Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1902

[p. 604]

Omroeper.

Eene oude koe door eene jonge uit den gracht gehaald.

Open brief aan den hooggeachten heer Bestuurder van Flandria's Novellenbibliotheek.

Toen ik, over eenige dagen, den zeer eerw. heer Kanunnik Muyldermans te Mechelen ging bezoeken, stond deze heer, die anders de vriendelijkheid zelf is, bij mijne aankomst met eenen stok gereed om mij te slaan...... Die stok wachtte naar mijnen rug sedert December 1899, - sedert de verschijning mijner ‘Sparrenegels’, gedrukt en uitgegeven te Maldegem, bij Viktor Delille.

‘Nooit vergeef ik u die slordigheid!......’

‘Als 't u belieft, wacht! - en sla niet, eerw. heer Kanunnik! Ik zal U de zaak uitleggen!’

De knuppel is dan eerst voorloopig ongebruikt gebleven, om, ten slotte, voor goed in den hoek gezet te worden, nadat ik mij verschoond en verontschuldigd had, door uit te leggen hoe de zaak toegegaan was.

De drukker had mij toch ook fijn beetgenomen: hij zond mij de proeven per ‘express’ en ontving die op dezelfde wijze telkens binnen de vier dagen - dit bewijzen de boeken van den Post, - terug. Na de eerste proef wachtte hij echter niet om voort te drukken tot de andere proeven hem verbeterd toekwamen, doch deed voort op eigen handje en liet mij in den waan dat alles zorgvuldig gebeurde. De eerste afdruk die mij, - bij toeval nog heel spoedig, - onder de hand viel, openbaarde mij de poets. Ik schreef dan ook dadelijk naar den heer Delille, hem eene aanzienlijke reeks drukfouten opsommend, die ik wenschte verbeterd te zien doore en bijvoeglijk blaadje, waarop de drukker tevens het bestaan dier onregelmatigheden op hem nam. - Hij beloofde aan mijnen eisch te voldoen. Eenige dagen nadien ontving ik een paar gratis-exemplaren, waar evenwel het bedoelde blaadje niet bijzat. Ik schreef nogmaals naar den heer Delille, en hij antwoordde mij op 22 December:

‘Waarde!

Het blaadje met de drukfeilen is na de toezending van het paar exemplaren gezet en zal bij de 99 die gij toekomende week zult ontvangen, want zij moeten nog genaaid worden, zitten.’

Daarmêe was ik toch wat gerust gesteld.

Wie heeft er ooit dat ‘blaadje’ gezien? Ik niet, - en ik ben reeds meer dan eens purper geworden van schaamte toen ik mijne ‘Sparrenegels’ in mijn boekenkasje zag staan. Het is toch ook recht vreeselijk te lezen, bijvoorbeeld: ‘de winter riep’, daar waar het zijn moet ‘de winter neep’, - en ‘de donkere, maagdelijke wonde van het Wilde Westen’, daar waar ‘de donkere maagdelijke wouden van het Wilde Westen’ staan moet!

Nu, - ik ben dan toch zonder klop bij den zeer eerw. heer Kan. Muyldermans weggeraakt, - maar, opdat de gevreesde stok in den hoek zou blijven, daar hij over enkele dagen gesteld werd, ben ik wêeral verplicht mij vrij te pleiten, en, dezen keer, de schuld op het bord van Flandria's Novellen-Bibliotheek te schuiven.

Zie, ik ontvang dezen morgen eenen afdruk van nummer 25 der laatstgenoemde uitgave, en ik vind daar, tot mijne groote verwondering ‘Drij Schetsjes’ van mijne hand in.

[p. 605]

Ik zeg ‘tot mijne groote verwondering’, daar Fl. N.B. mij in 't geheel geene drukproef gezonden heeft, alhoewel ik, indien mijn geheugen niet faalt, in mijne op vraag gegeven toelating om iets uit mijne werkjes in Fl. N.B. over te drukken, bepaald heb dat ik wenschte zelf de proeven te verbeteren.

In dat arme dertiental bladzijden komen dan ook de onregelmatigheden in fraaie hoeveelheid voor, en dat te beginnen van het opschrift aan. Er staat: ‘Drie Schetjes’.

Ik hadde vooreerst ‘Drij’ gewenscht, in plaats van ‘Drie’, en, - ‘Schetjes’, daar zullen wel guitigaards een heel beetje pret in vinden!... Verder is overal de dubbele e vervangen door de dubbele a (in woorden zooals peerd b.v.), ‘hert’ is ‘hart’, ‘vroos’ is ‘vroor’, ‘beneden’ is ‘benijd’ geworden. - Het geslacht van ‘schoenzool’ is ook veranderd.

