Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1902

[p. 644]

Omroeper.

XXVII^e Nederlandsch Congres dat in Augustus te Kortrijk plaats zal hebben: Voorzitter Julius Sabbe, ondervoorzitter E.H. Hugo Verriest, secretarissen Theodoor Sevens en A. Matton, penningmeesters advocaat V. Lambrecht en P. Trachet, wisselagent.

Koninklijke Vlaamsche Academie. - In hare vergadering van 18 Juni verkoos de Academie tot buitenlandsch eerelid, ter vervanging van wijlen prof. J. ten Brink, M. Taco de Beer, leeraar en letterkundige te Amsterdam.

Ter vervanging van wijlen den heer J. Van Droogenbroek werd tot onderbestuurder der Academie benoemd M.A.M.N. Prayonvan Zuylen, advocaat bij het Hof van Beroep te Gent.

Omtrent de door de Academie voor dit jaar uitgeschreven wedstrijden werden de volgende besluiten genomen:

De prijs voor eene Geschiedenis van het Rijm, werd toegewezen aan M. Jozef Geurts, leeraar te Hasselt.

Die voor eene critische studie op de bronnen der Geschiedenis van den Gulden-Sporenslag werd behaald door M. Dr. V. Fris, leeraar aan het Atheneum te Oostende; die voor eene studie over de zuivere uitspraak der Nederlandsche taal bij het onderwijs, door M.S. Prenau, onderwijzer te Aalst-bij-St-Truiden.

Verder lezing van eenige gedichten door den heer A. Janssens.

- Donderdag, 26 Juni, te elf uur, in eene der feestzalen van het Gouvernementsgebouw de plechtige openbare jaarlijksche zitting. Na eene aanspraak van den bestuurder, Prof. J. Obrie, zal Prof. H. Kern, uit Leiden, eerelid der Academie, het woord voeren over Jacob Grimm en zijn invloed op de Nederlandsche taalwetenschap.

Davidsfonds. - Verschenen: De Vlamingen te Kortrijk in 1302, door den eerw. heer E. De Gryse, pastoor-deken van Kortrijk; Ons roemrijk 1302, door denzelfden; Eeuwfeesten 1302-1902, door advocaat De Visschere; Mengelingen en Jaarboek voor 1902.

- Borgerhout. Den 28 April gaf deze bloeiende afdeeling een prachtig muziekfeest met de medewerking van Mevrouw Judels-Kamphuyzen, M. Judels, M. Frans Lenaerts en de kwartet-kapel van Antwerpen.

- Tongeren, Zomergem en andere afdeelingen bereiden luisterrijke feesten om de zeshonderdste verjaring te vieren van den slag der Guldensporen.

Onderscheiding. - D^r H. Claeys, pastoor van St.-Nicolaas te Gent, Advocaat Heuvelmans, oud-volksvertegenwoordiger van Antwerpen, D^r L. Goemans, leeraar aan het Atheneum te Leuven, zijn buitenlandsche leden benoemd der Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leiden.

In den heer Jan Van Droogenbroeck heeft onze letterkunde een harer verdienstelijkste dichters verloren. Reeds sedert verscheidene jaren was Van Droogenbroeck's gezondheid ondermijnd. Weinige weken

[p. 645]

geleden ontrukte hem de dood zijne vrouw; zij alleen die ooit gelegenheid hadden in Van Droogenbroeck's huiselijken kring gade te slaan hoe het echtpaar als 't ware in elkander vergroeid was, kunnen eenigszins beseffen wat een harde slag dit moet geweest zijn voor het fijnvoelende gemoed van den overgeblevene. De schrijver van de liefste kindergedichtjes onzer Vlaamsche letterkunde was kinderloos; doch een nichtje dat hij schier van in den bussel opgenomen had, was hem zooveel als een eigen kind geworden.

