Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 8

[p. 513]

Gedachtenis.

† August Reichensperger.

Den 16^en Juli 1895 ten 412 uur is D^r August Reichensperger, gepensioneerd raadslid van het Hof van beroep te Keulen, aan de kunstwereld, aan zijne familie, aan zijne talrijke vrienden ontvallen.

Reichensperger was geboren te Coblenz, op den 22ⁿ Maart 1808. Hij was de oudste van twee broeders, welke in het Duitsche Parlament en op den Pruisischen Landdag bij vrienden en tegenstrevers de hoogste achting verwierven voor de oprechtheid hunner overtuiging en de eerlijkheid der middelen waarmede zij die verdedigden. Zou men een verschil in de wijze van strijden der broeders willen zoeken, - zoo bestond het wel hierin dat Peter Reichensperger (de jongere broeder) zijne tegenstanders in den redetwist met bewijzen voor zijne stellingen als 't ware omwond en insloot, terwijl zijn broeder August aan den tegenstander steeds een klein poortje of schijn van bewijs overliet, waardoor deze zoo goed als 't ging kon ontsnappen, zonder noodeloos zijne kleederen verscheurd te vinden.

Deze hoedanigheid: steeds met een zekere bescheidenheid acht te geven op de meening van anderen, was een der hoofdtrekken van August's karakter en maakte hem tot den beminnelijksten der menschen.

Dit wil evenwel geenszins zeggen dat hij buigzaam was van beginselen, noch in godsdienstzaken, noch in staatszaken, noch in kunstzaken.

In het buitenland is August Reichensperger wel het meest bekend door zijnen arbeid op kunstgebied en in de eerste plaats door zijnen ijver voor het voltooien van den Dom te Keulen, die zonder hem misschien heden nog op een der onafgebouwde torens den tweehonderd jaar lang ongebruikten kraan zou dragen.

Reichensperger heette bij uitnemendheid een ‘Gothiker’, een woord wat heden niet meer toereikend is om aan te

[p. 514]

duiden dat men de kunstwerken welke van 1200-1400 tot stand kwamen bijzonder ter bestudeering en navolging aanbeveelt.

Hen, die dit kunsttijdperk niet boven alle andere stellen, heb ik wel eens hooren zeggen: ‘Wij laten ons door Reichensperger het geheele Renaissance-tijdperk niet ontnemen.’

Die uitspraak is eenzijdig. Reichensperger zocht uitsluitelijk zulke kunstvormen te verdedigen, die met het gezond verstand, het klimaat, de gelegenheid, enz. waarbij zij moesten dienen, overeenstemden.

Hij heeft menigmaal de kunst der Heidenen geprezen, maar was een bittere vijand van de wijze waarop zij door de leerlingen der academiën beoefend en toegepast werd.

Hij was een vijand van allen valschen schijn die b.v. gietwerk in de plaats stelt van beeldhouwwerk, maar hij was bereid het goede en schoone der moderne kunst te erkennen, gelijk deze zich bijvoorbeeld uitspreekt in menig gebouw van het nieuwe Keulen, in een ‘ring’ om de oude stad gelegd.

Hij vond de redelijkheid der bouwvormen, voor de eeuw waarin wij leven, nergens zoozeer terug dan in bovengenoemd tijdperk der middeleeuwen; geen wonder dus dat de eenzijdige beoordeelaars hem eenen ‘Gothiker’ noemden.

In tallooze redevoeringen heeft hij zijne gedachten ontwikkeld, een groot aantal kleine schriften bevestigen zijne kunsttheorie. Reichensperger had eenen zeer uitgesproken practischen zin en daarom ook een schrik voor dikke boeken, dewijl zij zelden gelezen worden. Een zijner oudste, zijn grootste werk is Fingerzeige auf dem Gebiete der Kirchlichen Kunst, in het jaar 1854 te Leipzig verschenen.

Sedert dien tijd heeft hij door minder omvangrijke opstellen naar alle zijden practisch zoeken te werken. De goede uitslag heeft zich niet laten wachten, en algemeen wordt hem nagezegd dat door Reichensperger de Gothische kunst aan den Rijn, deels ook in Hannover en in Beieren in den bouw en de versiering der kerken zeer gewichtige vorderingen heeft gemaakt. Wij willen erbij voegen dat die invloed zich ook in Nederland en België duidelijk doet gevoelen, niet alleen in den kerkbouw, maar ook in dien van andere openbare gebouwen en bijzondere woningen.

