Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

[fol. 2r]

DE PROPHEET Iesaia.

Dat Eerste Capittel.

1. Straffet der Ioden ondanckbaerheydt, 5 daertoe hare groote roeckloosheyt, dat sy met gheenerley straffe te beteren en waren, 11. verwerpet haren Godsdienst, daer sy hen met valschen waen op verlieten, 16. ende wijst aen den waerachtigen Godsdienst, diese met God versoenen moghe, 21. beschreyt heftich haer sonde, ende toekomende straffe, 26. met eener voorsegghinghe, dat, na omkomen der boosen, de rechtighe behouden, ende Ierusalem noch weder ghebouwet sal worden.

A.1

DIt is het ghesichte Iesaie des soons Amos, dat hy sach van Iuda ende Ierusalem, ^a ter tijdt Vsia, Iotham, Ahas ende Iehiskia, der Koninghen Iuda.

a Daer van leest 2.Reg. 14 tot int 20. Ca. toe. Item, 2.Para. 25. tot int 32.

2

^b Hoort ghy Hemelen, ende du Aerde neemt ter ooren: want de Heere spreeckt: ick hebbe kinderen opghetogen ende verhooget, ende sy zijn van my afgheuallen.

b Deute. 32.a.1. Miche. 1.a.2.

3

^c Een osse kent synen heere, ende den ezel de kribbe zijns heeren: daerenteghen Israel en bekent het niet, ende mijn volck en verstaet het niet.

c Ierem. 8.a.6.7.

4

^d O wee des sondighen volcks, des volcks van grooter misdaet: des boosachtighen zaedts, der ^e schadelicken kinderen: die den Heere verlaten, ^f den Heyligheit in Israel lasteren, ende wijcken te rugghe.

d Osee. 7.b.13.

e Die beyde met valscher leere ende Afgodische exempelen de lieden verleydden ende verdoruen.

f Psalm. 89.b.19. Habac. 1.b.12.

5

Wat salmen meer aen v slaen? so ghy des afwijckens dies te meer maeckt? het gantsche hooft is kranck, het gantsch herte is matt.

6

^g Van der voetsolen aen tot op het hooft en is niet ghesondts aen hem, maer wonden ende scramen ende etterbuylen, die niet ghehechtet, noch verbonden, noch met oly ^h versuet en zijn.

g Deute. 28.d.35.

h Of, versaccht, and. gesmijdighet

7

Vwe lant is woest, uwe steden zijn met vyere verbrandt: vreemde verteeren uwe ackeren voor uwen ooghen, ende het is woest, gelijck dat, dat door vreemde verheert is. ⁱ

i Leuit.26.d.31. Iesai. 5.a.5.

8

Wat daerenteghen noch ouerich is, van der dochter Zion, dat is ghelijck als een huysken in den wijnberge, als een nachthutte in den ^k† koruitzhof, als een verheerde stadt.

k† And. kouworden hof

9

^l So ons de Heere Zebaoth, niet een weynich liete ouerblijuen, so waren wy ghelijck als Sodom, ende als Gomorra.

l Roma. 9.c.29. Gene. 19.c.24.

B.10

Hoort des Heeren woordt, ghy Vorsten van Sodom, neemt ter ooren onses Gods Wet, du volck van Gomorra.

11

^{m n} Wat sal my de veelheit uwer offeren, spreect de Heere: ick ben satt der brandofferen, van den rammen, ende des vetten vanden ghemesteden, ende hebbe gheenen lust totten bloede der ossen, der lammeren ende bocken.

m Ierem. 6.c.20. Amos. 5.c.22. Miche. 6.a.6. Matth. 9.b.13.

n Of, wat hebbe ick te doen met de veelheit uwer offerhanden?

12

Wanneer ghy hier in koemt, voor my te verschijnen, wie eyscht sulcx van uwen handen, dat ghy op mynen Voorhof tredet?

13

^o Brenget niet meer spijsoffer so te vergeefs: het reuckwerck is my eenen grouwel: de nieuwe Maenden ende Sabbathen, daer ghy in te samen koemt, ende ^p moeyte ende angst hebt, die en mach ick niet.

o Miche. 6.a.6.

p Dat zijn de twee stucken des Duyuels, als leughenen ende moort, ofte valsche leere, ende onrechten Ban.

