Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1902

[p. 540]

Omroeper.

Finke contra Hoensbroech. - Reeds sedert eenige maanden heeft de gewezen P.S.J. graaf Paul Hoensbroech het tweede deel zijns werks ‘Das Pabstthum in seiner social-kulturellen Wirksamkeit’ uitgegeven.

Eenige beoordeelaars - zooals Das Litterarische Centralblatt, Die Preussischen Jahrbücher, Die theologische Lttteraturzeitung, en het Theologische Litteraturblatt, allen bladen van uitgesproken antikatholieke richting, hebben de ‘wetenschappelijkheid’ van graaf Hoensbroechs bewijsvoering geroemd.

Gelijk het dikwijls gaat met werken die in de eerste plaats partijbelangen verdedigen, is op die wetenschappelijkheid zeer veel af te dingen.

Prof. Dr. Finke, der Universiteit van Freiburg i/B. heeft om der historische waarheid wille, en zonder in godgeleerde vraagstukken te treden, de oppervlakkigheid van Hoensbroechs oordeel, onlangs in de Deutsche Litteraturzeitung klaar aan den dag gesteld, en bewezen hoe de graaf zich slechts vastgehouden heeft aan eenige misbruiken van kerkelijke inrichting om de ‘grootsche werking van 't pausdom’, gelijk Ranke en Mommsen zelven de Kerk karakterizeeren, te vernederen.

Het kostelijkste hierbij is, dat graaf Hoensbroech in zijn katholieken tijd, Dr. Finke beschuldigde van katholiek liberalisme en denzelfden ernstigen geleerden leek thans van te ‘streng kerkelijke’ richting aanklaagt(!)

Prof. Dr. Fincke, te Freiburg i/B. houdt zich bezig met eene geschiedenis van Bonifacius VIII, welke ook in de Belgische woelingen van de 14^e eeuw belangrijken invloed uitoefende. De genoemde geleerde heeft daartoe een groot aantal geheel onbekende handschriften, uit Spaansche archieven, gebezigd.

Onkruid onder de tarwe. E.D., in 't eerste Meinummer van Biekorf, klopt onzen meewerker J. Persyn op den duim omdat hij schuimwoorden bezigt. Niet gansch zonder reden. Sommige dier vreemde woorden konnen vermeden worden. Vele zoogezeide taalzuiveraars verdienen echter op de kneukels. Zij zijn gelukkig als kermisvogels als zij er in slagen een taal te schrijven die niemand verstaat, tenzij (misschien!) zij zelf.

Wie wijs geraakt uit de volgende woorden en uitdrukkingen verdient torenwachter te worden van Babel:

Lijfschapkunde, talwikschap, oudstaafselkunde, speeltuigelijke deunschap, deunschappelijke stafgrepen, aardschappelijke grachten, handmare, maatleerhoudende deunkunde, boekstafkundige betrekkingen... Hou! 't is al genoeg!

Wie zou ooit gedacht hebben dat tijdwerk uurwerk, kunstzegging declamatie, deundoorgaand diatonisch moet beteekenen? En is het niet verwonderlijk dat zij wier haren te berge rijzen bij het zien van een Fransch schuimwoord, zonder vrees voor partijdigheid, met de meeste liefde Duitsche schuimwoorden omhelzen?

Of zijn: jaarduizend, daadzaak, ringsom, beleering, boekstaf, enz. misschien woorden die in 't vaderland van Biekorf in den volksmond leven?

‘Hoe jammer dat Vlaamsche bieën uit zulk vreemd onkruid hunnen honing zuigen: 't is een bewijs van verdorven smaak.’ (Biekorf. E.D.)

[p. 541]

De 9^e aflevering van F. Van Duyse's geleerd werk: Het Oude Nederlandsche Lied. Wereldlijke en geestelijke liederen uit vroegeren tijd. Teksten en melodieën, is in den Nederlandschen Boekhandel te Antwerpen verschenen.

Hamlet. - Een geniaal criticus van Nieuw Zuid-Wales schrijft in een blad over Shakespeare's Hamlet ‘De schrijver gaat niet mede met den tijd en schijnt te vergeten, dat het zielschokkende toestanden en detectives zijn die wij thans verlangen te zien.

Een handig tooneelschrijver zou Hamlets oom laten achtervolgen door een geheimen agent van politie en de oude man zou afgejaagd zijn op eene manier, welke het publiek had doen rillen en beven.

De moraal van het stuk is niet goed. Het tooneel waarin Hamlet zijne moeder verwijten doet, is een zeer slecht voorbeeld voor het opkomend geslacht en niet beter is het tooneel, waarin de sombere oude geest hem een standje komt maken.

Onze raad aan den schrijver is: een weinig meer actie, een weinig meer schoone gedachten en gevoelens en veel verscheidenheid te brengen in zijn volgend stuk.

Wat fijne tooneeltruçs betreft, heeft hij allerlei gelegenheden ongebruikt gelaten.’