Er is dus met eene zekere zorg aan het veranderen der taal gewerkt. Die zorg schijnt echter tusschendoor wat geslabbakt te hebben, want waarom het nieuw geslacht van ‘schoenzool’ dan niet volhouden, tot het einde, waarom op bladzijde 30 twee fouten tegen den 2ⁿ persoon van den onvolm. verl. tijd, ‘gij had’ en gij ‘stond’, in stêe van ‘gij hadt’ en ‘gij stondt’, waarom in den laatsten regel van bladz. 32 ‘zooals het een zool betaamt’, en waarom in den laatsten regel van bladz. 33 ‘die’ waar het een andere naamval hoeft te zijn?

Ik wil nu toch geene kwade inzichten vermoeden noch bij den heer Delille, noch bij Fl. N.B., neen, dat niet, - doch ik zou willen beletten dat men van mijne goedzakkigheid derwijze gebruik make, dat mijne geëerde lezers, door andermans schuld, reden krijgen om te veronderstellen dat ik er voor iedere novelle of schets een afzonderlijk, telkens onzuiver en telkens niet overeenkomend taaltje op na houd, - ik zou, hoewel geene aanspraak makend op ‘doktorale’ taalgeleerdheid, evenwel nog niet geerne doorgaan voor een taalkundigen... kameleon.

Voor iemand die begint te schrijven in eenen tijd van taalkundige omwenteling, en die dan, lijk ik, al eens van 't eene gewest naar het andere gaat wonen, is het moeilijk om van den eersten af aan te weten in welk gelid men zich het best zou voegen. Wat ik dan vóór mijnen lotenstijd schreef rook nog al wat naar Westvlaanderen. Daarom had ik ook mijne allereerste stukjes voor ‘Sparrenegels’ dermate gewijzigd dat de taal overeenkwam met die van ‘Brem en Varen’. die ik toen dacht en nu nog denk de meest geschikte te zijn voor mijn gebruik. Ik heb echter nooit ‘paard’ noch ‘hart’ geschreven, en men heeft het nooit, met mijne toelating, gedrukt.

Daar Flandria's Novellen-Bibliotheek nu aan hare lezers beloofd heeft in den volgenden jaargang een volledig nummertje aan den ondergeteekende te wijden, zoo durf ik hopen dat, vóóraleer gezegd nummertje verschijnt, de proeven mij tweemaal ter nazage zullen gestuurd worden.

Intusschen bid ik den heer Bestuurder van Flandria's Novellen-Bibliotheek, de betuiging te willen aanveerden mijner gevoelens van eerbied en hoogschatting.

Moortzeele, 13 November 1902.

Emiel De Grave.

[p. 606]

In haar n^r van den 15 November l.l. schrijft L'Encyclopédie contemporaine illustrée (revue hebdomadaire universelle des sciences, des arts et de l'industrie) van Parijs over onzen landgenoot D^r Is. Bauwenss, van Aalst, een uiterst vleiend artikel, geteekend D^r P. Lorédan. Wij hebben die bijdrage met waie voldoening gelezen, omdat zij eere geeft aan wien eere waarlijk toekomt. 't Is toch zóó zelden, dat onze katholieke Vlaamsche geleerden er in slagen aan de conspiration du silence te ontsnappen. Het art. begint met het vlg. alinea: ‘L'intéressant Congrès de Courtrai a groupé dans son sein la plupart des personnalités belges faisant autorité dans les grandes questions scientifiques et littéraires qui passionnent le pays flamand. M. le docteur Isid. Bauwens peut être considéré comme un des plus vaillants champions du progrès intellectuel de son pays, et ses confrères, qui rendent hommage à son savoir médical, savent également apprécier ses oeuvres littéraires qui lui ont valu chez ses compatriotes une grande et légitime popularité...’

Sedert eenige weken herwaarts lazen wij in onze grrroote Fransche dagbladen, altijd zóó wel ingelicht (naar zij zelf beweren), artikels over de genaamde methode van vergelijking in de studie der schrijvers. Van Vlaamsche schoolmannen zagen wij nooit melding gemaakt... En nochtans de Nederduitsche Bloemlezing, II D., der hh. Bols en Muyldermans, waar de 1^e uitgaaf reeds in 1888 van verscheen, werd in dien zin opgemaakt. Dit mag wel eens gezeid worden, niet waar? Bij elk uittreksel vinden wij daar eene keus van stukken aangeduid, waar studenten en leeraars een rijken voorraad ter vergelijking in aantreffen. Geen ander schoolwerk was nog is in dat opzicht zoo praktisch.

Collectanea Friburgensia. De hoogeschool van Freiburg i/J. gaat voort met hare reeks belangrijke, wetenschappelijke studiën. Onlangs verscheen van Albert Gockel: Luftelektrische Untersuchungen, 55 blz. in 8^o. Freiburg, B. Veith, 1902.

De 7^e aflev. van Coopman's en Scharpé's Geschiedenis der Vlaamsche Letterkunde is verschenen. Conscience wordt afgedaan; dan volgen: Zetternam, Van Kerckhoven, Sleeckx en Renier Snieders.

