Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1920

[p. 487]

De sakramenten

In de eerste dagen die den wapenstilstand volgden en het hospitaal hier nog behouden bleef, keerden de meeste van de jongens voor een paar weken naar hun huis terug.

Het eindelijk voldaan zijn van een zoolang gedragen verlangen kostte aan sommigen het tot nu toe gespaard gebleven leven, en voor velen gold het een dieper klauwen van de vreeselijke kwaal in hun kranke borst.

Hoe kon ook het plotseling vertrek uit de mildere Zuiderlanden, de dagen-en-nachten lange reis, 't verblijf in de arm gezogen Noorderstreken, waar de late vorst zoo onverbiddelijk neep, en de killige sneeuw de ellende dekte, hoe kon dit alles anders dan hunne zieke lijven schaden?

En toch, enkel zij die de verdoemelijke onmacht in hun

[p. 488]

afgeteerde leden en het onmeedoogend krachtverlies in den koortsigen brand van hun longen voelden, bleven, gedwongen.

En hun lijden was groot en hun droefheid zóó deerlijk!

Wij verwittigden de naastbestaanden dat ze komen zouden. Maar op de pasbureelen hadden ze soms geen haast, of geen hart; of ze wilden eerst goed weten of het wel wezenlijk waar was wat het bericht vermelde, dat een zoo scherpen stift in het strakgespannen gevoelsvlies van hun lang verlangen was komen drijven!

En ho! die reis, die eindelooze reis voor die arme lieden uit ons land, langs puinen en kerkhoven, door doode steden; door het onontkomelijke mierennest van Parijs; langs door het onmetelijke vreemde land in jarenlange nachten met drogen mond, in donkere trage treinen van kosteloos vervoer, huiverige wachten in die vunzige staties als verlaten kérken, zoo eenzaam in de morgenuren.

En dan, die eindelijke aankomst in deze ongekende, schoone streek waarover de zon in heerlijk gebloesem glansde.

Moeders en gaden kwamen te laat; 't kruisje stond geplant in de rij op den heuvelrug bij de blauwe wateren; anderen kwamen juist bij tijds om het amper nog levende schandebeeld van menschelijke miserie te zien, dat hun lieve jongen geworden was.

Wij hadden ook Willem's vrouw verwittigd; Willem de groote zwarte kanonnier met zijne schoone donkere oogen die zóó kinderlijk genegen u konden aankijken en ook zoo eindeloos droef konden verloren staan!...

Eerst hadden we een brief gestuurd, haar zeggende

[p. 489]

dat haar man haar wenschte te zien, en hij voor 't oogenblik de reis zelf niet kon ondernemen.

‘Voor 't oogenblik!’ wat een lastige leugen!

Dan wanneer de kwaal zijn hart scheen te willen aangrijpen, en hij voor een oogenblik bewusteloos had gelegen, hadden we een dringend snelbericht gestuurd, en we wachtten nu met ongeduld, en hoopten dat ze toch op tijd zou komen, want Willem zou niet lang meer leven, we wisten het maar al te goed!

En de vier dagen, die ze minstens noodig had om papieren te krijgen en de reis af te leggen waren verstreken!

Den avond van den vijfden dag, toen we zwijgend stonden te kijken naar het westelijk geweld der zonnetragedie, 't vaag verkleuren van de grijsblauwe zee eri het mysterieuse groeien van de grauwbruine rotsen in de dalende schaduwen die in dit teergetinte schemeruur uit het kronende dennenloof gleden, is ze den heuvel opgeklommen met haar twee meisjes aan de hand.

Wij brachten haar met voorzichtige woorden en half uitgesproken gezegden op de hoogte van den droeven toestand.

Maar ze zei dat ze begreep. Ze weende niet; doch er lag iets hards en wrokkigs in haar oogen: anders zouden ‘ze’ geen telegram zenden, dacht ze!

We voelden als een beschamende pijn om iets waarvan we ten onrechte beschuldigd werden en dat we van ons niet vermochten af te schudden.

