Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1913

Allerlei

‘Alom heerscht achterdocht, dat zich achter de geheimzin - nigheid van het diplomatieke verkeer verborgen invloeden doen gelden van groote finantiëele en industriëele belangen. Zoo schreven wij op 30 November 1. 1. In 't algemeen heeft men voor die achterdocht geen andere gronden dan onbestemde vermoedens, ontleend aan de zoo dikwijls onbegrijpelijke ontwikkeling der internationale verhoudingen. Hoeveel men hiervan ook voor rekening kan stellen van het voor den gewonen mensch ondoorgrondelijk inzicht of gebrek aan inzicht der diplomatieke kringen, er blijft nog te veel over, waarvoor men eene andere verklaring meent te moeten vreezen. De onthullingen, door de socialisten thans in Duitschland gedaan, geven meer dan vermoedens. Zij stellen in staat, een enkelen blik te werpen op den verborgen achtergrond van de internationale beweging, tot uitbreiding der oorlogstoerustingen. Zij laten zien, op hoe sluwe, berekende wijze door fabricanten van oorlogsmateriaal, door omkoop van ambtenaren, bedriegelijke persberichten, betaald perschauvisme, e.d. op de Regeeringen en de publieke opinie wordt gewerkt. En die vriendschappelijke overeen komsten tusschen de fabricanten in de verschillende landen tot verdeeling der ‘clientèle’ , hoe treffend van nationaal gevoel! Te moeten denken, te moeten vermoeden, dat, als er wordt gesproken van de eer, de levensbelangen der volken, daaronder moet worden verstaan de winst, de handelsbelangen van kanonnenfabrikanten en veile couranten! Dat de volken met hunne vaderlandsliefde en hunne hartstochten de speelbal zouden zijn, niet alleen van de ondoorgrondelijke diplomatenwijsheid, maar nog bovendien van omkooping en bedrog! En dan wordt nog gezwegen van de haute finance, die. alle democratie ten spijt, steeds machtiger wordt in hare geheime nationale en internationale oligarchie.

‘Op aandrang van den Rijksdag is thans in Duitschland eene comissie van onderzoek benoemd. Was ervoor de Regeering aldaar vóór de jongste onthullingen nimmer eenig motief,

[p. 587]

zelve tot een onderzoek het initiatief te nemen? In België onderzoekt men ook. Weten, vermoeden de Regeeringen in andere landen niets? Is er voor haar geen reden van onderzoek? Mogen de volken zelve in de twintigste eeuw nu eens weten, wat er aan voorstellen tot uitbreiding van legeruitgaven, aan internationale verwikkelingen, aan oorlogen voorafgaat?

‘Zulke onthullingen als in Duitschland doen meer goed aan de vredesbeweging dan welke vredesconferentie ook.’

(Van Onzen Tijd, n^r van 10 Mei 1913.

Hilda Ram

Deze naam is een der vijf, zes namen van overledene schrijvers en dichters die ons Volk - verstaan als de Algemeenheid der vlaamsche menschen, die iets of wat lezen - kent en blijft onthouden.

Voorwaar geene geringe eer!

De erfelijke, aangeboren, teedere eerbied en bewondering voor de Vrouw, het waas van dichterlijke bekoorlijkheid dat haar, sedert onheugelijke tijden, omgaf bij den Germaan die, hier, Vlaming heet, en in 't landje waar de Moeder Gods ’Onze-Lieve-Vrouw’ genoemd wordt, zijn daar, wellicht, gedeeltelijk oorzaak af.

Andere vrouwen nochtans hebben ook geschreven, hier, ja, meer dan Mathilda Ramboux doch zij werden van 't Volk weinig of niet gekend, zijn vergeten. Hilda blijft de ‘zachte toch heldere ster aan den Nederlandschen letterhemel’ - zooals Paterke Daems zaliger, haar oude vriend, haar betitelde - die elkeen weet te noemen.

Ik kan niet gelooven dat deze populariteit veroorzaakt werd door hare ‘lyriek’, omwille van hare eigenlijke zangster-gave. Want, alhoewel zij ten overvloede geschoold werd in het verzen-maken door dien braven schoolmeester Van Droogenbroeck, en er haar, van dien kant, geen enkel geheimtje ontzeid noch gespaard bleef, ofschoon, ja, hare gedichten in 't jaar 89 den vijfjaarlijkschen prijs van Nederlandsche letterkunde behaalden, nog wel bij algemeene stemmen der keurders van dien tijd, toch kan ik haar niet erkennen als een lyrische dichteres, als 'n zangster van uitschitterende beteekenis.

