Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 11

[p. 316]

Een wijsgeer op de locomotief.
Uit de gedenkschriften van een spoorweg-beambte door Alfred Birk.
(Slot.)

THANS naderde de locomotief den tunnel, die met een scherpe kromming de rotsen doorboorde. Muhr waagde zich niet in zijne diepte. De tunnelmuren veroorloofden den blik niet ver voor zich uit te zien, en de daverende echos van het gesnuif en gerol der locomotief tusschen de naakte rotssteenen waarlangs zij heenliep, verhinderden het gedruisch der naderende wagens te vernemen. - Hij zou dus de vluchtelingen eerst hebben kunnen bemerken wanneer het te laat was. Hij hield daarom de locomotief staande, op slechts enkele meters afstands van den tunnel-ingang, legde den stuurhevel om, opdat zij terstond van koers zouden kunnen veranderen, en boog zich uitvorschend en scherp toeluisterend over de ijzeren verschansing van zijn wachtpost heen. Eensklaps sprong hij snel achteruit, en terwijl de machinist met krachtige, vaste hand de remmen van den tender losmaakte, ontsloot hij den engen weg tot de cylinders van den stoom, en in het volgende oogenblik snelde de locomotief het steile pad, dat zij zoo pas had bestegen, weder af.

Uit de duisternis van den tunnel kwamen thans

[p. 317]

met schellen gloed de roode lichten der losgeraakte wagens te voorschijn. Met angstige blikken zagen de beide moedige mannen ze naderen. Bij alle heiligen! Zij komen al dichter, steeds dichter bij; zij snellen voort als een stormwind, die zich fluitend, door de lange, smalle grot een weg naar het dal zou banen.

In 's hemelsnaam, dan maar alle stoom in de cylinders! Wat spoedt de locomotief zich ijzingwekkend snel naar omlaag! Als thans de tender brak! Als de machine eens van de rails afgleed! Indien het hem eens niet gelukte de wagens tegen te houden, als locomotief en wagens te zamen tegen den achtergelaten trein aanbotsten!

Maar wat is dat? Zou men niet zeggen dat de afstand tusschen wagens en locomotief grooter werd? De onverschrokken man haast zich nu den dollen spoed te verminderen, totdat de vaart der locomotief slechts weinig minder, maar toch geringer dan die der wagens is. Langzaam vermindert ook de afstand tusschen het stoomros en de vluchtelingen; maar afnemen doet hij onophoudelijk en de wagens naderen al meer en meer. De hand van Muhr siddert op den stuurhevel, zijn hart schijnt van ontroering stil te staan, zijne oogen staren op de roode lichten voor hem uit en zien hen al grooter en grooter, en vuriger en verblindender van glans worden; nog slechts op eenige meters, thans op eenige passen afstands flikkeren zij..... daar volgt een gekraak... een ruk! Nu wendt Muhr den stuurhevel der locomotief om, zij staat stil.... en met hem de losgerukte wagens: de vluchtelingen zijn gevangen!

De inspecteur, de hoofdconducteur en de stoker

[p. 318]

hadden de naar boven stoomende locomotief wanhopig nagestaard.

‘Een heldhaftige kerel!’ mompelde de inspecteur hoofdschuddend. De schrik had zijn bloed geheel in beweging gebracht.

‘Maar hoe... ik begrijp het niet..... zal hij het wagen, die heer!’ stamelde de baanwachter rillend: ‘Ze te gemoet stoomen is niet mogelijk!’

‘God beware hem daarvoor!’ riep de dikke hoofdconducteur ontsteld: ‘Dan zouden locomotief en wagens allen verbrijzeld worden.’

‘Hij moet trachten zoo dicht mogelijk in hunne nabijheid te komen,’ verklaarde de jonge stoker, die zich als man van het vak tot eene opheldering geroepen voelde: ‘Daarna moet hij terugstoomen, met flinke vaart, slechts wat langzamer dan de wagens, en het zoo berekenen en aanleggen dat zij van lieverlede dichter bij komen en om zoo te zeggen ten slotte op de locomotief aanloopen. Het is een ongeloofelijk waagstuk, en dat thans in de duisternis. God sta hem bij!’

