Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1913

[p. 435]

Enkele beschouwingen over de beurs van New-York

Geen land ter wereld dat ooit meer de aandacht dei uitwijkelingen op zich vestigde dan de Vereenigde Staten van Amerika, zoowel door den schier onuitputbaren rijkdom zijner natuurlijke voortbrengselen, als door de groote vrijheid die, als 't ware, de ziel is zijner politieke instellingen. Europa hield steeds hare blikken gewend naar die jonge krachtige natie, die met reuzenschreden den weg van den vooruitgang optrad en schier geen tijd vond zelfs om een oogslag te slaan op de afgelegde baan. Fier, steeds aangemoedigd door den prachtigen uitslag en geprikkeld door het vuur der eerste geestdrift stormde het weldra het Westen voorbij, dat geen pas kon houden en zijn jongeren mededinger de eereplaats zag innemen.

Met zulke geduchte konkurrenten is het gewoonlijk hoogst geraadzaam in goede betrekkingen te leven, deels om niet heelemaal het onderspit te moeten delven, deels om zelf ten minste aandeel te hebben in zijne winsten. Europa heeft zulks wijselijk overwogen en klaar begrepen; reeds vroeg trachtte het zich te mengen in de financieele schikkingen en voornamelijk in de zaken en ondernemingen die er in 't leven geroepen werden.⁽¹⁾

Alles is nochtans niet helder in dien schijnbaar blauwen hemel. De omkooperij in zake politiek en verkiezingen, de hardnekkige veldtocht op touw gezet door Roosevelt en Taft tegen de trusts en de groote financieele ondernemingen, schenen wel een steen des aanstoots te zijn voor de snelle ontwikkeling, alhoewel het streven dier twee hoofdmannen heilzaam en doeltreffend was. De politieke

(1) Georges Aubert in zijn Finance Américaine: ‘ils ont avec une habileté consornmée su faire naître en Europe, en leur faveur. une vive atmosphère de sympathie et de bienveillance et ces sentiments se sont traduits par une aide considérable et ininterrompue de capitaux pour toutes les entreprises qu'ils ont voulu créer chez eux.

[p. 436]

toestand is nog al ingewikkeld voornamelijk gedurende de verkiezingen voor het voorzitterschap. Die brengen gewoonlijk een noodlottige verzwakking bij in de zakenwereld en aan de andere zijde een zenuwachtige gisting in de gemoederen, oorzaak dier oneerlijke en lage propaganda-manoeuvres, waarvan de groote steden, en bijzonder New-York, het droevig tooneel zijn.

Maar de aanzienlijke jaarlijksche vermeerdering der bevolking (2.000.000 's jaars), zoowel als de kostbare hoedanigheden en de degelijke werkmethode van dat ras zijn een stevige waarborg voor de toekomst.

Een derde oorzaak van kortstondigen stilstand in de maatschappelijke ekonomie van dat land is de krisis, zoo vreeselijk, zoo vernielend en verpletterend. Haar ware bron spruit voort uit de twee hoofdgebreken van het Amerikaansche geld- en handelswezen. Vooreerst de Vereenigde Staten beschikken over een te gering kapitaal in aangemunt geld of bankbriefjes; voorts oefent de,spekulatie een groote aantrekkelijkheid uit op het volk, zoodanig dat de kwoteeringen dikwijls op eene verbijsterende hoogte staan om dan opeens des te dieper te vallen, alles medeslepend in hunnen val. Het ligt hier eigenlijk niet in onze bedoeling het vraagstuk van het reservefonds, den goudvoorraad en de organisatie der banken van uitgifte te bespreken. Het zal volstaan te zeggen dat er heden ongeveer 25.000 banken bestaan, gerangschikt in nationale-, staats-, spaarbanken en trusts; enkele dier soorten hebben het recht banknoten in omloop te brengen, op voorwaarde dat de waarborg uit aandeelen der Amerikaansche rente bestaat. Eene commissie, onder het voorzitterschap van Senator Nelson W. Aldrich, is gelast met de studie der middelen die ter hand staan om de hervorming van het muntwezen en der centrale bank te bevorderen. Gedurende meer dan drie jaar is die commissie werkzaam. Het problema is van het grootste belang, maar de oplossing, hoe dringend ook, is zeer moeilijk en erg tegenstrijdig beoordeeld door de belanghebbende partijen. En toch de Noord-Amerikanen, zoo bedreven in bankiers- en geldzaken, kunnen het tot geen welingericht muntwezen brengen. Wij dragen allen nog de levendige

[p. 437]

herinnering mede van 't krisisjaar 1903 en voornamelijk 1907, dat zoovele kooplieden omverhaalde.

Wat de tweede oorzaak der krisis betreft: de koortsige spekulatie aan de beurs van New-York is daarvan de groote schuld. Wij zullen trachten die zienswijze te verrechtvaardigen in een der volgende hoofdstukken.

Enkele Geschiedkundige Aanteekeningen.

De New-Yorksche fondsenmarkt bestaat uit drie beurzen of groepeeringen, die ieder hun eigen gebouw, hunne standregels of statuten, hunne koersnoteering en beurswaarden bezitten. Op de eerste plaats komt het ‘Stock Exchange’ de officiëele markt; voorts hebben wij het ‘Consolidated Exchange’, dat eigenlijk ‘Consolidated Stock and Petroleum Exchange’ heet en door de officiëele markt niet erkend wordt; 't is haast gelijk de ‘Coulisse’ van Parijs ten opzichte van het ‘Parquet’. Op de derde plaats komt het ‘Curb Market’ der Broadstreet, gansch onafhankelijk van de twee voorgaande. Wij zullen beurtelings die drie groepen bespreken.

‘La Bourse en valeurs de New-York a une histoire courte sans doute, à peine plus que séculaire et cependant fort intéressante, mème glorieuse’.⁽¹⁾ Zij werd gesticht omstreeks het midden der XVIII^e eeuw; in Maart 1792⁽²⁾ werd zij geopend door 24 makelaars die zich verbonden een minimum commissiegeld van 114% in rekening te brengen. Naar alle waarschijnlijkheid werd die overeenkomst geteekend onder een boom die, zoo 't schijnt,

(1) ‘La Bourse en valeurs de New-York au cours du XIX^e siècle’ par André E. Sayous.

(2) Sayous geeft de koersnoteering van den 26 Mei 1792: Leening 6% 22 sh.
Leening 5% 12/8 sh.
1/2 aandeel der ‘Bank of U.S.’ 50% premie.
1 aandeel der ‘Bank of North America’ 15% premie. Een enkele termijnzaak: ‘Gekocht 11 aandeelen der Nationale Rent op 60 dagen. Het wedden was veel in voege en is dus de voorganger der termijnzaak geweest.... Eene koersnoteering van 25 November 1818 bevat slechts: staatsfondsen, 23 maatschappijen op aandeelen, de wisselkoers op Londen, Parijs, Amsterdam en der Spaansche dollars....

[p. 438]

stond op de plaats die nu door het n^r 60 der Wallstreet ingenomen wordt.⁽¹⁾ De eerste vergaderingen der leden werden gehouden in het Tontine Coffee House der Wallstreet, niet ver van de Waterstreet; in 1827 was het in het Merchants' Exchange; later, te beginnen met 1865, in het oud gebouw der Wallstreet, tot het Stock Exchange eindelijk op 22 April 1903 bezit nam van het nieuwe prachtige marmeren paleis der Broadstreet, dat tevens ook door een kleine ingang rechtstreeks met de Wallstreet in betrekking staat.

Het middengedeelte is de eigenlijke beurszaal, 140 voet op 108, badende in licht en omringd met eene groote gaanderij waar de bezoekers vrij kunnen rondwandelen, het gelijkvloers is immers den makelaars en telegraafbedienden voorbehouden. Het uitzicht der zaal is waarlijk prachtig met de fijne decoratieschilderingen, die de wanden versieren. Bij een eerste bezoek springt vooral in 't oog de uiterst praktische inrichting van den telegraaf- en telefoondienst. De telefoontoestellen zijn alle rond de zuilen der zalen aangebracht, zij stellen de beurs rechtstreeks in verbinding met de kantoren der makelaars, zoodat de klant, die zich in een dier kantoren bevindt, zijne orders onmiddellijk naar den makelaar, die ter beurs is, kan overseinen; van tijdverlies kan hier dus geen sprake zijn. Twee groote zwarte borden: ‘annunciator boards ‘genoemd, verbeteren dat stelsel nog. Zij zijn geplaatst aan beide tegenovergestelde wanden, de Noorder- en Zuiderzijde, zoodat men altijd ten minste één van de twee kan zien. Ieder bord is in 1200 vierkanten verdeeld (1200 is juist het maximum getal der beursleden); zoohaast nu een der makelaars aan den telefoon geroepen wordt, verschijnt

(1) Overigens de geldmarkt in New-York heeft haren zetel in het kwartier, gelegen tusschen Wallstreet, Hudson River en Broadway. Daar bevinden zich ook talrijke bureelen van spoorwegmaatschappijen en wisselagenten, een groot getal banken en exporthuizen, de verrekenkantoren. het Stock Exchange, de Munt, het Tolbureel, de katoen-, koffie-, graanbeurzen enz.. Kortom, 't is het hart, de ziel van het financiëele leven der Vereenigde Staten; daar werden de trusten geboren, wier wil een wet moest worden in den wereldhandel; daar ook vindt de krisis hare eerste slachtoffers.