Sedert Februari had Jan Van Droogenbroeck, uit den Dienst van Wetenschappen en Letteren aan het Ministerie van Binnenlandsche Zaken, met den titel van Bestuurder, zijn ontslag genomen. Reeds geruimen tijd was hij nog maar af en toe als letterkundige meer werkzaam. De jaren welverdiende rust, die allen hem toewenschten, zouden hem waarschijnlijk hebben toegelaten zijn verspreide gedichten te verzamelen, en ook de uitgave te bezorgen, welke hij sinds vele jaren had toegezegd van de nagelaten gedichten van zijn vriend Frans De Cort. Nu Van Droogenbroeck deze taak niet ten uitvoer heeft kunnen brengen, moge hier de wensch uitgedrukt worden dat Dr Maurits Sabbe, die herhaaldelijk heeft bewezen hoe goed hij met De Cort's leven en werken vertrouwd is, de letterkundige nalatenschap van onzen keurigsten liederendichter binnen niet al te lang aan het licht zal brengen. Ook verwachtte men sinds lang, van de hand van den afgestorvene, eene studie over 't leven en de werken van zijn vrienden Désiré Delcroix en Nolet de Brauwere; alsmede het verslag van den Vijfjaarlijkschen Staatsprijskamp, waarin, zooals men zich herinnert, Gezelle's laatste verzenbundel bekroond werd. De Koninklijke Vlaamsche Academie zal het zich ongetwijfeld tot plicht rekenen zorg te dragen dat zoowel de levensschetsen van Delcroix, en van Nolet, als bedoeld Verslag, - met benuttiging der nagelaten aanteekeningen van den betreurden afgestorvene, - toch zullen bewerkt en zoo spoedig mogelijk uitgegeven worden.

Jan Van Droogenbroeck werd den 18ⁿ Januari 1835 te St Amands op de Schelde van deftige kleinbrabantsche landbouwers geboren, en onder de leiding van Jan Van Beers, alsdan leeraar aan de Liersche Normaalschool, groeide hij op tot onderwijzer en tot dichter. Doch vooral Dautzenberg, wiens vriend en leerling hij later werd, was op dichterlijk gebied zijn ware leermeester; velen betreuren dat Van Droogenbroeck al te zeer den invloed van Dautzenberg heeft ondergaan, en zouden wel wenschen dat hij de richting van zijn eersten leeraar meer getrouw was gebleven.

Na lange jaren als onderwijzer te St Joost ten Oode te hebben doorgebracht, - ook als leeraar aan de Muziekschool, - werd hij door Minister Alfons Van den Peereboom in den Dienst van Wetenschappen en Letteren opgenomen; daar heeft hij gedurende een dertigtal jaren, eerst onder Delcroix, later als bureeloverste, een zeer groot aandeel gehad in het besteden der jaarlijksche kredieten voor de aanmoediging van letterkunde en tooneel.

Zijn letterkundige titels zijn voornamelijk de veelgeprezen en met groote keurigheid bewerkte Makamen en Ghazelen, eene nabootsing der Oostersche poëzie, de Spreuken en Sproken, en de lieve verzameling kindergedichtjes: Dit zijn Zonnestralen. Al deze bundels beleefden verscheidene uitgaven, onder den titel ‘Gedichten’ verschenen ze in 1894, tot één band vereenigd, bij De Seyn-Verhougstraete, te Aalst (5 fr.). De eerste uitgave der Makamen dagteekent van 1886, die van Zonnestralen van 1873. Een drijtal Cantaten zag Van Droogen-

[p. 646]

broeck bekronen in de jaarlijksche Cantatenprijskampen; de Koninkl. Academie van Brussel bekroonde van haren kant zijne Verhandeling over de toepassing van het Grieksch en Latijnsch metrum op de Nederlandsche Poezij, en nam ze in 1886 op, in hare Memoriën. Ook bewerkte Van Droogenbroeck, zooals men weet, Callewaert's bekende Woordenboeken, en mede een veelverspreid Rijmwoordenboek. (1873).

In den Vijfjaarlijkschen Letterkundigen Wedstrijd voor het tijdvak 1890-1894, waarin, de dorpsroman Een dure Eed van Virginie Loveling den prijs behaalde, waren Gezelle's Tijdkrans en Van Droogenbroeck's Spreuken en Sproken, tegenover Snieders' Dit zijn Snideriën de naaste mededingers voor de bekroning geweest.

