Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xi. Capittel.

1. Uan onderscheyt der reynen ende onreynen dieren, 31. onreyninge door aenroeren eenes aes, 43. ende beuintinghe ter heylicheyt.

A.1

ENde de Heere sprack met Mose ende Aaron, ⁺ ende seyde tot hen: Spreeckt met den kinderen Israels ende segt:

+ Reyne ende onreyne dieren by den Ioden.

2

^a Dat zijn de dieren die ghy eten sult onder allen dieren op Aerden.

a Deuter. 14.a.4 Actuum 10.b.14

3

Alls wat de klauwen klieuet, ende ^b wederkauwet onder den dieren, dat sult ghy eten.

b Of, irricket

4

Wat daerenteghen wederklauwet, ende heeft klauwen, ende klieuetse doch niet, als de kemel, dat is v onreyn, ende sult het niet eten.

5

De konijnkens wederkauwen wel, doch sy klieuen de klauwen niet, daerom zijn sy onreyn.

6

Den hase wederkauwet oock, doch hy klieuet de klauwen niet, daerom is hy v onreyn.

[fol. 37r]

7

^c Ende het swijn klieuet wel de klauwen, doch het wederkauwet niet, daerom isset v onreyn.

c 2.Macha. 6.b.18

8

Van deser vleesche sullet ghy niet eten, noch haer aes aenroeren, want sy zijn v onreyn.

9

Dit sullet ghy eten van dien, ⁺ dat in de wateren is: Alles wat vlotuederkens ende schubben heeft in de wateren, in der Zee ende beken, sullet ghy eten.

+ Reyne ende onreyne visschen.

B.10

Doch alles wat gheene vlotuederkens ende schubben heeft, in der Zee ende beken, onder allen dat hem ^d verrueret in de wateren, ende alle wat daer leuet int water, sal v een schuwinghe zijn.

d Of, renghet,

11

Dat ghy van haren vleesche niet etet, ende v van haren aese schuwet.

12

Want alle wat gheene vlotuederkens ende schubben en heeft in de wateren, dat sullet ghy schuwen.

13

Ende dit sullet ghy schuwen onder den voghelen, ⁺ dat ghy het niet etet: Den arent, den hauick, ^e† de meeuwe,

+ Onreyne voghelen.

e† Anders, den vischaar.

14

De gieren, de wouen, ende wat harer aerdt is.

15

Ende alle rauen met harer aerdt.

16

Den struys, ^f† den nachtwl, den koeckoeck den sperwer met syner aerdt.

f† Anders, de nachtraue, de fagelgans, de schuftur, Den valck, den reygher, [an. storck] den huhu, den porphyrioen, de hoppe, de ecxster, Den storck, de kauw met harer aert, den wouthaen, ende vledermuys.

17

De steenwl, den swaan, den schuyffut,

18

De vledermuys, de roerdomel, den oyuar,

19

Den reygher, den ^g roetaert met syner aerdt, de hoppe ende de swaluwe.

g Of, hegher

C.20

Oock alles wat hem roert onder de vogelen, ende gaet op vier voeten, dat sal v een schuwinghe zijn.

21

Doch dat sullet ghy eten van den voghelen, dat hem ruert, ende gaet op vier voeten, ^h† ende niet met twee beenen op Aerden springt. ⁺

h† Anders, dat knyen effen aen den beenen heeft; daer mede etcet.

+ Reyne voghelen.

22

Vanden seluen moget ghy eten: Als daer is, ⁱ Arbe met syner aerdt, ende selaam met syner aerdt, ende hargol met syner aerdt, ende hagab met harer aerdt.

i Luth. Dese vier dieren zijn in onsen landen niet, hoewel arbe ende hagab voor sprinckhanen gehouden worden, die ooc vieruotighe vogelen zijn: Doch het is gewisser dese Hebreusche namen te ghebruycken, als wy met andere vreemder sprake namen doen.

23

Doch alles wat anders vier voeten heeft onder den voghelen, sal v een schuwinghe zijn.