[p. 439]

zijn nummer in een dier afdeelingen. Hij kan zich dus onmiddellijk naar het toestel begeven, waar zijn bediende reeds kennis heeft genomen van de inlichting of van de order. Onder ieder cijfer in het bord kan men ook naar willekeur sommige punten in verschillende kleuren te voorschijn brengen die, volgens een vooraf vastgesteld codex, ieder een eigen beteekenis hebben. De makelaar zal aldus kunnen lezen of de zaak dringend is en of er een onmiddellijk antwoord gevraagd wordt. Benevens die twee tabellen is er nog eene andere, die ook een onschatbaren dienst bewijst, omdat zij alle bedrog in de prijzen totaal onmogelijk maakt. Zij geeft namelijk alle minuten van den beurstijd de zaken, die afgehandeld worden; de aanduiding behelst de namen van verkooper en kooper, den prijs en het aantal aandeelen, zoo is het eenieder toegelaten de noteeringen te volgen en te vergelijken. Dit verbeterd stelsel treffen wij in geen enkele beurs aan. Schier overal is men blootgesteld aan de bedriegerijen, niet zoozeer van wege de makelaars, die doorgaans eerlijk handelen, maar van wege sommige bemiddelaars, die zeer dikwijls misbruik maken van het vertrouwen hunner koopers of verkoopers.

Een andere instelling, die het gebruik der noteeringtabellen nog vergemakkelijkt, is het ‘Tickers Systeem’. Iedere afgedane zaak moet ter kennis van het comiteit gebracht worden door middel van een bulletijn. Al die briefjes worden ingeschreven voor het opstellen der noteering; dan worden zij aan het ‘Quotation C^o’ overhandigd, dat de ‘tickers’ in bedrijf neemt en ze verpacht. De ‘ticker’ seint de berichten over door middel van den telegraaf en drukt ze tegelijkertijd af in het bestemmingsbureel op een smal bandje papier. Het gebruik dier ‘tickers’ is nu algemeen geworden; makelaars, bankiers en al degenen, die eenig belang stellen in de beurszaken, bezitten zulk toestel in hunne bureelen.

Groepeeringen bestaan er ook in het Stock Exchange, gelijk overigens in alle beurzen; zoo vindt men b.v. de Steel Trust, de Northern Pacific groep enz.. Die groepjes zijn min of meer woelig, volgens het jaargetijde en de verscheidene bewegingen, ramingen en speculaties der financie-wereld.

[p. 440]

De beurs wordt geopend te 9 1/2 ure; het beursleven begint te io en duurt tot 3 uur. Al de transacties, die binnen het gebouw worden geregeld vóór het uur der opening en na het uur der sluiting, zijn strafbaar, geldleeningen alleen worden toegelaten na de sluiting der beurs.

De Leden der Beursgilde.

Het Stock Exchange is eene vrije, onafhankelijke vereeniging, dus geene maatschappij, maar eene eenvoudige associatie, samengesteld uit 1100 leden, die in twee klassen kunnen gerangschikt worden: de werkende leden en de rustende of diegene welke de beurs niet bezoeken. De allereerste inrichting dier gilde dagteekent uit de 19^e eeuw; omstreeks het jaar 1817 werd het New-York Stock & Exchange Board gesticht, sinds 1850 draagt het den naam van New-York Stock Exchange. Het bestuur is in handen van een ‘Governing Committee’, samengesteld uit een voorzitter, een schatbewaarder en veertig leden, in vier secties gerangschikt, ieder klas dus van tien leden. Ieder jaar moet er een klas herkozen worden. Alle moeilijkheden en geschillen worden door een scheidsrechterlijken raad geslecht. Om als lid te kunnen aanvaard worden moet men 1^o ten minste 21 jaar oud zijn; 2^o burger der Vereenigde Staten zijn of de inburgering bekomen hebben; 3^o een ‘seat’ bekleeden in de beurs, d.i. er een zetel hebben of met andere woorden: het recht gekocht hebben eene plaats te bezitten; 4^o aangenomen worden door het comiteit. Het maximum getal der zetels is 1200; zij worden schrikkelijk duur betaald. Vóór een twintigtal jaar betaalde men 10.000 dollars, in 1903: 82.000$, in de maand October van't zelfde jaar 51.700; toen begon de prijs weer geweldig te rijzen tot hij 84.000$ of 420.000 fr. geschat. Benevens dien prijs moet het nieuwe lid nog betalen: 2000$ voor zijne opname in de gilde, eene jaarlijksche taks van 100$ en 10$ voor het gratuity fund (voorzienigheidskas). Wanneer een lid gestorven is, ontvangen de erfgenamen 10.000$, die om zoo te spreken aldus eene verzekering op 't leven uitmaken. De zetel van den afgestorvene wordt verkocht en de opbrengst aan de familie geschonken. Indien een lid de verplichtingen

[p. 441]

niet naleeft, kan hij voor een zekeren tijd uitgesloten worden, en moest hij gedurende hetzelfde jaar nog zijne schulden bij de andere beursleden niet vereffend hebben, zoo mag de zetel verkocht worden en van die opbrengst dan worden de schuldeischers betaald. Op die wijze kan de quotisatie der leden aangezien worden tevens als waarborg en als pand.

Strikt genomen, kunnen de leden in verschillende groepeeringen gerangschikt worden. Vooreerst hebben wij de groote bankiers van New-York, zooals Morgan, Rockefeller enz., die zich slechts als lid laten inschrijven uitsluitend om toegang te hebben tot de beurs. Voorts is het de beurt aan de beroepsspeculanten die, in stede zich tot de makelaars te wenden voor hunne zaken, zelf zich als lid laten inschrijven en aldus de kosten der commissie (12 1/2$ voor 100 aandeelen) besparen. Vermits zij het dagelijks in commissiezaken dikwijls tot meer dan duizend aandeelen brengen, wordt de prijs van den zetel in 2, 3 jaar ingewonnen. Het is wel verstaan natuurlijk dat zij, evenals de makelaars, zich moeten onderwerpen aan de statuten van het Stock Exchange. Zoo b.v. zijn zij verplicht bijzondere boeken te houden die met de andere zaken niets te stellen hebben, zij moeten bedienden hebben en verders een heele reeks regels naleven betrekking hebbende op de afrekeningen, de levering der waarden, het opstellen van een dagelijksch verslag over de stemming der beurs enz.. Een derde soort omvat de eigenlijke makelaars, die betrekkelijk zeer klein in getal zijn. 't Is overigens een zeer vermoeiend en lastig beroep, des te meer daar er moet gewerkt worden gedurende den ganschen duur van den beurstijd en de makelaar geene bedienden aan zijne zijde mag hebben. De markt is dikwijls zeer onstuimig; dagen van 1.000.000 verhandelde titels zijn geene uitzondering. Maar hoe moeilijker het ambt en hoe grooter de onkosten aan de eene, hoe aanzienlijker de winsten ook aan de andere zijde; een makelaar, die b.v. 50.000 aandeelen aan den man kan brengen, wint ongeveer 31.875 fr. in commissie op eenen enkelen dag. Vermits het percent dier commissie niet zeer groot is, is hij wel gedwongen een groot aantal zaken te doen.

Al de brokers der Wallstreet bezitten ruime zalen die

[p. 442]

bijzonder geschikt zijn om de klanten te ontvangen. Daar ook vindt men het groote zwarte bord waarop al de transacties der beurs aangeteekend worden met de koersen. De afnemer kan hier de prijsbewegingen volgen en koopen of verkoopen wanneer de beursnoteering hem voordeelig is. Hij overhandigt dan zijn order aan den bediende, die het onmiddellijk door middel van den telefoon aan den makelaar op de beurs mededeelt. Buiten die makelaars, die rechtstreeks onderhandelen, zijn er nog andere die orders uitvoeren, welke zij van de brokers ontvangen. Hunne commissie bedraagt 2$ voor 100 aandeeles. Zij zijn zeer talrijk en vormen het eigenlijke type van den behendigen en vluggen beursman, die de geringste voorvallen te zijnen voordeele weet te doen gelden en wien geen enkele fluctuatie of stemming mag ontgaan. Daarom ook mag men ze niet vergelijken met de jobbers der Londensche Beurs, die men meer als groothandelaars in fondsen zou mogen aanzien en die eene specialiteit hebben voor de eene of de andere soort van titels.

