, zoodra Rome de nieuwe leering veroordeelde, legde zij zich erbij neer in alle gehoorzaamheid.

Een interessante figuur, veelzijdig begaafd naar hart en verstand.

L.D.

Renée Zeller: Fête-Dieu. (Coll. ‘L'Année en Fêtes pour nos enfants’). Illusstrations de J. Le Chevallier. - Desclée, de Brouwer et C^ie. Paris. - 10 fr.

Weer een nieuw boekje in die mooie collectie. We vinden er dezelfde sympathieke figuren in als in ‘Noël’ van dezelfde schrijfster, en met de kleine Marie-Claire zullen de jonge lezers en lezeressen al de innige poëzie van den H. Sacramentsdag meeleven, en leeren al wat ze over de liturgie van dien hoogdag moeten weten.

T.

[p. 569]

Jeanne Ancelet-Hustache: Ceux que le monde oublie. (Coll. ‘Ars et Fides’. - Bloud et Gay. Paris.

Een reeks novellen die ons in aanraking brengen met al die beklagenswaarde wrakken, die we eiken dag voorbijgaan, die neven ons leven en lijden, dikwijls buiten ons weten, al te dikwijls ver van onze belangstelling, en voor wier ellende wij, christenen, toch eenigszins verantwoordelijk zijn; zoodat we onszelf kunnen verwijten, volgens het juiste woord van schrijfster, allen min of meer ‘de slechte rijken van deze Lazarussen’ te zijn: Armen, zieken, nederigen van alle slag, deerniswaardige slachtoffers van 't leven komen te voorschijn in deze novellen, waarvan sommige echte kleine drama's weergeven. Doch schrijfster rijdt niet met de zware kar, ze weet die tafereeltjes van lichamelijk of moreel lijden met een glimlach te verlichten, omdat zij al die arme menschen kent en lief heeft.

T.

Louis Arraou: Un Martien sur la Terre. Roman cosmique.- Eugène Figuière. Paris. 12 fr.

Geen banaal onderwerp! Een bewoner der planeet Mars komt een bezoek aan onze Aarde brengen, om de toestanden hier te bestudeeren, en te vernemen waaraan het ligt, dat Mars er nog niet in gelukte met onzen aardbol in betrekking te komen, zooals met de meeste der andere planeten. Schrijver maakt kennis met hem, gedurende de laatste uren van zijn verblijf op aarde, en verneemt zijn oordeel over den mensch. Oordeel dat waarlijk niet gunstig is. De bewoner van Mars vindt dat we op elk gebied ongelooflijk lager staan dat zijn eigen natuurgenoten, die reeds van alle stoffelijke banden verlost zijn. In zijne oogen staat Mars hemelhoog boven de nederige, achterlijke aarde. Wanneer hij eindelijk met 't krieken van den dag verdwijnt, weet schrijver zelf niet meer of hij ja of niet gedroomd heeft...

Zijn roman is luimig geschreven, en toont dat hij op de hoogte is der geheime, psychische en metaphysische wetenschappen.

T.

Ludwig Lewisohn: Les derniers jours de Shylock. (Coll. ‘Judaïsme’). Traduit de l'anglais avec une introduction par Maxime Piha. Illustrations de Arthur Szyk-Rieder. Paris. 15 fr.

Schrijver neemt Shylock, wanneer hij het tribunaal verlaat na zijne veroordeeling. Hij is overwonnen, vernederd, gedwongen het doopsel te ontvangen, geruïneerd, en het hart vol haat. Heel het verleden leeft weer in zijne verbeelding op, heel dat harde leven van verdrukking, navolging, verachting, onrechtvaardigheid waaronder zijn geloofsgenoten gebukt gaan, sedert zooveel eeuwen. Hij vlucht, maar waar hij ook gaat, overal, zoowel bij de Christenen als bij de Mahomedanen vindt hij niets dan haat en verachting voor zijn ras, Er blijft hem niets meer over dan ‘zijn wijsheid en zijn droomen en de gezegden zijner wijzen.’

Het boek is met dien gloed geschreven, die de Joodsche schrijvers kenmerkt. Het geeft op treffende wijze het grondig misverstand aan tusschen christene en joodsche mentaliteit, het breede misverstand tusschen hen, in vroeger eeuwen. Is de afgrond tusschen hen nu overbrugd? Geenszins, en schrijver zelf kan er het bewijs van leveren. Opgegroeid in Amerika buiten allen godsdienst, heelemaal Engelsch van opvoeding was hij hoogleeraar toen de oorlog uitbrak. Hij voelde op eens argwaan, verdenking en vijandschap tegen hem oprijzen, niet alleen omdat hij van duitsche afkomst was, maar vooral omdat hij een Jood was. Zoo kwam het dat hij het verleden van het Joodsche volk ging bestudeeren, de stem zijner voorvaderen schielijk in zijne ziel hoorde spreken, en die miskenden van het Ghetto wilde verrechtvaardigen. Van daar dit boek, dat trouwens als roman niet bijzonder gelukt is.

T.

Marguerite Bourcet: Miroirs du temps. Psychologie de 80 ans d'expositions. (Coll. ‘Ars et Fides’). - Bloud et Gay. Paris.

