Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1932

[p. 332]

Boekbespreking

Elizabeth Zernike. - David Drenth. - Het Kompas, Mechelen. Ing. 40 fr.; Geb. 55 fr.

Die David Drenth is een dominé van het soort dat aan den historischen Christus niet gelooft, en wiens werk vooral tot de voorbereiding van de zondagspreek schijnt beperkt. Drenth is een goed predikant en heeft de hoop ooit een groot man te zullen worden, hetgeen hij meent te zullen bereiken als hij naar een belangrijke stad beroepen wordt. Ondertusschen studeert hij, reist, en verveelt zich, hij weet een tijd lang niet zoo hij ja of neen verliefd is en op wie, totdat hij eindelijk in 't huwelijk treedt. In dien staat vindt hij rust en vrede genoeg om de grootheid in een andere zin te gaan verstaan, zoodat hij bedankt voor de eervoller plaats die hem na jaren aangeboden wordt.

Elizabeth Zernike heeft dit gegeven eenvoudig verhaald, met veel kleine feitjes een geheel gemaakt, dat schoon noch grootsch is. Er zijn geen verwikkelingen in haar roman, er is zelfs geen spanning in, het valt te verwonderen hoe meer dan twee honderd bladzijden lang, dit eer schamele onderwerp kan uitgesponnen worden, zonder dat het er alle belangstelling bij inboet. Dat het boek toch lezenswaard is, danken wij aan de eenvoudige verhaaltrant en het edele inzicht van de schrijfster, die haar helden steeds ziet van uit de vergevende, vrouwelijke kant. Hun karakters verschillen dan ook zoo weinig, dat zij slechts de verschillende zijden van één karakter toonen. Het ontbreekt E. Zernike aan kennis der menschelijke ziel.

A.O.

Alex Frank: Dwalenden. - Van Kampen, Amsterdam.

Het verhaal speelt in de ellende-buurten van Amsterdam, onder een bevolking van dieven, verhelers en meisjes van de straat, allemaal lieden, wien ook maar het minste moreel besef vreemd schijnt. Het eerste deel is veel beter dan het tweede en werk van een knap romancier. Doch omwille van zijn levenshouding, van de toestanden en feiten die hij beschrijft, dient de lezing van zijn boek aan gelijk wien ten strengste afgekeurd.

A.D.

Prof. Dr. Willem De Vreese: Jan van Ruusbroec de Wonderbare. - Uitgave van de Volksuniversiteit Herman Van den Reeck. Bouwhandelstr. 83, Antwerpen, 40 blz., 4 fr.

Aan prof. Dr. W. De Vreese is de wetenschappelijke studie van Ruusbroec zeer tot dank verplicht om zijn opzoekingen omtrent de handschriftelijke overlevering van onzen grooten mysticus. Wat door hem op dit gebied ontdekt werd zal eenieders hulde en bewondering afdwingen. Ook is het beste in deze brochure wat daarover wordt meegedeeld en wat daaruit voor de verspreiding van Ruusbroec wordt afgeleid.

Maar in zijn voordracht heeft de geleerde prof. alles willen samenvatten wat over Ruusbroec kon gezegd worden. Zoo komt hij ook meermaals te spreken over zaken, waarin hij - 't is 't lot van alle stervelingen - minder thuis is. Wat hem mag genoopt hebben, om alleen te vermelden wat in de laatste twintig à vijf en twintig jaar in het buitenland over Ruusbroec verschenen is, ontgaat ons, of 't zou moeten zijn dat er in een voordracht geen ruimte was, om alles aan te halen en te bespreken wat de nederlandsche Ruusbroecstudie der laatste jaren heeft voortgebracht. Jammer echter dat hij hiermee niet meer rekening heeft gehouden en hij nog steeds bij kanunnik Auger is gebleven; al mag hij toch wel meer dan een wetenswaardigheid uit de latere Ruusbroecwetenschap hebben overgenomen.

Broeder Gheraert is nog steeds Broeder Gheraert van Delft. Over de Bloemardenne is nog niet meer geweten dan wat Pomerius er over zegt. De bewijzen tegen de echtheid der XII Dogheden lijken hem nog steeds niet overtuigend. Dit komt hierdoor, dat prof. De Vreese eens een verklaring gegeven heeft van het schrift van den

[p. 333]

onbekenden volgeling van Ruusbroec in hs. D., welke, al moge ze ook juist zijn, toch niet opwegen kan tegen de vele uit de interne zoowel als externe kritiek afgeleide argumenten, die deze echtheid onmogelijk maken. Voor de uiteenzetting der leer van Ruusbroec wordt de chierheit gevolgd: met de woorden zelf waarin Ruusbroec en dit zeer methodisch aangelegde werk telkens aangeeft hoe hij zijn verhandeling indeelt. Hierbij komt echter een jammerlijke vergissing: door de titels der hoofdstukken in de uitgave van David misleid, heeft hij niet gemerkt dat in het tweede deel, het inwendige leven, de twee punten, de komst van den Bruidegom en 's menschen uitgaan naar Hem, te gelijk behandeld worden, zoodat, wat hij hier als een afzonderlijk derde punt aangeeft, alleen het uitgaan is bij de tweede der drie komsten in dat deel.

Over Ruusbroec als schrijver en dichter spreekt prof. De Vreese niets dan lof, al paste ook hier wat meer schakeering. En waar hij de beeldspraak van den boom des geloofs ‘die van boven naar beneden groeit’ verdedigt als door Ruusbroec gewild, dient alleen gezegd, dat dit een oud beeld was - het komt reeds bij Hadewych voor - en een intellectualistische voorstelling.

Bij de bespreking van Ruusbroec's invloed wordt gezegd dat omstreeks 1400 de fransche abdij van Chateau-Landon van Groenendaal uit hervormd werd: dit zal wel om een eeuw later en van Windesheim uit door Johannes Mombaer zijn gebeurd. Dat de Exercitia van den hl. Ignatius ook al op elke bladzijde Ruusbroec's machtigen invloed zouden verraden is toch des Guten zu viel: de onrechtstreeksche invloed van Ruusbroec is wel zeer ver-strekkend geweest; die blijkt echter nog meer uit den geest der spiritualiteit der latere tijden dan uit min of meer getrouwe overname van gedachten.

Nog bij meer dan een andere bijzonderheid diende een vraagteeken geplaatst. Dat het Rike der Ghelieven nog in Ruusbroec's tijd in 't latijn zou zijn vertaald, is zeker wel een vergissing. Maar de vorm van brochure of voordracht heeft waarschijnlijk niet toegelaten bronnen aan te halen, zoodat we meermaals niet weten waarop gesteund wordt. Misschien hebben we ook in sommige gevallen alleen met een minder nauwkeurige uitdrukking te doen: wat des te meer te betreuren valt, daar prof. De Vreese op nauwkeurigheid van uitdrukking staat. Zoo wil hij, b.v. niet dat men van R.'s werk zou spreken als van een kathedraal; wat ook eigenlijk niemand oot gedaan heeft, alleen wordt een afzonderlijk werk, de Chierheit, wel eens bij een kathedraal vergeleken. Ook wil hij niet dat men zegt dat R. schreef in het Brabantsch dialect, wat ook, meen ik, niemand bedoelt in den zin waarin hier dialect wordt opgevat.

Daar deze brochure het werk is van een man met het gezag van een prof. De Vreese, meenden wij in alle oprechtheid en onafhankelijkheid op de tekortkomingen te mogen wijzen, al blijven wij den professor steeds dankbaar om al wat hij voor de kennis van Ruusbroec heeft gedaan.

Dr. J. Van Mierlo, S.J.