De Commissie.

De statuten van het Stock Exchange stellen een minimum vast voor het commissiegeld. Voor de speculanten, die niet deelmaken van de beurs d.w.z. wanneer een makelaar zaken doet rechtstreeks met een anderen makelaar voor rekening van een derde, die geen lid van het Stock Exchange is, wordt de commissie vastgesteld op ten minste 1/8% der nominale waarde, of met andere woorden 12 1/2 dollars of 62,50 fr. voor Ioo aandeelen van 100$ of voor 10.000$ bonds.. Wanneer koop of verkoop gesloten worden tusschen twee leden der beurs door bemiddeling van een derden broker, zonder dat de twee partijen elkaar kennen, wordt de commissie gewoonlijk op 1/32% gebracht. Indien nochtans de twee partijen malkaar kennen, zoodat de makelaar slechts optreedt als bemiddelaar, wordt er maar 1/50% in rekening gebracht; 2$ voor 100 aandeelen of 10.000$ bonds. Die brokers worden ‘two dollars brokers’ genoemd.⁽¹⁾ Van rechtswege mogen de brokers geen deel

(1) Benevens dat percent voor den makelaar, moet men nog de beursbelasting of beurstaks betalen, die door den Staat van New-York sedert den 1ⁿ Juni 1905 opgeëischt wordt: 2$ voor iedere serie van 100 aandeelen van 100$ of ongeveer 0,2 0/00 der nominale waarde. Die taks wordt betaald door het plakken der zegels op de certifikaten.

[p. 443]

van hunne commissie aan een anderen geven indien deze geen lid is. Die moeilijkheid wordt nochtans gemakkelijk uit den weg geruimd en de brokers kennen hunne agenten eene jaarwedde toe waarbij zij dan nog een Christmas Box voegen, die in evenredigheid is met het bedrag der zaken, die zij den broker overhandigden.

Titels en Aandeelen.

Te New-York, gelijk te Londen, zijn de opgenomen waarden in de koersnoteering zeer sterk in getalle: 't zal daarom voorzeker niet overbodig zijn eenige ophelderingen te geven over sommige uitdrukkingen en beurstermen, die nog al vaak in verkeerden zin opgevat worden. Eerst en vooral moet er een groot onderscheid gemaakt worden tusschen stocks en bonds.

Stocks zijn eigenlijk aandeelen, acties (Eng. shares), die kunnen nog op hunne beurt gerangschikt worden in ‘common shares’ of gewone aandeelen en ‘prefered shares’ of prioriteits-aandeelen. In Amerika hebben deze laatste recht op de betaling van het winstaandeel vóór de gewone acties, maar zij kunnen geen aanspraak meer maken op een tweede dividend of een dubbele winstuitdeeling. Prioriteits-acties kunnen natuurlijk van 1^sten of 2^den rang zijn. Het bedrag eener actie wordt gewoonlijk op 100$ somtijds op 50$ (halfstocks) vastgesteld.

Bonds zijn schuldbrieven of obligaties (debentures) en die ontbreken er voorzeker niet op de New-Yorksche beurs, voornamelijk de railroad bonds; dit is overigens gansch natuurlijk, daar zij door den ganschen eigendom der maatschappij gegarandeerd zijn. In sommige gevallen geeft men ook wel ‘division bonds’ uit voor sommige lijnen, in andere gevallen soms ook al ‘extension bonds’ om het net uit te breiden. Wanneer sommige leeningen in eene enkele worden samengesmolten heet men dat: ‘consolidated’ of ‘general mortgage (hypotheek) bond’. Onder

[p. 444]

de verschillende soorten, die we gaan opnoemen, vindt men er veel die nooit op de officieele koersnoteering aangestipt worden en zelfs nooit stof leveren voor de eene of andere transactie.

De ‘mortgage bonds’ zijn obligaties op hypotheek in 1^sten, 2^den of 3^den graad. In deze serie mogen wij rangschikken b.v. de ‘car-trust certificates’, wier waarborg berust op het rollend materiaal der spoorwegmaatschappijen, zij worden nooit gekwoteerd op de beurs en blijven meestendeels in de handen der IJzerfabrieken, die de wagens en de lokomotieven leveren en die car-trust certificates tegen hunne fabrikaten in betaling ontvangen.

De ‘Land grant bonds’ of grondobligaties steunen op de perceelen grond, die langsheen de spoorbaan liggen, en door den Staat aan die maatschappijen afgestaan werden. De opbrengst der verkooping van die stroken wordt gebruikt tot betaling van het kroos en tot aflossing der titels. Andere obligaties, zooals de ‘collateral trust bonds’, worden uitgegeven naar aanleiding van het bouwen van een nieuwe lijn, die ook in bedrijf genomen wordt door dezelfde maatschappij, die de aandeelen in omloop brengt. Natuurlijk is hunne innerlijke waarde rechtstreeks in verhouding met hunnen waarborg, die tot bazis diende hunner uitgifte, ‘Debentures’, worden niet dikwijls uitgegeven, 't zijn obligaties zonder eigenlijken waarborg; otn die reden worden zij ook achter de ‘mortgage bonds’ gesteld.⁽¹⁾ De ‘Prior-lien bonds’, integendeel, worden vóór de mortgage bonds gerangschikt, omdat zij uitgegeven worden om de schulden te betalen, die vóór de uitgifte dezer laatste aangegaan werden. ‘Income bonds’ zijn veeleer aandeelen, vermits zij maar dividende ontvangen als er winst is. Zij hebben geene bijzondere waarborg en verschillen van de prioriteitsaandeelen doordat zij geen recht ter stemming geven en van de ‘debentures’ doordat zij geen aanspraak

(1) J.J. Weeveringh geeft eene andere verklaring in zijn Woordenboek voor den Effecten-, Wissel- en Speciehandel.... ‘obligaties’, zegt hij ongeveer: ‘die gewoonlijk roerende goederen rot bazis hebben’. In de Vereenigde Staten, zoowel als in Engeland overigens, wordt het kroos der debentures betaald vóór de uitdeeling der winstaandeelen der acties en van den interest der obligaties om 't even van welken aard

[p. 445]

mogen maken op achterstallig kroos. Voor de ‘gold bonds’ moet de betaling van het kroos en liet aflossen in goud geschieden. Zij werden meestal in omloop gebracht ten tijde der zoogenaamde ‘silvermen’, die de voorkeur geven aan het zilver in het muntstelsel.

Kortom, buiten de ‘collateral trust’ en de ‘land grant bonds’ die hun eigene waarborg hebben, kunnen die obligaties, welke recht hebben op kroos en aflossing, in de volgende orde gerangschikt worden: prior lien bonds, first mortgage-, second mortgage-, third mortgage bonds, debentures en income bonds.

Hier dienen ook nog vermeld te worden de ‘receivers-certificates’, die slechts in tijd van nood uitgegeven worden door den ‘receiver’ of met de toestemming van het gerecht om het bedrijf der spoorbaan te kunnen voortzetten. Aan die ‘certificates’ of ontvangstbewijzen worden van rechtswege groote voordeelen toegekend, die hun zelfs den voorkeur geven op de ‘prior lien bonds’.⁽¹⁾

(1) Voor verderen uitleg hierover raadplege men: ‘Die Börse die Börsengeschäfte’, Alfred Schütze, 1905, S. 319.

De Koersnoteering.

De titels ter beurs van New-York worden gegroepeerd in ‘listed’ (gerangschikt-, aangeteekend op de lijst) en ‘unlisted securities’.⁽²⁾ Deze laatste zijn minder in getal. Van de waarden, die niet op de officieele markt gekwoteerd worden kan natuurlijk hier geen sprake zijn.

Een ‘Committee on Stock List’, aangesteld door de leden van het Stock Exchange, doet uitspraak over de opname of verwerping der titels voor de inschrijving op de lijsten; deze uitspraak moet bekrachtigd worden door het ‘Governing Committee’. Om de inschrijving te kunnen bekomen, moet de aanvraag daartoe overhandigd worden met al de juiste inlichtingen wat aangaat de inrichting, het maatschappelijk kapitaal, de toestand, waarin de maatschappij zich bevindt. Zijn opgeschreven op de lijst der listed b.v. de staatsobligaties en die van enkele staten van de Union, de aandeelen en obligaties van spoorwegmaat-

(2) Securities: beurswaarden in 't algemeen (fondsen).

[p. 446]

schappijen, vele trustwaarden en titels van banken en nijverheidsvennootschappen. Ook sommige ‘government securities’ werden er in opgenomen, zoo de ‘Frankfurter Stadtanleihe b.v. Het ‘Committee on unlisted securities’ bestaat uit drie personen en beslist definitief. De inschrijving onder de rubriek ‘unlisted securities’ wordt overigens zonder de minste moeilijkheid toegestaan indien zulks aangevraagd wordt door een of meer leden.