Mijn vriend, de jonge priester met zijn groote geestdriftige ziel, zijn teeder hart en den hoogen ernst van plichtbewustheid op zijn frisch gelaat, leidde haar bij haar man, haar ongelukkigen man!

[p. 490]

Toen de avond tot voornachtelijke duisternis was gewassen, de geelgroene straalhand van den vuurtoren over de palmbladeren aan 't vingeren was, de vledermuizen door de dreef sjoerden, en het kalme manewezen bedaard maar onverschrokken uit de vermoedelijke wateren was gerezen, ben ik nog eens gegaan naar de zaal waar Willem lag.

Midden in de gang bij de lange smalle tafel, stond nog een groepje van drij stillekens te praten.

Ik maande hen aan naar bed te gaan daar 't over d'uur was.

‘Mijnheer de Aalmoezenier heeft ons gevraagd getuige te zijn’, antwoorde Willems beste vriend.

De zaalgenoten die al te bed waren, maar nog niet sliepen, zaten overeind, en keken vragend naar elkander of naar mij, als in een plots onderbroken gesprek over een vreemd voorval.

Toen werd het deurken van het kleine afzonderingskamerken zachtjes geopend, en de jonge priester in koorhemd en gestoold wenkte met ernstig hoofdgebaar de zuster van de nachtwacht.

Uit het bureeltje kwam de jonge vrouw met rood gezwollen oogen stilletjes aangetreden.

De zuster schikte de kussens achter Willem's rug, en hij keek heel vreemd kalm rond naar wat nog gebeuren ging.

Op een nieuw gebaar ging het vrouwke knielen.

Willem's kameraad stond nu met den ziekedienaar dicht bij het bedde.

Nu begon de aalmoezenier halfluide te lezen uit zijn boekje en zijn zachte stemgeluid bleef suizelend hangen boven het zware zuchtademen van den zieke.

[p. 491]

‘Steek nu den ring over haren vinger.’

Met traag en stram bewegen rees de lange bleeke hand van de bedsprei en de dikronde vingertoppen grepen het ringetje.

‘Maar ik heb er nu geen voor hem, mijnheer de aalmoezenier, sprak het vrouwke.’

‘Hier is er een van 't front, zei Willem; we zullen er dan later 'nen anderen koopen.’

De priester trok het schuifken van 't nachttafeltje open, vond het ringsken van aluminium uit de bom en stak het over.

‘Legt nu uw handen in elkander, zóó!’

Half gedoken onder het goudbestikte stooleind omvatten Willems dorre vingers die van zijne vrouw.

‘Proficiat! sprak de priester, nu zijt ge ook langs dien kant in orde.’

Toen joeg juist uit de diepte van de baai een bootsireen haar akelig geloei als een klankbliksem door de logge duisternis.

't Vrouwke rees op; Willem kuste zijn nieuwe bruid en vroeg dan met zijn moeie oogen om rust.

De kerstenende wateren des Doopsels hadden gevloeid; de Schepper was in zijn schepsel gekomen; op de uiterste grens van een lijfelijk leven werd door de zegenende hand van den priester een onverbreekbare Band gelegd naar het eeuwige, en de voeten van den bruidegom werden gezalfd voor de groote Reis!

't Zusterke verwijderde nu zachtjes dringend het vrouwke, wenkte de twee vreemd starende kindertjes en met den priester trokken ze allen naar 't kleine hospitaal-kapelleken.

[p. 492]

't Witte nonneken was meter, de brankardier was peter!

Uit een ver torentje, heel beneden aan de zee, viel een veeltonig parelliedeken, en de zilveren bolletjes dansten over het zwarte water naar den overkant verloren, doch waar weldra een ander torentje ze opnam een veel, veel lijzer, hetzelfde uurgedichtjen herhaalde!...

Elk ging zijn gangen; de moeder en de meisjes naar hun kamer en de zuster naar de zaal die weer haar stil geheimzinnig uitzicht kreeg in het schemerschijnsel der overkapte nachtlamp.

Des morgens vroeg waren er een kristene weduwe en twee kristene weesjes meer in het land.

Dr ALB. VAN DRIESSCHE.

Uit: Het Glorielooze Lot.