Hilda Ram was geboren om te vertellen.

Zij is geweest de buitengewoon-begaafde Vertelster van de vlaamsche, deftige, degelijke, christelijke Burgerij der Scheldestad, van haren zoo gezond-gebleven middenstand, van de welstellende, eerlijke ambachtsliê, klein-handelaars, min-of-meer ontwikkelde vlaamsche stand-families van het trouwe Antwerpen.

En 't is door hare Vertellingen, die veel gelezen werden en geerne gelezen zullen blijven, dat zij de eer verdiende eene Volksschrijfster te zijn.

Hare krachtdadige, bewonderens- en beklagensweerdige pogingen om, onder de leiding van verzen-recept-apothekers, alle mogelijke dichtmaten en ‘-vormen’ meester te worden, kunnen haar gediend hebben tot stijl- en taaloefening, ook wel tot kieskeurigheid in het zoeken naar vorm en kleur en klank. doch aan hare wondere gave van te vertellen hebben zij, mijnsdunkens, meer geschaad dan gebaat.

En hadde zij, gelijk zij dit begon te doen op 't einde van haar eilaas! al te vroeg gebroken leven, hare ‘klaverkens’ en andere Idyllen en Vertelsels in proza geschreven, vrij van den

[p. 588]

maten- en rijmenrommel die haar, geloof ik, nooit anders dan belemmerd heeft in haar kunst, dan had zij ons onvergankelijkschoone kijkjes en tafereelen gelaten van het zoo aantrekkelijkeenvoudig, rein en eerlijk kleinburgerlijk leven en streven der Antwerpsche menschen van den ouden echtvlaamschen middenstand.

Hilda's karakter - want een karakter was zij! - hare maagschap, haar aanleg, waren als voorbestemd om dat gewichtig deel van ons volk uit te zeggen. Ik heb van mijn leven nog geene vrouw gekend zoo door-en-door Vlaamsch van karakter, van diepe vlaamsche overtuiging, van onwrikbaar vlaamsch ‘geloof’ als Hilda was. Dit glorieus merkteeken dragen al de leden van haar eerbaar en hoog-deftig maagschap, doch zij zelve, die zoo mannelijk fier, in lijden en strijden kon zeggen: ‘ik ben de dochter van 'n smid!’ was daarin nog de eerste onder die eersten, der Vlaamsche Antwerpenaars.

_**_*

Hilda Ram's eersteling: ‘Een klaverke uit 's levens akker. Drie Idyllen’ verschenen in 1884 - won de toen nog onbekende dichteres van stonden aan de populariteit waarvan hierboven gewaagd werd.

Dit lieve boekske was sinds vele jaren onvindbaar geworden op de boekenmarkt.

Zij zelve vertelde mij eens hoe zij er een exemplaar of ettelijk van terugkocht tegen hun gewicht in goud bijna!

Nu stelt de Nederlandsche Boekhandel het huidig geslacht van lezers en lezeressen en ook vele ouderen van dagen, die dat bekoorlijk bundeltje te vergeefs zochten, in de lang- en veelgewenschte gelegenheid het te bezitten en te genieten in al zijn jeugdige frischheid, zooals het, dertig jaar geleden. ontsprong aan het teèrgevoelige hart der bekoorlijke Vertelster, aan den geest der fijne, kiesche, taalveerdige schilderes met woorden.

Het lijdt geen twijfel dat het Nederlandsch Publiek den heruitgever van dit letterkundig juweeltje zal dankbaar zijn, ja, meer dan hij dierf verhopen.

Want het ‘aardig-doen’ van al te veel jongere schrijvers, blijft ons volk... de keel uithangen; al het gerucht dat zij maakten heeft 's Volks zin voor gezonde kunst niet kunnen verbijsteren en het blijft hunkeren, dit Volk, naar die boeken welke hem ‘wat schoons’ weten te verhalen uit zijn eigen diepste en innigste zieleleven...

August Cuppens.

Werken:

Een klaverken. Aalst 1834. Uitgeput. Nieuwe uitgave 1913	2.-
Nog een klaverken. Gent,	2.50
Verhuizen (Landgedicht). Gent	1.25
Gedichten. Aalst 1905	4.-
Wat zei, wat zong dat kwezelte. Antwerpen	5.-
De familie Schrikkel, (2 dln). Maldegem 1899	4.-
Schetsen, Novellen, Vertellingen. Roeselaere 1903	2.50
Met Belpaire (M.E.) Wonderland (Vertellingen). Aalst 1906 5 dln, elk	0.80