New-York kwoteert in % der nominale waarde (1000 $ = 5180 fr.); de dollar alpari heeft eene waarde van 5,18 fr., de wisselkoers wijkt daar niet ver van af. De aandeelen der spoorwegmaatschappijen zijn nochtans 100 $ titels, behalve die van Pensylvania Railroad, die eene nominale waarde van 50 $ hebben.

Een korte studie nu over de koersnoteering zelf. Onder de staatsrenten vinden wij de 4% Federal (leening 1875: 118.490.000 $), terugbetaalbaar op 1 Februari 1925 en staande nu ongeveer op 102%, de leening 3%, 63.945.000 $, aangegaan in 1898, om te voorzien in de oorlogskosten (Spanje) en terugbetaalbaar na 1 Augustus 1908. Verder de 2%, 646.250.000 van 1900, bestemd om als waarborg te dienen voor het bankpapier der nationale banken en staande nu reeds op premie. De Vereenigde Staten hebben nog twee groote leeningen op hunne begrooting staan, beiden voor het kanaal van Panama; de eerste 2%, 54.632.000 $, terugbetaalbaar op 1 Augustus 1916, en de tweede 2%, 30.000.000 $, aflosbaar na 1 November 1918. De financiëele toestand der Vereenigde Staten is goed. De openbare schuld is betrekkelijk zeer klein en bij gevolg is de immobilisatie ook zeer gering. De groote kapitalen kunnen aldus uitsluitelijk gebruikt worden om den landbouw en de nijverheid te bevorderen.

Het volgende kapitel geeft de stadsrenten en de vreemde staats- en stadsrenten, zoo: de New-York City 4 1/2% Bonds (111-112%), sommige vreemde ‘government securities’ o.a. stadsloten van Frankfort, de Japanese 4 1/2% Bonds (94 3/8%. Maar de titels, die met eene bijzondere voorliefde in de speculaties verwisseld worden, zijn die der spoorwegmaatschappijen, die verschillende bladzijden beslaan onder de rubriek: ‘railroad’; er zijn

[p. 447]

zoo maar (in de listed securities) 700 bonds en 200 acties. Eene cote genomen op 't goed valle het uit, een gewonen dag dus, bevat de volgende opmerking: ‘The Stock Exchange-kas had a small market to-day, with the aggregate transactions computed at about 344.000 shares including 86.000 steels, 88.000 Reading, 68.000 Unions en 11,0000 Southern Pacifics’, dus op 344.000 titels die verhandeld werden, waren er 162.000 van spoorbanen. Zij noemen dat een flauwe beursdag. Het spoorwegnet in de Vereenigde Staten is verdeeld in groepen. ‘Grangers’ zijn die lijnen welke het graan uit het Westen naar Chicago brengen; ‘Pacific’ die welke de twee oceanen verbinden. De ‘Trunk lines’ zetten Chicago in betrekking met New-York. De voornaamste titels naar alphabetische orde gerangschikt zijn: de Atchison Topeka S. Fe (99 3/8), Atlantic Coast Line, Baltimore & Ohio 105 1/4), Brooklijn Rapid Transit, Canada, Southern, Canadian Pacific, Central New-Jersey, Chesapeake & Ohio, al de lijnen, die van Chicago, Cleveland of Colorado uitgaan, de Delaware, de Denver, Erie Great, Northern, Preference (120%), Interborough, Kansas City, Missouri, Norfolk & Western (96%.), Northern, Pacific, Pensylvania (66 1/2) voor aandeelen van 50$, de Readings, de St. Louis, de South-Pacific, de Union (167 1/8%) enz., enz.; zij geven meestal van 6,7 tot 10% winst. De prioriteitsaandeelen voornamelijk worden ijverig gezocht daar zij, benevens de groote waarborgen, nog 4,5 tot 5% geven. De obligaties en de aandeelen der spoorbanen zijn de stof der aanzienlijke arbitragies tusschen Londen en New-York en tegelijkertijd ook een der beste middelen tot de vereffeningen der verzekeringen tusschen Europa en Amerika. Wij komen daar later op weer als wij het vraagstuk van den koerswissel zullen bespreken.

Onder de rubriek ‘Industriels’ vinden wij een groot aantal nijverheidsaandeelen, titels van trust C^o, Gas C^o, Telegraaf en Telefoon C^o. Zoo b.v. namen die de schering en den inslag vormen der huidige speculaties: Amalgamated Copper, Consolidated Gas N.J. City, de ‘U.S. (Cast Iron Pipe, Rubber, Steel Corporatien)’, de ‘Americans’ enz.. De Steel Corporation heeft de Ordinary 68 1/8,

[p. 448]

de prioriteitsaandeelen 116 1/2 en de obligaties 1^e hypotheek 5%, 104.

Wat de mijnwaarden betreft, die schijnen heelemaal niet in den smaak der speculanten te vallen, de winsten dier speculaties zijn overigens zeer gering en het verlies is zeer dikwijls verpletterend; daarom achten de Amerikanen het geraadzamer er geene zaken in te doen. Nu en dan treft men wel eens eenige transacties aan voor de koper-⁽¹⁾, goud-⁽²⁾ en cobaltmijnen, maar het publiek heeft er doorgaans geen vertrouwen in. Eene uitzondering dient er nochtans gemaakt te worden voor de Amalgamated (koper), de Yukon en de Consolidated Goldfields; deze twee laatste ondernemingen van den groep Guggenheim, waarvoor Pierpont Morgan zelf enkele millioenen veil had, hebben reeds 2.000.000 dollars gekost aan inrichtingskosten en voorbereidende werken.

Vraag en aanbod worden te New-York in % der nominale waarde aangeduid. Slechts voor titels van 10 of minder is de aanduiding in dollars en onderdeelen van dollar toegelaten. Het verschil tusschen vraag en aanbod moet ten minste 1/8% bedragen. De bazis of uniteit is: 100 aandeelen of 10.000 $ obligaties. Fiktieve verhandelingen worden door de statuten verboden; de overtreder stelt zich bloot aan eene tijdelijke uitsluiting die de 12 maanden niet mag te boven gaan. Een belangrijk kenmerk van het koersbulletijn is dat het juiste en volledige aanduidingen geeft nopens het getal waarden die verhandeld worden. Zoo vindt men nevens iedere koersverandering het getal titels die voor die waarde aan den man gebracht werden. Een voorbeeld: Union Pacific 100-166 1/8, 300-166 4/8, 200-166 5/8, 40-166 1/8, 300-166 3/8, 1200-166, 800-165 7/8, 500-165 4/8, 1100-165 5/8 enz., hetgeen dus beduidt: toen de Union Pacific op 166 5/8 stond, werden er 100 aandeelen verkocht enz.. Bij de sluiting wordt het gezamenlijk getal opgegeven. De cijfers tusschen haakjes geven den datum aan waarop de terugbetaling moet geschieden. De letterteekens tusschen haakjes wijzen op de vervalmaand der koepons: Q_D b.v.

(1) De groote markt voor die waarden is Boston.

(2) Denver is het centrum voor de goudspeculaties.

[p. 449]

beteekent driemaandelijksche betaling te beginnen met de maand December.

Operaties. - Verrekening.

Het New-York Stock-Exchange wettigt de volgende beursoperaties: 1^o Cash of geld op hand; dan moeten de titels op denzelfden dag geleverd worden; 2^o ‘At three days’, levering op den derden dag na het sluiten van den koop; 3^o Regular way (gewone manier) levering 's anderdaags 's ochtends, tusschen io en 10, 15 uur, 4^o ‘Buyers or sellers option’ (naar keuze der koopers of verkoopers), meestal tusschen den 40^sten en den 60^sten dag na de afhandeling. Indien er geene bijzondere melding wordt gemaakt, past men altijd het ‘regular way’ toe. Wanneer de kooper de waarden niet wil of kan in ontvangst nemen, moet hij een voorschot doen en kroos betalen tot op den dag der levering. Bij plaatsgebrek zijn wij verplicht al de verschillende bepalingen van kant te laten, die bij de levering, de betaling dienen toegepast te worden; een enkel woordje nochtans over de afrekening of likwidatie. In tegenstelling met hetgeen gebeurt op de Europeesche beurzen, wordt de afrekening hier dagelijks geregeld. Dit gebruik is reeds door vele ekonomisten op zeer verschillende wijzen beoordeeld geworden. Sommigen meenen dat zulks noodzakelijkerwijze eene stremming moet brengen in de zaken, anderen denken dat hierdoor de markt steviger is en de speculanten voorzichtiger zijn doordat zij gedwongen worden hunne verplichtingen dagelijks met den verkooper te vereffenen.