Uit de toespraak door Z.H. den Paus gericht tot de afgevaardigden van de Belgische Katholieke Pers, blijkt dat Leo XIII wel de Belgen in 't algemeen zeer hoogacht, maar onder dito Belgen - en is 't zonder reden? - dan toch nog lieve kinderen maakt. Oordeel:

‘Men mag zeggen dat de Belgen zouden kunnen leven zonder Grondwet, dank zij de vastheid van hun karakter, vooral van de Vlamingen: die zijn de beste. Ik heb de Vlamingen wel gekend en de onwrichtbaarheid van hun karakter leeren hoogschatten. Want ik heb dikwijls in hun land gereisd, wanneer ik naar Gent ging, of Brugge, of Oostende, waar ik voor mijn gezondheid baden gebruikte.’

Vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool. O. Hoffmann, zoon van den Gentschen professor van paedagogie en wijsbegeerte, schrijft in de Akademische Blätter van Berlijn van 1ⁿ April l.l. een artikel Die Vlämische Bewegung und die Angestaltung der Genter Universität, waarin hij de trapsgewijze vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool voorstaat.

Waarom echter overdrijven uit politiek ‘als wij nu uit een ander standpunt het Vlaamsche deel van België beschouwen, zoo bemerken wij, dat het verstandelijk wijd achter het ander, het Waalsch gedeelte staat. Zijne bewoners zijn vol fanatisme en vol vooroordeelen en hunne verstandelijke ontwikkeling is ongeveer gelijk aan nul.’

Een deftig certificaat voor ons Vlaamsch volk! Een liberaal politiekblad zou het niet anders zeggen!

† Op 31 Maart overleed te Camberg in Nassau, de aanvoerder van het Duitsche Centrum, D^r Lieber, lid van den Reichstag en van de Pruisische Kamer van Volksvertegenwoordigers. Hij werd geboren te Camberg, op 16 november 1838, studeerde aan de hoogescholen te Würzburg, München, Bonn en Heidelberg, alwaar hij in 1861 den

[p. 542]

doctorstitel in de rechten verwierf. Zijne politieke loopbaan, door lange en grondige studiën voorbereid, begon hij in 1870, als lid van het Abgeordnetenhaus en hij hoorde van den beginnen af, van 1871, den Reichstag toe, waar hij steeds de kiesomschrijving Unterwesterwald-Reingau vertegenwoordigde. Geen tegenstrever, zelfs deze niet waar de Staat de hand aan hield, vermocht 't vertrouwen dat hij inboezemde te doen wankelen. Toen in 1891 de dood den edelen Windhorst wegrukte, nam Lieber als leader van het Centrum zijne plaats in. Wel is waar was de afgestorvene geen tweede kleine Excellenz. Doch de liefde die hij voor 't dierbaar Duitsche volk koesterde, de bezieling die hij voor de Katholieke Kerk en hare rechten in het hart droeg, hebben hem tot daden gedreven en palmen verdiend, een Mallinckrodt en een Windhorst niet onwaardig. De kracht van het Centrum is onder zijne leiding geenszins verzwakt. Rustloos heeft hij gearbeid tot het laatste toe, niettegenstaande eene kwaal die hem van af de 20 jaren vaak veel lijden veroorzaakte. Sedert 1860 verscheen hij ieder jaar op de groote vergaderingen der Duitsche katholieken en wakkerde zijn volk aan niet te sluimeren na den strijd, maar gereed te blijven staan om iedere nieuwe vlaag manmoedig het hoofd te bieden. Het Volksverein heeft hem veel te danken. Doch wat Lieber 't meest tot eere strekt is zijne vrije opene katholieke overtuiging en reine levenswandel, niet minder 't besef voor zijnen plicht en verantwoordelijkheid. Uit dit plichtbewustzijn deed hij 't grootste gelijk het kleinste met de zelfde toewijding en verloochening van zich zelven: hiervoor heeft hij niet de minste onderscheiding aanvaardt; de Adlerorden van 4^e klas versierde niet eens zijne borst. De hoogste eereambten, deze van minister zelfs, heeft hij van de hand gewezen. Geen wonder dat hij in hooge mate 't vertrouwen genoot zijner partij. Heel Duitschland betreurt zijnen dood. Leo XIII, de rijkskanselier, de staatssekretaris Posadowsky, lieten door draadbericht hunne deelneming in den rouw aan zijne familie geworden. Z.H. de Bisschop van Limburg, Mgr Willi, bestelde het lijk ter aarde en hield de lijkrede, waarin hij de woorden uit den 2^den brief aan Timotheus: ‘Bonum certamen certavi, cursum consumavi’ op den afgestorvene toepastte. Het Duitsche katholieke volk vergete den edelmoedigen strijder en zijn kloeken aanvoerder niet!