‘Neemt Guido Gezelle, in onze letterkunde, eene hem gansch persoonlijke plaats in’, verklaarde de Jury in zijn door Th. Coopman gesteld verslag, ‘ook Jan Van Droogenbroeck, bewandelt, op het gebied van het schoone, zijn eigen pad, door eigen kracht gebaand’.

Eene welverdiende lofspraak op Van Droogenbroeck's ongeëvenaarde kunstvaardigheid neemt in 't Verslag een aanzienlijke plaats in. ‘Als leermeester,’ luidt het ‘gold het voor hem het archnectonische van den versbouw te ontleden, dezes kunstig gestel bevattelijk te maken, zijne talrijke sieraden ter bewondering uit te stallen voor hen, die, hunner roeping als dichter bewust, in die overtuiging het geduld en de kracht putten om, tot eigen volmaking, zich eerst te wijden aan die moeilijke doch dankbare studie. Tevens wilde hij aan vriend en vijand bewijzen dat, in het nog soms zoozeer verongelijkte Nederlandsch, ‘alle vormen der poëzie kunnen gebeeld worden, zoo volmaakt en zoo schoon als in eenige taal der wereld!’

Schenkt hij ons, in geleerde lessen, de vruchten zijner ondervinding en kunde, hij eerbiedigt steeds, met de meeste gestrengheid, - de besten onzer zangers tot prijzenswaardig voorbeeld, - regel en wet in zijne eigene gedichten, hetzij hij den bevalligen gang van het fiere klassieke metrum schildert, of, door kunstig spel met staf- en einden binnenrijm, der ‘Arabesken grillig gekringel’ in de makame nateekent; hetzij hij gelijkluidende klanken dooreenmengelt en met fijne schakeeringen, klinken laat in de zoetvloeinde ghazele, of eene volkswijze nadeunt in de schalksche ritornelle; hetzij hij zijne gevoelens lucht geeft in de zangerige, edele tersine of in het eenvoudig en krachtig Vlaamsche lied. En, daar bij hem de studie van de muziek gepaard gaat met de studie van het woord, de letter en het vers, smeedde hij zich eene taal, die glanst als zilver en klinkt als brons.

De zuiverheid zijner meters, de welluidendheid zijner taal, die hij plooit zooals het hem lust, bewonderen wij eens te meer in Sproken en Spreuken, zijne jongste proeven van Oostersche poëzie.

Hij sla dit boek niet op, die in eenen dichter eene zusterziel zoekt welke instemt met eigen verzuchting of tot het licht opwekt 't geen verholen sluimert in 't gemoed; - door beelderige uitdrukking, genoten heil nogmaals genieten doet, of het verarmd en schier verdord gevoel verfrischt door weelde van weedom; den geest, tijdelijk en lijdelijk, van het aardsche ontvoert op de vleugelen der verbeelding; - boeit door de schildering van bruisenden hartstocht of zalft met woorden van troost en sterkt met hope's zegening. Niets van dit alles biedt dit boek aan; het gunt hem zelfs geen vluchtig kijkje in het tooverpaleis van Duizend en ééne Nacht. Kalm verwittigt de dichter den bezadigden Lezer:

[p. 647]

 

Wie parels wil schatten,

 

Wege ze;

 

Wie spreuken wil vatten,

 

Overwege ze.

Hij is, op zijne reis door 't Morgenland, de Derwischen nagegaan, en, toen ze vertoefden aan de poort des kaliefen Al-Raschid of zich vermeidden in het lommer, in afwachting dat de Muezzin hen ter bede riep, heeft hij vernomen hoe zij, als om strijd, wellicht tot verpoozing na zware inspanning, hunne beschouwingen over mensch en dier, over vorst en slaaf, of hunne bespiegelingen over deugd en ondeugd, over Schepper en schepsel, samenvatten in kernrijke zinnen, tintelend van vernuft, of in scharksche vertelsels, vol levenswijsheid. Niet enkel om deze heeft hij die Sproken en Spreuken ‘den Zangers en Kloosterlingen der Oosterlingen afgeluisterd en nagefluisterd’, - onze Vlaamsche vaders hebben er soms, immers, even wijsgeerige nagelaten; - zoodat het snoer zonnig-oostersche paarlen, waarmede hij zijn dichterijk juweelenschrijn verrijkt heeft, vooral den kieskeurigen welkom wezen zal, die, moedig strevend naar vormen-volmaaktheid, met den dichter mogen zeggen:

‘De kleinen vangen nimmer aan:

- Zij vreezen hindernissen;

De middelmatigen staan stil

Bij de eerste hindernissen;

De grooten, echter, houden vol,

Trots duizend hindernissen!’