Vermits de transacties meestal het spel, de speculatie voor doel hebben, is het overbodig de titels te leveren. In zulk geval betaalt de kooper eene dekking van 10 tot 20%, somtijds maar 5%. Dit is een groot voordeel. Inderdaad, de betaalde som is vooreerst een zekere waarborg. Zij verschaft den makelaar tevens ook een gedeelte van het bedrag, dat hij noodig heeft om nieuwe titels te koopen en vermits hij er per duizenden koopt en verkoopt, kan dat voorschot hem een groeten dienst bewijzen, vooral in New-

[p. 450]

York, waar de geldmarkt altijd aan de grootste zwenkingen onderhevig is.

Het Clearing-house of Verrekenkantoor.

Een der groote oorzaken dier voortdurende onzekerheid is het gebrek aan geld in de Vereenigde Staten.⁽¹⁾ Het Stock Exchange is een der woeligste beurzen, het aantal der verhandelde waren is buitengewoon groot, vermits een enkele broker 50 tot 60.000 titels per dag aan den man kan brengen en dagen van 500.000 aandeelen geene uitzonderingen zijn. Vermits de likwidatie meestal dagelijks geschiedt, zouden er dus alle dagen aanzienlijke sommen moeten betaald en ontvangen worden; zoo ook voor de waarden. Hierin heeft men wijselijk voorzien door het inrichten in 1892 van het Clearing-House, dat nu ruim de 9/1O der transacties regelt en reeds 30 verschillende stocks op zijne lijst telt. Zijne organisatie stemt overeen met die der ‘chambres de compensation’ of gewone verrekenkantoren, des te meer ook daar er gewoonlijk een check in betaling wordt gegeven voor die zaken welke onder brokers afgehandeld werden. Dat stelsel levert een dubbel voordeel: 1^o dagelijks wordt de lijst opgemaakt der verkochte titels en geeft men aan iederen broker de aandeelen die hij opeischt; 2^o dagelijks ook worden de rekeningen tusschen twee brokers vereffend. Aubert geeft een goed voorbeeld, dat wij hier zoo klaar mogelijk zullen uiteendoen: Veronderstellen wij dat B aan A koopt 1000 aandeelen Union Pacific en dat B die op zijne beurt verkoopt, een deel aan C, een deel aan D, enz.. Volgens het oude stelsel, zouden die 1000 Union Pacific op dienzelfden dag zooveel maal moeten geleverd worden als er brokers voor de gansche partij in 't spel zijn. Het Clearing maakt dat korter: de tweede, derde verkoop vallen heel eenvoudig weg, slechts het verschil in winst of verlies, dat iederen broker aangerekend is, wordt ontvangen of betaald. Zoo

(1) Door geld verstaan wij hier natuurlijk niet den rijkdom maar het betalingsmiddel, de munt (metaal of papier).

[p. 451]

ook voor de te ontvangen of te leveren titels. 't Is zeker overbodig nog te wijzen op de groote voordeelen die het stelsel oplevert, voornamelijk op eene beurs waar er steeds behoefte is aan betalingsmiddelen.

Dd Vrije Markt.

Consolidated Exchange. - Curb Market. - Gelijk er een coulisse is aan de Parijsche beurs, zoo bestaat er ook een vrije, een niet-officieele markt aan het New-York Stock Exchange: Het consolidated Exchange en het Curb Market, doch daarom niet minder belangrijk.

Het eerste der twee, dat eigenlijk ‘Consolidated Stock en Petroleum Exchange’ heet, is de groote mededinger der officiëele markt. Hier ook betalen de brokers hunnen zetel ongeveer 1000 $, de organisatie, zoowel als het Clearing, stemmen, op enkele wijzigingen na, overeen met die der groote beurs en er wordt hier gespekuleerd in dezelfde titels, met dit verschil dat de zaken niet zoo aanzienlijk zijn en dat er bijgevolg hier meer kans is voor den kleinen speculant eene rol te spelen. Het commissiepercent bedraagt hier meestal 1/16, het verschil is dus nog al merkelijk. Eéne likwidatie per week: 's Maandags, behalve voor de checks, die dagelijks vereffend worden; op die wijze wordt er minder kroos betaald. Moest het alles zoo gemakkelijk en zoo goedkoop gedaan worden, men zou zich wel afvragen of de officiëele markt nog hare klanten zou behouden. Daar is geen vreeze bij, want in het Consolidated Exchange zijn de brokers op verre na zoo eerlijk en zoo stipt niet in hunne zaken als op de officiëele markt, waar het toezicht zeer streng en om zoo te spreken zelfwerkend is. Om 't even, het Consolidated is nog altijd de voornaamste markt voor de petroleumaandeelen, de mijnwaarden en sommige zaken in granen.

De vrije beurs der Broadstreet, ook genoemd ‘Curb Market’ heeft veel van hare vroegere faam verloren. Men verhandelde er eenmaal uitsluitelijk waarden die niet op de officiëele gekwoteerd werden, sommige stadsobligaties b.v.; 't jaar 1899 is waarschijnlijk wel 't ‘record

[p. 452]

year’ geweest: men trof toen dagen aan waarop er minstens honderd duizend titels verhandeld werden.⁽¹⁾

Het Curb Market is een beurs in openlucht; vroeger gingen de brokers, om zoo te spreken, van deur tot deur om zaken te maken, later vergaderden zij in de Broadstreet en nu worden de bijeenkomsten nog altijd regelmatig bijgewoond om 't even in welk weder. De Beurstijd begint te 10 en eindigt te 3 ure. Somtijds vroeger, somtijds later tot 8 ure, naarmate de zaken levendig zijn en er de eene of andere financiëele gebeurtenis op handen is. Worden er meestal met voorliefde verhandeld: mijnwaarden, titels van banken, gas-companies, stadstrams, papierfabrieken, petroleum, trust C^o en stadsleeningen. Benevens aandeelen van eersten rang, zooals de Standard Oil C^o, vindt men er die hoegenaamd geene waarde hebben. Aandeelen, die ijverig gezocht worden, zijn b.v. de American Tobaco, de kopermijnen: Nevada Utah Mining, United Copper Nipissing Mines, enz.

Hier gaat alles naar vrije keus, geen reglement gelijk in het Stock Exchange. Dit heeft zijn voor- en zijn nadeel; er is geen kontrole mogelijk in de kwoteering, daaruit spruit ook voort dat de voorschotten der banken heel gering zijn; heel weinig zekerheid voor het publiek en gebrek aan goede, eerlijke makelaars. Nog een kenmerk: de optiezaak, op het Stock Exchange niet geduld, wordt hier op een groote schaal uitgeoefend. Vele emissies zijn van hier uitgegaan, de kwijtschriften gaan alsdan door voor certifikaten; dit was overigens het geval voor de aandeelen der Union St. Steel Corporation, der Northern Securities en, voor 't algemeen, voor vele waarden, die op de koersnoteering van 't Stock Exchange aangeteekend staan. Het commissiegeld is vastgesteld op 1/8% voor de twee partijen, dus 12,50$ voor 100 acties. De groote bankiers en wisselagenten der Union Stock Exchange firms zenden hunne

(1) Om een denkbeeld te geven: gedurende 1907, 't jaar der crizis, werden de verkoopen geraamd op 2.795.515 nijverheidsaandeelen, 1.654,255 titels van spoorbanen, 32,420,517 mijnwaarden en 25.958 290 $ obligaties. Zie The Economist, July 4^th 1908.

[p. 453]

agenten naar het Curb Market om daar rechtstreeks zaken te doen.

Nevens het Curb Market bestaan er nog een groot aantal bucket-shops, een soort speelbureelen, waarvan men met veel reden gezegd heeft dat zij de pest zijn van Wallstreet.

Voornaamste Kenmerken der Beurs van New-York.

Hoogst aantrekkelijk is het dit onderwerp te doorgronden, voornamelijk voor iemand die belang stelt in het financiewezen van een land dat de bewondering der gansche wereld gaande maakte, zoowel door het plots opvlammen zijner taaie werkkracht als door zijne reusachtige fortuinen en de verwikkelingen zijner trusts en syndikaten.

Iets wat seffens opgemerkt wordt bij de studie dier beurs is de uiterst praktische inrichting van gebouw en aanhoorigheden, en dit mag natuurlijk evenwel gezegd worden voor de bureelen en bijhuizen der brokers⁽¹⁾. Overal dezelfde praktische geest die doorstraalt, geene kosten worden gespaard om nieuwe verbeteringen aan te brengen. De telefoon- en telegraafdienst, wier netten nog verder en verder uitgebreid worden, de ligging, de verdeeling van het gebouw, de zwarte borden, het beursreglement, dat een waarborg is voor de hoedanigheid der brokers, het Clearing-house, dat den uitslag der transacties vereffent op eene gemakkelijke wijze, alles draagt er toe bij den klant te bewegen meer en meer belang te stellen in de beurszaken; dit alleen is een groot voordeel dat New-York vóór heeft op de markten van het Vasteland, waar, 't zij door ongewettigde bemoeiïngen vanwege de openbare besturen, 't zij door de naleving der oude gebruiken, de brokers gestadig in het beoefenen van hun ambt belemmerd worden. De Vereenigde Staten breken hier af met alle tradities die hun van het Moederland zouden kunnen overgewaaid zijn en zoeken alleen den praktischen kant der zaken. Tot basis van dit stelsel nemen zij

(1) Naar het schijnt, zouden sommige steden als Chicago, Boston. Philadelphia nog de bovenhand hebben op New-York op dit gebied.