14

Mijn ziele is vyandt uwen nieuwen Maenden ende Iaerghetijden: ick ben harer ouer verdrietich, ick bens moede te lijden.

15

^q Ende wanneer ghy alreede uwe handen wt breydet, so verberghe ick doch myne oogen van v: ^r ende wanneer ghy alreede veel biddet, so en hoore ick v doch niet: want uwe handen zijn vol bloets.

q Iesai. 59.a.3. Sacha. 7.b.13.

r Iesai. 19.a.3. Matth. 6.a.7.

16

^s Wasschet, reyniget v, doet uwe boose wesen van mynen ooghen: latet af vant boose.

s Ierem. 7.a.3. ende 21.c. ende 22.a.3. 1.Petr. 3.b.11.

17

Leeret wat goets doen, ^t† pooghet na rechten: ^* helpt den verdructen, schaffet den weesen recht, ende helpet der weduwen sake.

t† And. soeckt oordeel.

* Prouer. 24.b.11 Syrach. 4.a.9.

18

So koemt dan, ende latet ons te samen ^u rechten, spreeckt de Heere: wanneer uwe sonde oock alreede bloetroot is, so sal sy doch sneeuwit worden: ende wanneer sy oock alreede is als rozijnverwe, so sal sy doch [wit] als wolle worden.

u God moet altoos onrecht doen: wy zijn doch vroom, waerom straffestu ons dan so hardt? de straffe is ymmers onse schuldt niet.

19

^x Willet ghy my hooren, so sullet ghy des lants goet ghenieten.

x Deuter. 11.b.13. ende. 28.b.11

C.20

^y Weygheret ghy v daerenteghen, ende zijt onghehoorsaem, so sullet ghy van den sweerde ghegheten worden: want de mondt des Heeren seyt het.

y Leuit. 26.c.23.

21

Hoe gaet dat toe, dat de vrome stadt ter hoeren gheworden is? sy was vol rechts, gherechticheyt woonde daer in, nu daerenteghen moordenaers.

22

^z Dijn siluer is schuym gheworden, ende dyne ^a ghedrencken met water vermengt.

z Prouer. 25.a.4. Hesek. 22.b.18.

a And. wijn

23

Dyne Vorsten zijn afuallige, ende der dieuen ghesellen: sy nemen alle gheern gheschencken, ende pooghen na gauen: ^b den weesen en doen sy gheen recht, ende der weduwen sake en koemt niet voor hen.

b Ierem. 5.c.28. Sacha. 7.b.10.

24

Daerom spreeckt de Heere Heere Zebaoth, de Machtighe in Israel: O wee, ick sal my troosten ^c door myne vyanden, ende my wreken door myne vyanden.

c Dat is, Myne vyanden de Chaldeen, ende andere Koninghen, moeten my wreken aen mynen volcke.

25

Ende moet mijn hant teghen dy keeren, ende dynen schuym oppet allerlouterste vagen, ende alle dijn thin wech nemen.

26

Ende dy Richters wedergheuen, ghelijck als te voren waren, ende Raetsheeren, ghelijck als in aenbeginne: ^d also dan saltu een stadt der gherechticheyt, ende een vrome stadt heeten.

d Sacha. 8.a.3.

27

Zion moet door recht verlosset worden, ende hare gheuanghenen door gherechticheyt.

28

Dat de ouertreders ende sondaers te samen in twee gebroken worden, ende die den Heere verlaten, omkomen.

29

Want sy moeten te schanden worden ouer den ^e† Eycken, daer ghy lust toe hebbet, ende schaemroot worden ouer de houen, die ghy verkieset.

e† And. Goden

D.30

Wanneer ghy zijn sullet als een Eycke met dorren bladeren, ende als eenen hof sonder water.

31

^f Wanneer de ^g Beschuttinge zijn sal als werc, ende zijn doen als een voncke, ende beyderley te samen aenghesteken worde, dat het niemandt wtblussche.

f Ierem. 10.b.16.

g Beschuttinge, is haren Afgod. Doen, is haren Godsdienst ende Afgoderije, gelijc als alle Godloosen hebben.