Wie nu den Vlaamschen en gemoedelijken van Droogenbroeck nog niet kennen mocht, leze zijne Gedichten voor de Jeugd: ‘Dit zijn zonnestralen.’ Hij zal ze herlezen. Ze werden gedrukt en herdrukt, in België en Nederland, met of zonder plaatjes; in groot formaat en klein formaat; sommige vertaald in het Hoogduitsch, het Fransch, het Engelsch. ‘En ook zij zijn vol kunst; want kunst is het en groote kunst, steeds zoo juist den toon te treffen, zoo bevattelijk voor de kleinen te wezen, en tevens zoo eigenaardig, zoo verschillend van de andere kinderdichters. (Kan. S.D. Daems, in de Vlaamsche School, 1887)’ - Geen Vlaamsche onderwijzer of hij bezit ze: zij hebben in onze school en letterkunde de plaats verworven die Friedrich Güll's voortreffelijke en gevierde Kinderheimath in Duitschland bekleedt. Zooeven - Mei 1895 - werd de achtste uitgave van de Gedichten voor de Jeugd door de Koninklijke Academie van België bekroond (De Keynprijs)’.

Van Droogenbroeck was op 27 Oct. 1886 samen met Prof. Alberdingk Thijm, kan. Daems, D^r Hansen en Prof. Obrie tot werkend lid der Kon. Vlaamsche Academie gekozen geworden.

In een onzer eerstvolgende afleveringen hopen wij eene uitvoerige studie, ons door een van Van Droogenbroeck's vertrouwden halveling toegezegd te zullen mogen opnemen.

Fransche Reisgidsen. - Naar het schijnt, worden jaarlijks door het Ministerie van Binnenlandsche Zaken en Openbaar Onderwijs aan de Gemeentebesturen Reisgidsen gestuurd, welke moeten dienen om de schoolkinderen met het baanverkeer vertrouwd te maken. Doch, hoe

[p. 648]

ongerijmd dat mag wezen, deze Reisgidsen zijn uitsluitelijk en voor alle gemeenten Fransche. Een onrechtstreeksch middeltje om de verbreiding van den Vlaamschen Reisgids te helpen tegenkanten. De gemeentebesturen uit het Vlaamsche land zouden dienen, als ze dergelijk Fransche Reisgidsen ontvangen, ze dadelijk terug te sturen, met beleefd verzoek Vlaamsche in de plaats te krijgen. De onwil der ministerieele bureelen is te goed bekend; alle Fransche brieven die van hen uitgaan moesten zonder genade en zonder uitzondering teruggestuurd worden; anders komt er al minder en minder van de wet die Vlaamsche briefwisseling oplegt.

Het Oude Nederlandsche lied. Wij hebben de 10^e aflevering van Fl. Van Duyse's geleerd werk ontvangen.

Examens voor Regentessen. Einde Juli en begin Augustus hebben de jaarlijksche examens voor Regentessen plaats. Voor de Walinnen is 't voldoende twee talen te kennen: Fransch en een van de drie Germaansche talen, terwijl van de Vlaamsche meisjes de kennis geëischt wordt van het Vlaamsch, het Fransch en van Duitsch of Engelsch nog daarbij.

Deze toestand heeft voor gevolg dat de Vlaamsche meisjes aangezet worden om hunne moedertaal te verloochenen en zich veelal voor Walinnen doen doorgaan. Een Vlaamsch meisje dat voor al de gemeenschappelijke vakken even goed geantwoord heeft als een Waalsch meisje, loopt nog altijd gevaar te mislukken voor de derde taal waarover zij afzonderlijk moet ondervraagd worden. Het Davids-Fonds heeft beslist aan den heer Minister de Trooz te schrijven om aan dit misbruik nog vóor de aanstaande examens een einde te stellen.