[p. 454]

de voortvarendheid der vakmannen en de gelijkheid in de vrijheid. De financie wordt er aanschouwd als een gewone handelstak. De kooper moet weten wat hij koopt, terwijl de verkooper aan de andere zijde er alle belang bij heeft goede waar te geven. Het Amerikaansche Recht zal zich wel wachten het financiewezen meer verplichtingen op te leggen dan aan den gewonen handel. In 't belang der beide partijen en om alle misplaatste bemoeiïngen te vermijden, die den natuurlijken gang der zaken zouden kunnen stremmen, is het zeker wel geraadzamer alles op vrijen voet in te richten.

Een tweede kenmerk is de koortsige bedrijvigheid die er bestendig heerscht. De eerste oorzaak hiervan moeten wij voorzeker zoeken in het zonderling karakter van den Amerikaan, die over 't algemeen het spekuleeren zeer genegen is. 't Is zeker een first class financier, geboren beursman, nijverig en behendig in de zaken, waarvan hij de waarde op een oogwenk weet te schatten. Indien eene zaak hem een gunstigen uitslag schijnt te beloven, weet hij zijne plannen met volharding en taaiheid door te drijven, hinderpalen kent hij niet. Het belang der anderen laat hem volkomen onverschillig, de zaak moet te zijnen voordeele uitvallen, zijne fortuin moet zwellen. ‘De Amerikaan’, zoo schrijft Aubert, ‘is zeer vlug van oordeel; indien een plan hem toeschijnt als kunnende in bedrijf genomen worden, zoo zal hij een grooten slag slaan, al zijne krachten verzamelt hij op dat eene punt totdat zijn ontwerp ten uitvoer gebrachtis, nooit verdeelt hij zijne krachten gelijk het in Frankrijk geschiedt; ééne zaak gelukt hem doorgaans beter daar hij met zijn volle kracht op dien enkelen nagel hamert dien hij in den muur drijven wil.’⁽¹⁾ ‘Hierin’, lezen wij verder, ‘wordt de Amerikaan bijgestaan door zijne hoedanigheden en niet het minst door het feit dat hij in al zijne zaken omringd is door menschen die in denzelfden geest handelen en werken

(1) ‘Wij moeten nochtans niet uit 't oog verliezen dat de eerlijkheid sterk in aanzien is op de beurs van New-York, nooit zal een broker gunstiger voorwaarden aanbieden voor een order dat reeds door een anderen broker aanvaard werd. Een ja- of neenwoord beslist bepaald over een kontrakt dat soms over een paar millioen dollars loopt.’ Aubert, op. cit. blz. 211.

[p. 455]

Zoo is 't licht te begrijpen dat hij heelemaal verbluft staat bij de werkmethode van Engelschen en Franschen, die hij maar moeilijk kan begrijpen of liever, die hem niet willen verstaan. Zijne heerschzucht kent geene grenzen, 't is hem niet genoeg een zekeren uitslag te bekomen, reeds berekend overigens, hij wil steeds verder en ziet altijd nieuwe verwikkelingen en plannen, die zijn fortuin zouden kunnen vermeerderen. Een groot voordeel voor hem is te kunnen werken in een land, waar iedereen er in gelukt, zelfs na faillissement of handelskrizis zich terug op te werken, om weer dezelfde spekulatiekoorts te hervatten.’

Aan de Beurs van New-York is het moeilijk zaken te doen, en hierin ligt een ander kenmerk der Amerikaansche markt; steeds heeft men met den ‘bluff’, die den Amerikaan eigen is, af te rekenen. Ook hier worden meestal dezelfde methoden gevolgd om eene waarde te doen klimmen of dalen, en hierin zijn zij meesters. In plaats van met kleine hoeveelheden ter markt te komen, wanneer men een groot getal aandeelen wil plaatsen, verkoopen zij ineens het grootste gedeelte maar geven tegelijkertijd enkele kleine kooporders aan andere brokers, zoodanig dat de koers bijna onaangeroerd blijft. Het aantal en de belangrijkheid dier koop en verkooporders zijn zoo wel berekend en de handelende brokers zijn zoo talrijk, dat zelfs deze zeer zelden de inzichten der spekulanten ontdekken kunnen. Daarbij de Beurs van New-York staat bijna altijd op de hausse Klieken om eene daling der koersen te bewerken (bear-politiek), komen zelden voor; nooit, om zoo te spreken, is de schuld te wijten aan de ‘in blancoverkoopers’. Natuurlijk en gelukkiglijk komt eene reaktie, eene terugwerking, het vuur een weinig afkoelen. De bullpolitiek, om de rijzing te bevorderen, is menigmaal de rechtstreeksche oorzaak geweest van die krizissen, die zich over gansch Europa uitbreidden. Die terugwerking komt ofwel uit Londen, dat in tijd van muntkrizis, geen geld aan New-York ter leening kunnende overhandigen, deze markt onrechtstreeks tot de paniek brengt; ofwel door de politieke toestanden en twisten in het binnenland, ofwel nog door het aanhoudend verkoopen van titels van dezelfde soort gedurende de hausseperiode. Die titels worden dan

[p. 456]

ook eerst door de krizis aangetast.⁽¹⁾ Wanneer men steeds met al die verschillende verwikkelingen af te rekenen heeft, moet het spekuleeren er voorzeker hoogst moeilijk zijn. Voeg daarbij nog de beursmanoeuvres van sommige trustenstichters, die er alle belang bij hebben de ondernemingen van hunne mededingers in het syndikaat in te lijven en met dat inzicht alles in 't werk stellen om die titels in een slecht daglicht te stellen bij het publiek om ze dan te kunnen opkoopen aan spotprijzen. Alle middelen worden beraamd om zulke stroomingen uit te lokken en de trusten zijn machtig genoeg somtijds om hunne plannen door te kunnen drijven. Voor beginnelingen, wien het spel der beurs niet goed in 't hoofd zit, is het New-York Exchange een uiterst gevaarlijk terrein. Van al de groote spekulatiewaarden, die dagelijks verhandeld worden, was de Standard Oil C^o de eenige die, van hare stichting af (1899), nog geene verandering ondergaan had. Het aandeelen-kapitaal werd niet veranderd. Al de andere belangrijke waarden, zooals de Steel Trust, de Amalgamated, de Spoorweg C^os, hebben merkelijke veranderingen en groepeeringen ondergaan.

Een vierde kenmerk der Amerikanen in beurszaken is de poging het publiek voordeel te laten trekken uit alle nieuwe ondernemingen, die van stapel loopen. Dit kan ons wel zonderling toeschijnen, maar wanneer wij de zaken doorgronden, is het licht te zien dat het meer een gevoelen van zelfzucht, eigenbelang is dat tot deze beurspraktijk leidt. De Amerikaan, wanneer hij iets nieuws op touw zet, redeneert als volgt: ‘eerst en vooral vertrouwen inboezemen bij het publiek en, om dit te bekomen, moeten de afnemers eenig profijt vinden in de ontworpen zaak, des te meer daar ik later toch weer genoodzaakt zal zijn aanspraak te maken op hun kapitaal voor 't stichten van een nieuw vennootschap.’ Eene toepassing van deze theorie

(1) Er komen daar nochtans heel zonderlinge toestanden in voor somtijds: zoo o.a. op 9 Mei 1901, tijdens de beroemde Corner Harriman-Morgan rezen de aandeelen Northern Pacific gedurende één uur van 160 op 1100 $, al de andere titels daarentegen, uit vrees voor de daling, verloren 50%. Indien men dien avond zelf alle beurszaken had moeten likwideeren hadden voorzeker vele bankiers hunne winketten moeten sluiten.

[p. 457]

op de praktijk vinden wij in het volgende voorbeeld omtrent eene uitgifte van titels. In Frankrijk en in België, wanneer de maatschappij goede zaken doet, worden de nieuwe titels zeer dikwijls met eene premie van 50 tot 100% der nominale waarde aan den man gebracht. Amerika wil dat stelsel niet volgen. Ziehier hoe de zaken geregeld worden: de maatschappij wordt altijd gesticht met een tamelijk groot kapitaal in aandeelen, de titels worden dan onder de nominale waarde uitgegeven, het publiek wordt dan meer aan. getrokken en bekommert zich zooveel niet meer om de eigenlijke waarde der aandeelen. Indien de onderneming waarlijk leefbaar is, zullen de titels dadelijk stijgen op de beurs, vermits de bankiers van het Syndikaat der uitgifte er alle belang bij hebben. 't Is juist datgene wat het publiek wenscht te zien gebeuren. Zoo voor de U.S. Steel Corporation b.v., gesticht door Morgan: de waarde van uitgifte was 38 dollars, de aandeelen vielen zelfs later op 10 dollars, nu staan zij pari. Vele nijverheidsaandeelen ondergingen hetzelfde lot.

