Deus Ex Machina. Jaargang 11

Hollanders mogen (nog) overal vrij rondlopen

Dat is gezien hun betweterigheid -door hen meestal vertaald als ‘deskundigheid’- niet zo voor de handliggend. Maar de twee exemplaren waarover het in dit stukje gaat vallen best mee. Michel van der Plas en Wim Zaal zijn bereisde kerels en voelden dan ook de absolute drang om datgene wat zij de laatste jaren in het buitenland hadden meegemaakt aan de wereld kond te doen. Weshalve zij beiden een boekje schreven. Van der Plas, een hartstochtelijk reiziger en croniqueur bezocht opmerkelijke plaatsen en zijn boek voorziet ook in ontmoetingen met tal van boeiende personages, (aldus de flaptekst). Van der Plas is een gedegen vakman. Hij heeft nu op vraag van de uitgever het boek voorzien van ‘boeiende personages’, maar een andere keer kan hij net zo goed een boek voorzien van ‘schalks lonkende schonen’ of ‘aandoenlijk kijkende kleuters’. Eén der boeiende personages woont in Brussel aan de Zuidlaan en produceert ‘de ‘Water-Flash 2001’, een w.c. van de toekomst’. Hij heeft een klerk in dienst die getrouwd is met de schoonzuster van een ambtenaar die een tweetalige schoolmeester in Ukkel kent (let op het aantal boeiende personages) die des avonds na de dagtaak een wervende tekst van het Frans naar het Nederlands vertaalt:

‘De w.c.-bidet mag in de plaats van uw oud bidet, om in één enkel apparaat, en een w.c. en een bidet te bezitten. Voor heel zuilzaam een w.c. met verstuiver die geen voldoening geeft te vervangen. Hij kan ook op de buiten geplaatst worden. En bevoorraad ten middel van een vergaarbak. En er is spoelvorm bij te leveren. En deze plaatst zich gemakkelijk... Verander Uw w.c. met drijfhamer en verstuivelaar! U hebt geen keukenfornuis met kolen meer!... en nochtans behoudt U uw oude w.c. met drijfhamers... Herstelt deze faut en neemt dadelijk zonder hazelen de Water-Flash 2001.’

Opmerkelijke plaatsen en boeiende personages dus: Brussel, Genève, Parijs, Tanger, Londen, Manhattan en zelfs Peking. Of we nu uit al die contreien ‘originele waarnemingen en milde humor’ dan wel karikaturen krijgen voorgeschoteld is moeilijk te zeggen. Maar we hebben wèl af en toe steels tussen de bladzijden gemonkeld.

Wim Zaal verhaalt zijn belevenissen als literair redacteur in Vlaanderen: ‘Na vele jaren grensverkeer geeft hij (Wim

[p. 97]

Zaal) nu zijn commentaar, vervlochten met herinneringen, portretten en uitdagende satire. Hij ziet eigenaardigheden die alleen de noorderling opvallen, en verbindt die met inside-informatie waarover alle volksvoorlichters zwijgen’. ‘Dit tegelijk kritische en kundige boek zal de visie van elke lezer in Noord en Zuid beïnvloeden. Als er ooit een discussiestuk over Vlaanderen verschenen is, dan is dit het. Het zal aanstoot geven, dat staat vast. (weerom volgens de flaptekst)

Nou ja...Nu Deflo bij Manteau zit kennen ze ook daar wellicht Deus ex Machina en dus Pros De Stuyver en Léander Vernul...echte inside-informatie is alleen te verkrijgen in de kleine uurtjes aan de toog, dat weten onze verslaggevers, vraag het maar aan Thuysbaert, en dan liggen Hollanders al lang plat onder tafel want tegen meer dan twee Duvels zijn ze niet bestand. Dus dikke korrel zout bij de hand houden.

Op blz. 84 wijdt Wim Zaal een stukje aan Frans Buyle ‘Die groot dichttalent had maar zijn eigen ruiten ingooide’ aldus J.L. De Beider. Na een verslagje over een bezoek aan Buyle en zijn vrouw Liane Bruylants in de hoogste woonlaag van een onguur flatgebouw... gaat W.Z. verder: ‘In volstrekte stilte en vergetelheid zou Frans Buyle, 63 jaar oud, in 1977 overlijden... Alleen als de tijd een rechtvaardige rechter is wordt hij eenmaal gerehabiliteerd. Hij was een waarachtig dichter, dit verzwegen vroegoude kind met de blik op oneindig; verzen schreef hij, vooral in Opus 8 en Denkbeeldig Vertoon, waar tussen de regels zo'n verdwaasde leegte hangt dat je bij elke stap wegzakt... doch waar zijn die bundels gebleven? Waar liggen ze nog op een lekkende zolder, door de muizen aangevreten...?’ Mijn vader had me die middag een pakje gegeven, vergeeld in broos krantenpapier, er zat een dichtbundel in. Mijn vader, stoere en brave borst is 74 en hij liep nogal verloren sinds moeder een paar jaar geleden gestorven was. Dus wat doet zo'n man. Hij zoekt gezelschap en op een zondagnamiddag stelde hij ons Julia voor: ‘een pront vrouwmens, weef en één die kan werken, vier kinderen alleen grootgebracht omdat haar man haar toens had laten zitten om te gaan samenleven met een dichteres, hij schreef zelf ook gedichten.’ Nog voor ik het pakje open maakte wist ik reeds wat het bevatte. Ik kan Wim Zaal geruststellen, het lekt niet op die zolder. En zelfs inside-informatie volstaat niet altijd om licht te werpen op Vlaanderen.

Hier rijdt een domme buitenlander, Michel van der Plas, uitg. De Prom, 490 F.

Vlak bij Vlaanderen, Wim Zaal, uitg. Manteau

DWARSLEZER