‘Heidaar, hoofdconducteur!’ riep de inspecteur: ‘Draag zorg dat wij van achteren goed beschut zijn; laat ook de remmen vast aanschroeven; de wachter moet een remschoen aanleggen, en help hem met de steenen en balken daarginds om het wachtershuisje heen een flinke barricade over de rails heen te slaan. Daardoor wordt de snelheid van de vaart ten minste wat gebroken, en men kan niet zeggen wat ons nog te wachten staat! Een goed veldheer denkt ook aan de slechtste kansen!’

In de wagens werd het bitter koud, want de stoom der locomotief doorstroomde niet langer hunne ijzeren aderen. De reizigers begonnen te morren en

[p. 319]

ontevreden te worden. De portierraampjes werden geopend; men riep de conducteurs en overstelpte hen met vragen, die natuurlijk ontwijkend werden beantwoord; uit de met studenten en soldaten gevulde waggons weerklonken allerlei misplaatste grappen; tot zelfs de bakvischjes verloren haar geduld, maar haar neusjes verdwenen rasch weder achter de vensterruiten, die kletterend naar omhoog werden gehaald, nog voor dat er een antwoord op haar vragen had kunnen volgen. Het was zoo ontzettend koud daarbuiten. De pelzen, sjaals en mantels, de mutsen en kappen, likeur en wijn, alles werd te voorschijn gehaald om de passagiers weder te verwarmen, en groote en kleine voeten stampten en trippelden van ongeduld op den houten vloer der wagens.

Ten slotte verloor zelfs de inspecteur zijn in den dienst verworven, oud geworden en beproefd geduld. Uit den hoek van den goederenwagen te voorschijn tredend, waar hij zich, in zijn pelsjas gewikkeld, teruggetrokken had, trad hij langzaam op de deur toe. De hoofdconducteur was daarvoor blijven staan.

‘Mij dunkt,’ zeide laatstgenoemde op ernstigen toon, ‘dat alles goed moet zijn afgeloopen. maar wie weet hoeveel wagens er naar omlaag gekomen zijn. De locomotief kan onmogelijk zoowel onzen trein als die wagens naar omhoog krijgen, en misschien brengt Muhr hen het eerst weg.’

‘Daarginds... daar gaan zij! Hourrah!’

Aller blikken wendden zich naar den rotswand, waarheen de stoker wees, en waar men een groote vuurkolom langzaam tegen de hoogte zag opklimmen.

‘Dat zijn zij!’ bevestigde de inspecteur.

‘Hij fluit... hij zendt ons een signaal!’ en de stoker wreef zich vergenoegd in de handen.

[p. 320]

‘Ik wist het wel; de tijd duurde mij veel te lang!’ sprak de hoofdconducteur vol zelfbewustzijn, en nam een heilsteug uit de flesch, welke de trouwhartige inspecteur tot circuleeren had afgestaan - een zonderlinge circulaire!

Thans bestond er ook geen reden meer den passagiers, wier ongeduld zich op steeds luidruchtiger wijze lucht gaf, de ware oorzaak over dit onverklaarbaar lange oponthoud te verbergen. Pijlsnel vloog het bericht van waggon tot waggon, en eenigen tijd lang vergat men door de hevige ontsteltenis over het onheil dat allen bedreigd had en bewondering voor de moedige daad die het had afgeweerd, de steeds toenemende, door alle kleederen heendringende, grimmige koude.

Aan het station, op het hoogste punt der berglijn, was men onbeschrijfelijk verrast en nog meer verheugd, toen zich plotseling van de zijde van het dal een gillend seingefluit deed hooren, en enkele minuten later voorzichtig en langzaam de vijf zwaar beladen vluchtelingen in veilige haven teruggebracht werden.