_**_*

Eindelijk blijft er ons nog een woordje te zeggen over de beurs van New-York ten opzichte van het London Stock Exchange en de geldmarkt van New-York zelf.

Wanneer men gedurende geruimen tijd de wisselkoersnoteeringen dezer twee markten in vergelijking brengt, kan men nagaan dat Londen om zoo te spreken op sleeptouw genomen wordt door New-York. De bankiers van New-York, inderdaad, wenden zich altijd tot die van Londen in geval van geldnood. De globale muntsom, die eigenlijk in omloop is in de Vereenigde Staten is betrekkelijk klein⁽¹⁾ in vergelijking met den rijkdom van het land en zijn ekonomische bedrijvigheid en werkkracht. Anderzijds hebben wij gezien, dat de transacties dagelijks afgehandeld worden; de brokers moeten dus over veel geld beschikken. Zij vinden

(1) 3 1/2 milliard fr. in bankbriefjes, (2/3 dus van die van Frankrijk, dat maar half zooveel inwoners telt), plus 2 1/2 milliard fr., die ook voor de circulatie bestemd zijn, dat maakt dus 6 milliard fr.; 5.375.000.000 fr. in zilver, 8.212.235.000 fr. in goud, alles te zamen 17.033.270.000 fr.. Aubert, blz. 141 en 142.

[p. 458]

dit bij de bankiers, wien zij ook de titels in pand geven, die zij op het Stock Exchange voor rekening van hunne afnemers gekocht hebben. Voor dat geleend geld betalen de brokers een zeer veranderlijk percent, dat den toon aangeeft voor de geheele markt. Wanneer het geld schaarsch is te New-York, stijgt het kroos natuurlijk in gelijke mate, de vraag der brokers neemt af, de beurszaken kwijnen, de spekulatie verdwijnt tot op 't oogenblik dat de krizis uitbreekt en de geheele boel ontreddert. Men eischt meer geld, ter beurs wil men zijne titels omwisselen tegen klinkende munt. De koers daalt op verbazende wijze en de paniek strekt zich over alle zaken uit. Treurige voorbeelden hebben wij te zien gekregen in 1903 en 1907, toen het kroos voor het ‘callmoney’ in enkele dagen 125% bereikte. De Londensche banken en zelfs die van 't vasteland volgen gewetensvol de prijsbewegingen van dat kroos, zij weten immers wel, dat wanneer te New-York gebrek is aan geld, de Amerikanen aanspraak zullen maken op hunne diensten voor geldleeningen. Om dus de gevergde som baar geld in hunne brandkoffers ongeschonden te bewaren, tot waarborg voor de bankbriefjes, die in omloop zijn, moeten zij een gezonde en voorzichtige politiek aangaan om het percent van het disconto dusdanig te berekenen dat die metallieke waarborg zoo weinig mogelijk aangetast worde. En zoo is het heel gemakkelijk uit te leggen waarom de Parijzer-, de Londener- en andere groote beurzen de Amerikaansche geldmarkt van zoo dichtbij gadeslaan.

Ziehier nu de oorzaken dier onzekere geldmarkt. In de Vereenigde Staten staat de geldmarkt onder den invloed der oogsten. Indien de opbrengst nog al overvloedig is, hebben de landbouwers veel geld beschikbaar, tevens worden hun nog verschillende millioenen goed geschreven van wege de Engelsche en vasteland-kooplieden. Zij zijn dus geneigd hunne nationale waarden, die in den vreemde zijn, terug te koopen; gedurende de laatste voorspoedige jaren, hebben zij zelfs vreemde titels aangekocht, zooals staats renten, aandeelen van Russische spoorbanen enz.. Onlangs nog hebben sommige New-Yorksche beursmannen Duitsche schatkistbiljetten gekocht voor een aanzìenlijke som. Naar de beurskronieken schrijven, werden die voor ongeveer de

[p. 459]

helft weder te Londen verkocht, hetgeen voorzeker eene verstijving van den geldkoers mogelijk maakte. Gedurende den zaaitijd hebben de Vereenigde Staten veel geld noodig om het land te bebouwen en hunne aankoopes te doen, groote wissels worden dan op den vreemde getrokken. Die trekkingen dus aan de eene zijde en de transacties op de beurzen aan de andere geven aanleiding tot de menigvuldige arbitragezaken in den wissel, die op een in- of uitvoer van gouden munt uiloopen. Doorgaans zijn het de aandeelen en de obligaties der Amerikaansche spoorbanen die tot stof dienen dier arbitragezaken tusschen New-York en Londen, en alzoo een doeltreffend middel zijn om de verrekeningen tusschen Amerika en Europa te vergemakkelijken. Daarom juist denkt men dat de vermaarde Railroad Bill, die vaststelt dat de tarieven der spoorwegmaatschappijen slechts na de goedkeuring der Interstate Commerce Commission geldig zullen zijn, eenigszins de waarde der goede spoorbaanaandeelen in de oogen van het publiek zal doen dalen. De vermindering der vervoerprijzen, die natuurlijk hoogst noodzakelijk was, heeft de winsten reeds een kwaden slag toegebracht, de winstaandeelen zijn in gelijke mate verminderd geworden.

Wanneer alles in den normalen toestand is, trekken de brokers gewoonlijk hun geld uit de Spaar- en Trustbanken, maar deze kredietinstellingen, die ook hun incasso en nog meer de stortingen of depositen hunner clienten trachten te behouden, geven liever acceptaties op 90 dagen, die dan op hunne beurt bij andere banken verkocht worden.⁽¹⁾ Maar zoohaast de markt er een weinig onzeker uitziet te New-York en bijzonder wanneer de kroos- en wisselvoorwaarden⁽²⁾ voordeeliger zijn op de vreemde markten, trekken de brokers wissels op 90 dagen op de Engelsche en Fransche banken, die hunne agenten hebben in New-York

(1) Die banken (Trust-, nationale-, staats- en spaarbanken) staan hun publiek misschien wel te veel vrijheid en te veel voordeelen toe. Zeer dikwijls is dit liet uitgangspunt der krisis geweest.

(2) Gedurende de krisis van 1907 en om alles terug in de plooi te brengen, bood Morgan geld ter leening aan tegen 10% 's jaars, in 't begin van 1909 was het 2 tot 3%, nu zijn wij wederom aan de 4 tot 6%.

[p. 460]

en wien zij goede titels, meestal spoorwegaandeelen in pand geven. De betaling geschiedt per kabel of door een check. De bewaarders der titels eischen 1/32%, dat door den broker betaald wordt. New-York doet veel zaken met Londen, Parijs, Berlijn; daarom ook stelt New-York zijne koersnoteering op in £, fr. en M. Die wisseloperaties zijn zeer voordeelig voor de twee partijen, de Amerikaansche markt ontvangt nieuw geld voor hare spekulaties en de vreemde banken oogsten groote en vaste commissiegelden in, vermits de trekkingen fabelachtige sommen bereiken en de in pand gestelde titels goed gekend zijn ter markt.

Aan de andere zijde is het nochtans zeer belangrijk voor New-York niet uit liet oog te verliezen dat hare financiëele belangen in de handen liggen der Londensche en Parijsche banken, die door ééne enkele weigering de Amerikaansche wissels te betalen, de grootste panieken kunnen verwekken; zoo in 1907 b.v. toen de Banque de France hare instemming weigerde te geven.

Het problema van het bankwezen in de Vereenigde Staten, misschien een der ingewikkeldste vraagstukken van onzen tijd, is zeker zijne oplossing niet nabij. Het standpunt, van waaruit wij deze studie beschouwd hebben, laat ons niet toe er verder over uit te weiden. Terloops zij aangestipt dat een wetsvoorstel, de Aldrich-Bill, voor doel heeft eene centrale bankassociatie op te richten. Die vereeniging zou meer eenheid en voornamelijk meer veerkracht in de muntcirculatie brengen. Amerika inderdaad, alhoewel rijk voorzien van goud, heeft een doorslecht fiduciair stelsel. Voor 't oogenblik (1 December 1911) komt de wisselkoers het goldpoint of goud-invoerpunt zeer nabij en zal er dus aanspraak gemaakt worden op vreemd goud. De handelsbalans is immers gunstig en de gouduitvoer naar Zuid-Amerika heeft de reserve eenigzins verzwakt.

Eindbeschouwing.