Schrijver beschrijft Frankrijk's psychologie in de laatste 80 jaren, zooals deze weerspiegeld wordt in de internationale tentoonstellingen te Parijs: in 1855 de neiging tot stoffelijk genot; in 1867, lichtzinnigheid en ‘parisianisme’; in 1878, een trachten naar ernstigheid; in 1889, de afgoderij der wetenschap; in 1900, exotisme, lokale kleur, vul-

[p. 570]

garisatie en, vooral de wittebroodsweken van het bondgenootschap met Rusland. Tusschen deze en de daarop volgende tentoonstelling, ‘les Arts Décoratifs’ in 1925, ligt een afgrond. Al de waarden zijn veranderd: al wat schoon was is leelijk geworden, en omgekeerd, maar alles is ook eenvoudiger en tot het noodwendige teruggebracht. Eindelijk de ‘Exposition Coloniale’ van 1931, getuigt van een terugkeeren naar meer echte schoonheid en bevalligheid, van het verdwijnen der na-oorlogsche mentaliteit. En wat geen der anderen had gedurfd, ze kent een plaats toe aan de Kerk, en bouwt een Kapel in de Missieafdeeling, waar elken Zondag de mis gelezen wordt.

Levendig en bondig geschreven, een onderhoudend boekje.

T.

Giovanni Papini: Gog. Uit het Italiaansch door Ellen Russe. Uitg. Teulings, 's Hertogenbosch. Pr. 80 fr.

A. Levasti, heeft in zijne kroniek der italiaansche letteren, verschenen in het Mei-nummer van dit tijdschrift, eene uitvoerige bespreking van dit boek gegeven. We hoeven het dus geen tweede maal te bespreken. Alleen willen we eraan toevoegen dat door M. Ellen Russe een zeer verzorgde vertaling werd gegeven.

D.S.

Wereldbibliotheek-Verhalen I.L. Couperus: Romantisch avontuur. II Aart van der Leeuw: Sint Veit. III Luigi Pirandelli: De goede ziel en Het Zwarte Geitje. IV. N. Van Suchtelen: Een paedagoog. V. Aino Kallas: Het Witte Schip. VI. Ernest Claes: De heiligen van Sichem. Uitg. Wereldbibliotheek, Amsterdam.

Zes kleine, handige boekjes; maar het papier is hard. De illustraties zijn van E. Tytgat, Francken Pz. H., van Straten, S. Josselin de Jong, Develpe en A. Hahn Jr. L. Couperus heeft mooiere dingen geschreven dan dit Romantisch avontuur, maar het is niettemin een van zijn boeiende ‘Korte Arabesken’, waaruit het verhaal werd overgenomen. Ook het verhaal van A. van der Leeuw verscheen reeds vroeger bij de wereldbibliotheek in een bundel: Sint Veit en andere vertellingen. Nederland heeft in hem, enkele maanden geleden, een zijner zuiverste prozaisten verloren. Hij was een dichter die gaaf en glanzend proza schreef. De twee korte verhalen van Pirandello zijn hetgeen we van dezen merkwaardigen geest verwachten mochten: een nimmendalletje met veel virtuositeit verteld. Het eerste stukje heeft wel iets van een schuine mop.

‘Een paedagoog’ van Van Suchtelen is een kostelijk stukje humor; zeer vaak gezien en geestig verhaald. Alle paedagogische wijsheid en alle vaderlijke voornemens kunnen het niet halen tegen de hardnekkigheid van een tweejarigen bengel die maar schreien blijft om in vaders bed te komen.

Het Witte Schip verhaalt hoe een Finsche volksmenigte, opgezweept door een van de vele valsche propheten die in de noordelijke landen rondzwerven, huis en have en land verlaten en naar het strand optrekken, in afwachting dat de propheet het Witte Schip zal zenden, dat hen naar het beloofde land zal overbrengen. Maar de dagen gaan voorbij, en ziekte en honger teisteren het volk, en het Witte Schip blijft onzichtbaar. Dan grijpt vertwijfeling hen aan en drijft ze, ellendiger dan te voren, weer naar de slavernij van den arbeid. Het is een sterk verhaal.

En ten slotte komen ‘De Heiligen van Sichem’. Eenmaal in het jaar worden ze uit hun nis of van hun troon genomen, opgesteld in den middengang der kerk en den volgenden dag feestelijk gedragen door de straten van Sichem. Ze beweren van St-Job dat hij zijn volk kent. Te Sichem kennen niet alleen al de uitgestalde heiligen hun volk, maar het volk kent zelfs zijn heiligen; dat is merkwaardiger. En er is ook iets merkwaardigs aan het werk van Ernest Claes die over de heiligen van zijn geboortedorp vertelt: dat dit werk, zonder noemenswaardige evolutie, vergeleken bij De Witte, De Fanfaren de St-Jansvrienden en Wannes Raps, toch een verrassing brengt. En er is maat in deze vertelling. Het is wel grappig gezien en verteld; maar het is niet boertig geworden; geen folkloristische karikatuur.

Ik breek intusschen mijn hoofd niet over de vraag of De Heiligen van Sichem, of ‘De Goede Moordenaar’ van Antoon Coolen, het Europeesch peil bereiken, waarover Marsman, De Man en Van Duinkerke slaags, geraakt zijn; maar dit boekje van Ernest Claes was me een genoeglijke literaire verpoozing.

A.V.C.