Men had hier vreeselijke oogenblikken doorleefd. Ieder wist dat het geen enkelen baanwachter gelukken kon, met behulp van de geringe hem ten dienste staande hulpmiddelen, de zware wagens in hun wilde vlucht te stuiten; men wist dat de personentrein zich onderweg bevond en had zich de gevolgen der onvermijdelijke botsing reeds in de afgrijselijkste kleuren afgebeeld. Daarenboven was men tot volslagen werkeloosheid veroordeeld, en van minuut tot minuut namen de angst, de ontroering en wanhoop toe. Reeds geloofde men dat het niet anders kon of er had eene

[p. 321]

ramp plaats gegrepen, toen op eens dat onverwacht gefluit zich hooren deed.

De station-chef ijlde op de locomotief toe,

‘Wat nu, mijnheer Muhr, gij hier?’

‘Goeden avond, mijnheer! Wees zoo goed onmiddellijk de locomotief terug te zenden. Zijt gij nog in staat haar te besturen, Wellert?.... Ja? Goed dan. Ik zal een stokersleerling laten halen en dan zoo gauw mogelijk voortgemaakt. Die arme reizigers en mijnheer de inspecteur moeten in dien tusschentijd bijna in ijsklompen herschapen zijn.’

Slechts enkele minuten later stoomde de locomotief weder bergafwaarts naar den verlaten posttrein toe.

Muhr daarentegen haastte zich in de schaduw van het stationsgebouw te verdwijnen, en het kleine, door de velden heenkronkelende pad op te zoeken, dat hem voeren moest tot zijn huis. Hij verkoos niet ondervraagd te worden of den lieden te vertellen wat hij had gedaan. Zijn eenig verlangen was zich naar zijn bejaard moedertje heen te spoeden.

Deze zat in haar leuningsstoel gedoken en bad.

‘Het is thans Kerstnacht,’ aldus werd zij door haar zoon begroet: ‘en wij moeten eens ter dege vroolijk zijn, moeder; ik heb iets voor u meêgebracht uit het Zuiden, en wij zullen voor eenmaal eens gezellig en lang babbelen en van ganscher harte lachen!’

Zij keek vol verbazing naar haar zoon op, en in haar matte oogen zag men de weerkaatsing zijner zoo zelden voorkomende opgeruimdheid. Ja, hij was door en door vroolijk; hij schertste, en vertelde grappen en lachte, en het duurde niet lang of het oude moedertje lachte zoo hartelijk met hem mede, als slechts in langvervlogen tijden het geval was geweest, en toen hij haar ten slotte ook verraden had wat hij had ver-

[p. 322]

richt en wat hem in deze opgewonden stemming bracht, strompelde de oude vrouw naar de plek heen waar hij zat, kuste hem op mond en voorhoofd, en stootte daarbij met de bevende hand het volle wijnglas om - en lachte en weende dat er geen eind aan kwam. Het was een overgelukkige Kerstnacht.

Den volgenden morgen begaf Muhr zich evenals alle dagen, reeds vroegtijdig, nog voor dat de zon over de sneeuwkruinen der bergen was opgegaan, naar zijn kantoor naast de van roetlucht gevulde werkplaats; hij had gedurende den afgeloopen nacht weinig of zoo goed als niet geslapen; daarentegen had hij het tot daartoe te vergeefs gezochte antwoord gevonden op de vraag, die hem sedert zoolang bezig gehouden had. Hij haalde thans het diklijvige boekdeel, met het beschreven titelblad en de vele leêge bladen uit de lade zijner schrijftafel te voorschijn, en wierp het in het vroolijk brandende vuur van den kleinen ijzeren haard.

De moedige daad, welke hij volbracht had, diende hem tot geluk. Hij is thans bureau-chef bij de machinendirectie in de hoofdstad. Hoe ernstig en veelomvattend zijn ambtsbezigheden als zoodanig ook mogen zijn, heeft hij nu toch vrijen tijd en gelegenheid genoeg tot het voleindigen van het belangrijke werk, door hem in zijn eenzame woning op de bergen begonnen; maar de Phylosophie van plicht bleef ongeschreven; hij denkt er zelfs niet meer aan zich daarmede te kwellen; sedert dien éénen Kerstnacht hield hij voor goed op het gevoel van plicht na te pluizen of te willen doorgronden.