24

Ende sulletse onreyne achten, ^k wie sulcker ^l aes aenroert, die sal onreyn zijn tot op den auont.

k Leuit. 5.a.2 Aggei 2.b.14.

l Dit woordeken, Aes, gebruycken wy hier voor het doot vleesch der onreynen vogelen of anderen onreynen beesten, de welcke niet dan aes zijn.

25

Ende wie deser aes een dragen sal, die sal syne kleederen wasschen, ende sal onreyn zijn tot op den auont.

26

Daerom alle dieren dat klauwen heeft, ende klieuetse niet, ende wederkauwet niet, dat sal v onreyn zijn: wiet aenroert, sal onreyn zijn.

27

Ende alles wat op pooten gaet onder den dierren, die op vier voeten gaen, sal v onreyn zijn: wie haer aes aenroert, sal onreyn zijn, tot op den auondt.

28

Ende wie haer aas draecht, ⁺ die sal syne kleederen wasschen, ende onreyn zijn tot op den ouont: want sulcke zijn v onreyn.

+ Onreyne dieren

29

Dese sullen v oock onreyn zijn onder den dieren, die op der Aerden kruypen: Het wesel, de muys, de padde, een yeghelick na syner aerdt.

D.30

De swijneghel, de molch, de egedisse, de slecke, de mol.

31

Die zijn v onreyn, onder allen dat daer kruypt: wie haer aes aenroert, die sal onreyn zijn tot op den auondt.

32

Ende alles waer een sulck doot aes op valt, dat wort onreyn, ^m het zy allerley houten vaten, of kleederen, of vel, of sack: ende alle sulcke ⁿ tuych daer men wat mede doet, sal men int water steken, ende is onreyn tot op den auont, dan wordt het reyn.

m Leuit. 6.c.28 ende 15.b.12

n Of, ghereedtschap

33

Allerley aerden vaten, ist dat sulcker aes een daerin valt, so wordt alle dat onreyn wat daerin is, ende sult het breken.

34

Alle spijse diemen eet, so sulcken water daerin koemt, is onreyn: ende allen dranck dien men drincket in allerley sulcken vaten, is onreyn.

35

Ende alles waer een sulck aes op valt, wordt onreyn, het zy ouen of ketel, so salmen het breken: want het is onreyn, ende sal v onreyn zijn.

36

Doch de fonteynen, ende putten, ende andere vergaderinghen der wateren zijn reyn: wie dannoch haer aes aenroert, is onreyn.

37

Ende of een sulck aes opt zaet viele, dat men ghesaeyt heeft, so isset doch reyn.

38

Wanmen daerenteghen water ouer dat zaet gote, ende een sulck aes viel daerna daer op, so worde het v onreyn.

39

Wanneer een dier sterft, dat ghy eten moget, wie dat aes aenroert, die is onreyn, tot aen den auondt.

E.40

Wie van sulcken aes eet, die sal zijn kleedt wasschen, ende sal onreyn zijn tot aen den auondt.

41

Also, wie oock draecht sulck een aes, sal zijn kleet wasschen, ende sal onreyn zijn tot aen den auondt.

42

Wat op Aerden kruypt, dat sal v een schuwinghe zijn, ende men salt niet eten.

43

Ende alles wat op den buycke kruypt, ende alles wat op vier of meer voeten gaet, onder allen dat op Aerden kruypt, sult ghy niet eten: want het sal v een schuwinghe zijn.

44

Maeckt uwe zielen niet tot een schuwinghe, ende veronreynicht v niet aen hen dat ghy v beuleckt,

45

Want ick ben de Heere uwe God: ^o Daerom sult ghy v heylighen, dat ghy heylich zijt, want ick ben heylich: ende sult uwe zielen niet onreyn maken aen eenich kruypende dier dat op Aerden kruypt.

o Leuitici 19.a.2 ende 20.a.7 1.Petri 1.b.15

46

Want ick ben de Heere, die v wt Egypten lande gheleydt heeft, dat ick uwe God zy: Daerom sult ghy heylich zijn, want ick ben heylich.

47

Dit is de Wet van den dieren ende voghelen, ende allerley kruypende dieren in de Wateren, ende allerley dieren die op Aerden kruypen:

48

Dat ghy onderscheyden konnet wat reyn ende onreyn is: ende welck dier men eten, ende welck men niet eten sal.