† Te Düsseldorf, in 't Dominikanenklooster, ontsliep zacht in den Heer op 2^den April P. fr. Ceslaus-Maria-Alfred Graaf von Robiano, Lector der Godsgeleerdheid en Doctor in beide rechten. Hij werd geboren te Brussel op 30 Mei 1829, en had tot vader Graaf Ludwig von Robiano-Borsbeek, tot moeder Gravin Amalie zù Stolberg-Stolberg, eene dochter ven den beroemden bekeerling, dichter en geschiedschrijver Graaf Friedrich Leopold zù Stolberg-Stolberg. Hij verwierf den doctorstitel in de rechten te Parijs, en trad in 1856, onder leiding van P. Lacordaire, in de Predikheerenorde; hij werd priester gewijd te Leuven in 1860, promoveerde aldaar in 't klooster zijner orde tot Lector in de Godgeleerdheid, en aan de Katholieke hoogeschool, tot Doctor in 't kerkelijk recht. Nog was hij nieuweling, als hij naar Duitschland reisde om daar een klooster te beginnen, dat hij inderdaad in 1865 met P. Lentz en P. Trapp te Düsseldorf stichtte. Daarna werd hij in Berlijn, tijdens den Oostenrijkschen oorlog in 1866, lazaretgeestelijke voor de gewonde Italiaansche soldaten. Aan 't Pruisisch hof stond hij alras in aanzien. De koning schreef met eigen hand een aanbevelingsbrief, die hem de inburgering vergemakkelijkte, en koningin Augusta schonk hem eens een harer prachtigste zijden kleederen tot 't vervaardigen van misgewaden. Na den oorlog bleef hij als lazaret-

[p. 543]

geestelijke, tegen 44 dalers in de maand, aangesteld, knoopte met von Molkte eene warme vriendschap aan, en had eensdaags de eer den veldmaarschalk aan de gewonde soldaten te moeten voorstellen. In 1869 richtte hij in Moabit, eene voorstad van Berlijn, geheel alleen een tweede klooster op. Doch kort na de inwijding der bidplaats, liep het grauw der stad, aangestookt door de vrijmetselarij, storm tegen de kleine burcht des Heeren; het regende steenen in de ruiten; en de Pater bereidde zich ten dood voor, toen de gewapende macht, met ontblooten degen, de menigte uiteendreef. 't Is de beruchte ‘Moabiter Klostersturm’ van 1869. Zes jaren later, in 1875, verklaarde dezelfde macht het klooster gesloten. Doch pater Ceslaus week niet van plaats. Op 30 November gingen de eenige intusschen toegekomen ordebroeders uiteen; op 1^sten December stond hij er wederom aan 't altaar; vijf maal achtereen voor het gerecht gedaagd, verdedigde zich de vroegere rechtsgeleerde zelf en wel met zulk gevolg dat men ten laatste den monnik gerust liet. Dertig lange jaren arbeidde hij te Berlijn onversaagd en onverpoosd, tot aanmoediging der katholieken, tot steun en troost der ongelukkigen en der kleinen uit het volk, die hem ‘den gùten Graf Stolberg’ ook nog ‘den heiligen man uit Moabit’ noemden. Te midden van dezen arbeid, hielp hij krachtig mede tot het stichten van een klooster te Venlo; het toevluchtsoord zijner verjaagde broeders, en tot het bijhoorige collegie voor Duitsche knapen, en predikte zendingen te Rome, Weenen, Prag en Londen. Toen in 1889 de Culturkamf had uitgewoed, bouwde hij te Berlijn een grooter klooster, wiens eerste prior hij in 1890 werd. In 1896 kwam hij naar Venlo en vervulde aldaar gedurende 4 jaren het ambt van subprior. Toen hij vernam dat de Belgische Predikheeren een klooster in de hoofdstad wilden oprichten, voelde hij, ofschoon een grijsaard, de kracht zijner jeugd herleven en bad den Generaal der Orde tot stichting van dit klooster op den geboortegrond het zijne nogmaals te mogen bijdragen. In den zomer 1901 keerde hij naar Duitschland terug, verbleef te Düsseldorf, van waar hij meermaals naar Keulen reisde om de aldaar gevestigde jonge kloostergemeente behulpzaam te zijn. In den laatsten tijd had hij de hand gelegd aan een werk over de geheimenissen van den H. Rozenkrans, dat onvoltooid is gebleven. Hij was een man van een grenzeloos vertrouwen op God, van eene ongewone ootmoedigheid, van eene onuitputbare liefde. Alles voor allen is hij geweest; en den Heer heeft hij groote offers gebracht. Christen, kloosterling, priester! was zijne leus, 't gebed zijn onoverwinnelijk wapen. Hij heeft gestreden met ongebogen moed, zege op zege behaald, maar zijne schoonste lauwer won hij in de overwinning van zich zelven in de zelfverloochening, het wezen van 't kristelijk, kloosterlijk en priesterlijk even. Zijne ziel ruste in vrede!

Düsseldorf.

Thomas Heidebrand.