Den verdraagzamen staatsman, den beroemden kunstkenner, den edelhartigen vriend, den beminnelijken gastheer, zeggen wij hiermede een hartelijk vaarwel en tot wederziens.

A.T.

[p. 515]

† L. Mathot.

Opnieuw is de Koninklijke Vlaamsche Academie door het verlies van een harer uitmuntendste leden, het werkend lid L. Mathot, geslagen.

Even ijverig als ernstig heeft Mathot van de eerste gronding der Academie af, door eene verhandeling over den Antwerpschen dichter J.A.F. Pauwels, een voorbeeld van werkzaamheid gegeven.

Mathot begreep zeer goed dat de tijd voorbij is om de geschiedenis te behandelen als levensbeschrijving der vorsten of als overzicht der gebeurtenissen op het slagveld.

Voor vele jaren schreef de geleerde dan ook eene geschiedenis van Maria-Theresia en later een van Jozef II, waarin vooral gewicht is gelegd op den toestand van het volk in België in de achttiende eeuw.

Bescheiden, gelijk hij zijn geheel leven is gebleven, verborg hij zich toenmaals nog onder den naam van van Ruckelingen. Een aantal aantrekkelijke verhalen zijn onder het volk onder den naam van van Ruckelingen verspreid, die eerst in latere jaren door hem werd afgelegd.

Zijne geschiedkundige werken zijn buiten de bovengenoemden: De Patriottentijd, De Jacobijnen in België, Leopold II, Frans II, België onder Karel V, De Troebele Tijd, enz.

Hij was jaren lang lid van het bestuur der Conservatieve Vereeniging, secretaris der Commissie van Krijgsdienstbaarheden, bestuurlid van den Burgerkring,, voorzitter zijner letterkundige afdeeling, ondervoorzitter van het Davidsfonds te Leuven, en voorzitter van de Afdeeling Antwerpen, lid van de Commission d'Histoire en de Brusselsche Académie, werkend lid der Koninkl. Vlaamsche Academie en ridder der Leopoldsorde.

Dat hij ruste in vrede!

† Sybel.

De welbekende geschiedschrijver en staatsman Heinrich von Sybel is 77 jaren oud te Marburg gestorven.

Sybel was den 2ⁿ Dec. 1817 te Dusseldorf geboren. De eerste proeven van geschiedenisstudie gaf hij door zijn academisch proefschrift over de bronnen van Jordanes (Jornandes). In 1841 verscheen eene grondige studie over ‘den eersten’ kruistocht. Hierna gaf hij een paar tijdschriften namelijk over den h. Rok van Triër en den oorsprong van het duitsche koningschap, uit.

[p. 516]

Eerst in Marburg dan in Munchen professor ter hoogeschool leidde hij jaren lang de uitgave der duitsche rijksacten.

In 1859 begon de uitgave van het nog bestaande ‘Historische Zeitschrift’. Vervolgens schreef hij als hoogleeraar te Bonn, een werk over Prins Eugenius van Savoye (1851), de geschiedenis van 1789 tot 1800, enz. benevens een groot getal kleinere schriften. In 1875 werd hij staatsarchivaris te Berlijn en gaf met andere geleerden de briefwisseling van Frederik den Grooten en keizer-oorkonden, benevens Acta Borussica uit. Zijn grootste werk is de Begründung des deutschen Reichs durch Wilhelm I, in 6 boekdeelen.

Sybel was een bepaalde voorvechter van de gedachte: de pruisische Staat voor alles. Hij was sedert 1861-1864 lid van het Abgeordnetenhaus en vertegenwoordigde de nationaal liberale partij. In 1874 trad hij weder op als vertegenwoordiger van Maagdeburg en nam zeer wakker deel aan den Culturkampf, waarvan hij een geestdriftige verdediger was.

† Graaf Maurin Nahuys.

Het levensbericht van onzen diepbetreurden overleden medebestuurder en ijverigen medewerker, graaf Maurin Nahuys, kan, ten gevolge eener aanhoudende ziekte van onzen hoofdopsteller, eerst in de volgende aflevering verschijnen.

Het Bestuur.