D. Claes heeft, in den naam der Kon. VI. Academie, uitgegeven eene Lijst van woorden uit Kiliaen en die nog leven, doch in de nieuwe woordenboeken niet zijn opgenomen.

In L'Enseignement chrétien van Parijs (December '02, bl. 752) schrijft de Hr. L. Guilbert, prof. aan het Seminarie van Versailles, een artikel over Les Assises de musique religieuse de Bruges, en daarin lezen

[p. 607]

wij: ‘De l'ensemble des conférenciers une figure se détache avec un singulier relief: c'est celle de l'éminent maître Edgar Tinel. Avec son beau visage encore jeune, si caractéristique dans son cadre de longs cheveux grisonnants, avec sa parole ferme, chaude, éloquente, autoritaire, surtout avec cette foi non point adventice, mais comme naturelle et rayonnante qui informe tout son être et jaillit parfois en cris superbes, il nous donnait bien l'impression complète, idéale de cette âme flamande, dont M. Henri Cochin nous avait parlé la veille avec un charme si pénétrant. Il est bien de la même race que notre César Franck; mais c'est un Franck moins timide, moins effacé, plus universel et de plus grande allure, si non d'égal génie. Plus que toute autre, la conférence de M. Tinel Sur le rôle et les conditions de la musique figurée dans le culte catholique mérite d'être étudiée dans son texte et méditée à loisir... Et dans une superbe envolée, l'orateur affirme son admiration pour l'incomparable maître qui reste pour lui l'incarnation même de la musique. La conclusion pratique est à méditer: “Soyons artistes chrétiens sans peur et sans reproche, pratiquons Bach... et bûchons notre contrepoint”. Cette magnifique conférence soulève une explosion d'enthousiasme, et nous comprenons sans peine le culte presque fanatique dont les Belges entourent leur maître.’ - En van de uitvoering van Hr. Tinel's misse, 's Zondags, gewagend, schrijft dezelfde Hr. Professor: ‘L'exécution de la messe de M. Tinel devait nous prouver, que l'auteur n'est pas seulement un admirable théoricien: le sentiment religieux s'y épanche avec une intensité si grandiose et si sincère, les dessins mélodiques s'y déroulent si sobres et si purs, la science contrapontiste s'y montre si sûre et si souple, que l'oeuvre laisse loin derrière elle toutes les messes en musique du siècle dernier.’

Koninklijke Vlaamsche Academie. - Fitting van December. De heer De Vreese leest een uitgebreid verslag over hetgeen hij reeds gevonden heeft voor zijn Bibliotheca manuscripta neerlandica. Het stuk zal in de Verslagen opgenomen worden.

Davidsfonds. - In de afdeeling Brussel sprak de heer Robrecht Schrijvers over ‘Vertalingen’.

- Verschenen het eerste deel van eene reeks prachtige geïllustreerde werken over bouwkunde door A. Van Houcke, Bouwkundig-Ingenieur, Bouwmeester bij het Ministerie van Spoorwegen, Posterijen en Telegrafen. Dit deel bevat: ‘Heidensche Bouwkunst’.

† Cornelis van Leemputte, dierenschilder, broeder van den schilder Frans Van Leemputten. - Alfred Cluysenaer, historieschilder, wiens bijzonderste werken zijn: Hendrik IV te Canossa en de muurschilderingen van de Hoogeschool van Gent. - Schilder Emiel Breton van Courrières (Pas de Calais), broeder van Jules Breton. - Henrith Lauderman, gekend onder den naam van Hieronymus Lorm, een der voornaamste dichters van Oostenrijk. Van zijn 15 jaar af was hij blind en doof. Hij stierf te Brunn 84 jaar oud en laat verzen, romans,

[p. 608]

novellen en tooneelstukken achter. - Karel-Amand De Bruyne, geboren te Watou den 9 Augusti 1841, overleden te Brussel den 10ⁿ December 1902; bekwaam maar nederig, overtuigd Vlaamschgezinde; vroeger onderwijzer, later dagbladschrijver in Nederland, en beambte in 't Ministerie van Binnenlandsche Zaken en Openbaar Onderwijs. Hij werkte mede aan de Toekomst, aan 't Belfort en aan Dietsche Warande en Belfort. - Edmund Cirund, stichter in 1870 van Germania, het moedig katholiek dagblad van Berlijn, dat zulke gewichtige diensten bewezen heeft gedurende den Culturkampf. Dertig jaar lang bestuurde hij het blad, ondertusschen zich toeleggende op egyptologie en op het inrichten van katholieke bonden. - D^r J. Stern, hoofdopsteller van de ‘Frankfurter Zeitung’. - M^e Julia Grant, weduwe van den gewezen voorzitter der Vereenigde Staten. Zij schreef het leven van haren doorluchtigen man en laat nog een handschrift achter om die levensbeschrijving te volledigen.