In de bovenstaande beschouwing over de organisatie der beurs van New-York hebben wij meermaals de aandacht getrokken op sommige praktische instellingen, die wij gaarne zouden zien toepassen op onze beurzen. Alhoewel

[p. 461]

wij al de noodige inlichtingen niet bezitten, willen wij eventjes toch de zaak instudeeren met het oog op de bestaande en tevens op de gewenschte betrekkingen tusschen Brussel en New-York. Wij kunnen ons dan best de vraag stellen of onze spekulanten waarlijk voordeel zouden kunnen trekken uit een drukker verkeer met het New-Yorker Stock Exchange.

Er bestaan inderdaad rechtstreeksche betrekkingen tusschen de twee beurzen, maar zij zijn zeer schaarsch. Vroeger werden de orders van Brussel door de tusschenkomst van Londen uitgevoerd en gedurende de zeven laatste jaren ook door Parijs, dat er meer en meer belang in schijnt te stellen. In Londen nochtans worden die orders door de brokers zelf uitgevoerd. Zoo is het niet gelegen voor Parijs, waar de wisselagenten zich steeds weinig om de eigenlijke Amerikaansche markt bekommerd hebben; de banken worden daar gewoonlijk mede gelast.

Sommige gemeenschappelijke kenmerken der twee beurzen moeten hier aangestipt worden. Vooreerst bestaan er op de twee beurzen hoegenaamd geene moeilijkheden tot het uitgeven en verhandelen van titels. De wetgeving in Amerika, gelijk in België, is zeer toegevend en behelst geene beperkingen, des te meer daar zij door de rechters in een breeden zin opgevat wordt. Een klein onderscheid dient er nochtans gemaakt voor de brokers of makelaars. Op de beurs van Brussel kan volstrekt eenieder wisselagent worden, te New-York daarentegen worden de voorwaarden tot het bekleeden van dit ambt door vele verordeningen vastgesteld. Die maatregel heeft nochtans reden van bestaan wanneer wij rekening houden met het midden waarin men zich bevindt te New-York, en van menig ander kenmerk dier beurs, zooals den aard en de verrekening der zaken, de koortsachtige bedrijvigheid der spekulanten enz.. Alles wel ingezien is het hoogst noodzakelijk dat het aantal brokers beperkt weze.

Wat nu de verkeerswegen aangaat, die de twee beurzen verbinden, hier ook kan voorzeker geen aanleiding tot verzwakking der zaken gevonden worden. Waarom dan zijn de rechtstreeksche beursbetrekkingen tusschen New-York en Brussel zoo zeldzaam? Brussel nochtans mag

[p. 462]

gerust onder de belangrijkste fondsenmarkten gerekend worden. Zouden onze wisselagenten niet rechtstreeks in onderhandelingen kunnen treden met hunne beroepscollegas van New-York en zelf optreden in de arbitrage, zooals de brokers te Londen en de agents de change te Parijs. Goede elementen zijn er zeker niet te kort, de zaken zelf nochtans ontbreken: onze kapitalisten zijn er waarlijk benauwd voor. De plotselinge veranderingen en omwentelingen in de stemming der beurs kunnen hoegenaamd geen vertrouwen inboezemen en zoo komt het dat enkele zaakjes, die wij met Amerika doen, aan de vreemdelingen overgelaten worden. Velen hebben een heiligen schrik van de Amerikaansche spekulaties; men zou zich wel mogen afvragen waarom, want die waarden zijn zeker zoo goed als de Russische titels of de Turksche rent. De Amerikaansche goudmijnen hebben daar misschien wel een weinig schuld aan, vermits zij vele spekulanten ten onder gebracht hebben. De ware oorzaak eigenlijk van dien afkeer berust hierin dat wij de Amerikaansche waarden niet genoeg kennen. Onbekend maakt onbemind. Dank zij den slechten indruk en de noodlottige gevolgen, die de krizis na zich sleept en de broosheid der Amerikaansche markt, durft men zich gewoonlijk niet in dat soort van zaken wagen, zonder te weten dat daar zeker titels verhandeld worden, die grooter dividenden geven dan de onze, en die zeker zoo goed, misschien wel beter, verzekerd zijn dan vele onzer nijverheidswaarden, die nooit achter inschrijvers moeten zoeken.

De aandeelen van brouwerijen⁽¹⁾, tramways⁽²⁾, spoorbanen⁽³⁾, koloniale waarden⁽⁴⁾ en voor 't algemeen al de nijverheidsaandeelen vinden een goeden afzet. Waarom dan geene zaken doen met het New-York Stock Exchange,

(1) Die hebben in 1910 een goed seizoen beleefd; eerst waren het de ‘Grandes Brasseries de l'Etoile’, dan ‘Les Grandes Brasseries Rio de Janeiro’, waarvan de uitgifte meermaals gedekt werd vóór den officiëelen sluitingsdag (5000 kapitaal-aandeelen aan 275 fr.); dan de "Grandes Brasseries de Bucarest’ en die van Henegouwen.

(2) Tramways van Kiew.

(3) Onlangs nog 11.625 obligaties 5% goud 503 fr. van de C^o du Chemin de fer de l'Est Central Chilien.

(4) Caoutchouc in Malezië.

[p. 463]

waar de markt zoo uitgestrekt is en waar men op, om 't even welk oogenblik en voor welk aantal titels ook, transacties kan doen. Op zulk voordeel kunnen de andere beurzen, zelfs die van Londen, niet bogen. Aan streng toezicht ontbreekt het voorzeker ook niet. Iets zou ons misschien kunnen afschrikken: het voorschot, de margie van ro tot 20%; maar dit is juist een heilzaam middel: 1^o om het risiko van den makelaar te verminderen; 2^o om den afnemer tot meer voorzichtigheid aan te zetten en hem dus om zoo te spreken te verplichten zaken te doen in evenredigheid zijner middelen.

Deze voordeelen, gepaard met de voortdurende neiging voor de hausse en het vooruitzicht van grootere winsten, zouden ons moeten aanzetten rechtstreeks niet New-York af te handelen.

Vóór 1907 was er gedurende langen tijd eene bestendige rijzing in die titels; zij, die toen spekuleerden, hebben meestal fortuin gemaakt. De spoorwegaandeelen gaven allen, zonder uitzondering, 4 tot 5%, sommige nijverheidstitels, zooals de U.S. Steel Corporation, de Standard Oil en de American Telephone brachten het tot 6 en 8%.

Aubert gaat nog verder: ‘De Amerikaansche markt alleen heeft gedurende de tien jaren (1900-1910) eene volledige en bestendige voldoening gegeven aan degenen die er zaken deden. Natuurlijk heeft men er twee of drie krizissen beleefd, die zelfs tot een krach overgingen; maar over 't algemeen mag men zeggen dat de Amerikaansche waarden een merkwaardigen vooruitgang gedaan hebben, zoodanig dat sommige spekulanten op korten tijd hunne fortuin verdubbeld en zelfs verdriedubbeld hebben. Een enkel voorbeeld: de Steel Common aan 35 dollars in het begin 1909 bereikten het driedubbele van hunne eerste waarde op 't einde van 't zelfde jaar. Dat alles heeft er veel toe bijgedragen om de populariteit der Amerikaansche fondsen te doen aangroeien, het publiek begint er inderdaad meer en meer belang in te stellen en de Amerikanen hebben daar hun voordeel weten uit te trekken.

Sommige banken te Parijs hebben hunne afnemers min of meer op dien weg geleid en alhoewel die taak nogal tamelijk moeilijk viel, zijn zij er toch in gelukt vele koppers

[p. 464]

te vinden. Groote kredietinrichtingen, gelijk het Crédit Lyonnais, het Comptoir d'Escompte, hebben zelfs verschillende uttgiften van obligaties op eigen houtje gedaan en de uitslagen zijn heel bevredigend geweest. Parijs overigens en Londen zijn de twee enkele markten op het Vasteland, die eenig belang opleveren voor hetgeen de financiëele betrekkingen met Amerika betreft.

Enkele pogingen werden ook aangewend op de Brusselsche Beurs in die richting, maar zijn totaal mislukt. Brussel heeft nochtans gedurende de laatste jaren eene groote uitbreiding genomen, dank zij de nieuwe Fransche wetgeving op de beursspekulaties en de wisselagenten. Sommige waarden, zooals de Rio Light, Brazil Railway, Mexico, Port of Para werden nochtans goed onthaald. Maar juist die waarden zijn slechts Amerikaansch bij name, geen enkele inderdaad staat aangeteekend op de officiëele koersnoteering van New-York. De ‘Norfolk Western’ (457,50 voor nominale waarde 100 $, dividend 5,08) wordt op de twee markten gekwoteerd. De Port of Para, voornamelijk, heeft grooten bijval genoten en vele spaargelden uit België getrokken. Benevens een aandeelen-kapitaal van 87.500.000 fr., werden nog voor 51.000.000 fr. obligaties uitgegeven ter waarde van 100 dollars.

Henri van Deursen.