Dagboek van Gent van 1447 tot 1470. Deel 1

Vremde dynghen.

Item, up den zelven donderdach, was by den wakers ter Waelpoorten 's noenens 's daechs eenen persoon, vraghende naer

[p. 301]

den wech ter Sluus waert, gheanveert ende ghevanghen⁽¹⁾ met eenen brieve dien hy als bode van eenen pentionaris der zelver stede te Brucele ghenomen hadde, omme zynen loon te beweghene an de wet van der Sluus, den welcken brief mentioen makende van den mandemente uutgheleyt van 'ts princen weghen by den Amman van Brucele, alleenlic zonder de wet ende andre tydynghen gheopenbaert, wart den volcke van deser stede ter veynstren in 't Scepenhuus van der kuere by den Hooftmans cleerck, 'ts achternoens den XVIII^en dach van der voorschrevene maent, ghelesen overluudt aldus:

‘Eerweerdeghe, voorzieneghe ende wyse heeren. Naer bescuddeghe groetenesse, ghelieve u te wetene dat ic ghesyn hebbe by mynen heere van Doornycke ende hem te kennen ghegheven dlast dat ic van hulieden hebbe, dwelcke hem oock bleken es by den briefve van meester Symoene, de welcke my verandwordt heeft, zonderlynghe up 't poynt van den octtroye van den lyfrenten te vercoopene, enz., alse van der zaken van die van Ghendt. Hier es nu up de noene, tusschen den ellefven ende twalefven hueren, uutghelesen een mandement openbaerlic up de Stadthuus by den Amman van Brucele⁽²⁾, maer nyet by scepenen, gaende⁽³⁾ an alle zyne officiers van Brabant, by den welcken hy hemlieden beveelt dat zy dat mandement uutroupen, elc in de terme van zynen offitien, ter plaetsen daer men publicatien ghecostumeert es te doene, dat nyement⁺ wie hy zy ommega met die van Ghendt wedersporich zynde, noch met hemlieden communicatie noch anthierynghe en hebben van coopmanscepen, noch datse oock nyement van nu voortan en huuse noch en hoven binnen den voorschreven lande van Brabant, noch hemlieden eeneghe provanchie en

(1) Stadsrekeningen over 1451-52, f^o 163 r^o: ‘Item ghegheven Lambrecht de Knupe by laste van den voornoumden hooftmannen den XVIII^sten dach in maerte dewelcke ghehect was int trecken ter Sluus....’

(2) Jean d'Enghien, gezegd Kestergate; zie over hem Henne et Wauters, Histoire de Bruxelles, D. I, bz. 260.

(3) Gaende, gezonden.

+ f^o 98 r^o

[p. 302]

zende van grane noch andere, up zekere groote peynen; bevel ooc doende zynen officiers, dat zo waer hy de voorschrevene van Ghendt wederspoorich zynde vinde, dat zy se letten arresteren ende in vanghenessen doen, enz. Ende es 't voorschreve mandement ghecauseert up de overdaden, wreetheden ende aercheden die de voorschrevene van Ghendt langhen tyt gheoorbuert ende ghebesicht hebben up onsen voorschreven gheduchten Heere, ende daer inne ghepersevereert zo lanc zo meer, ende hem zelven heeren te makene van den lande van Vlaendren, hoe wel dat myn gheduchte Heere t'hemlieden waerts altoos ghehuuseert heeft van sachtmoedicheden ende goedertierheden, alzo dit al blyct by den voorschreven mandemente, daer af ic poghen zal copye te vercryghene, up dat se ghecryghelic es, ende hu die zenden; in welcke publicatie de ghedeputeerde van den drie Leden tslands van Vlaendren⁽¹⁾, met wien ic te noenen ghetheert hebbe, onghenouchte nemen, duchtende dat daer uute, mids dat onse voorschreve gheduchte Heere al noch nyet ghenouch ghedaen en hadde, onleden gheschien zullen ende zonderlynghe nu in de feeste van die van Ghendt, ende hebben mids dien, elcken in 't syne, dit haestelic t'huuswaert ghescreven ende ghelaten weten; ende omme hemlieden daer af oock gheadverteert te zyne, zo eys 't dat ic desen bode nu by hu zende, den welcken ic ghehuert hebbe omme XXXII grooten, wiltene daer af vuldoen. Men zecht hier dat meester Symon dlast⁽²⁾ heeft van der stede van

(1) Nieuwe afgevaardigden der Drie Leden waren op 14 Maart 1452 naar Brussel vertrokken om zich bij de andere, die nog te Brugge lagen, te voegen.

(2) Dlast, bewind, bestuur. Het geldt hier Simon de Lalaing, heer van Montigny en Santes, als kapitein van Sluis verdedigde deze stad zegevierend in 1437 tegen de Brugsche opstandelingen, werd in 1451 als bevelhebber naar Oudenaarde gezonden; zie Biographie Nationale de Belgique, D. XI, kl. 125, J. Du Clercq, Mémoires, D. II, bz. 14; O. de la Marche, Mémoires, D. II, bz. 227; Chastelain, Chroniques, D. II, bl. 228; L. van Lerberghe, Audenaerdsche Mengelingen, D. V, bz. 295. De Lalaing werd benoemd na 26 Februari. - De heer van Vere, Hendrik van Borsele, admiraal van Holland, schoonbroeder van den koning van Schotland, werd kapitein van Sluis.

[p. 303]

Audenaerde, ende dat myn heere Van der Vere dlast hebben zoude van der stede van der Sluus; nemaer meester Symon zoude dlast van den Casteele behouden; watter claerlic af es, dat zuldy wel vernemen up dat hulieden ghelieft, an den zelven meester Symon, die nu daerwaerts over by ulieden es. Men zeght oock dat Messire Bonyface, de spaensche ruddere,⁺ die den camp vacht jeghens messire Jacques de Lalaing⁽¹⁾, te Ghendt gheweest heeft ende aldaer zynen dienst ghepresenteert heeft omme hemlieden te instruweerne van dies hy weet van oorloghen; aermoede esser cause af, alzo de fame hier gaet; nemaer die van Ghendt en willen nyet hebben, beduchtende dat eene ghefingierde ende gheforgierde zake es, omme hemlieden in 't leste te brynghene. Intschelycx, zo zecht men oock dat cortelynghe te Ghendt ghespeelt heeft ghezyn een waghenspel⁽²⁾ up 't strate openbaerlic, daer mede ghespeelt zoude hebben de cleerck van Lievin Boone⁽³⁾, die nu vele audientien⁽⁴⁾ heeft, ende was de materie van vier ghezusteren hebbende eenen vader, daer of d'oudste gherochte in de indignatie ende gramscepe van den zelven haren vadre, zo dat se nyet ghelooft en was haren vader ter spraken te commene, noch zyne vriendscepe te vercryghene, omme dwelcke d'andre drie ghesusteren verzocht waren als middelarighen tusschen te sprekene, ende wat beden zy daer toe ghedaen hadden, het en hadde nyet moghen prouffyteren, noch die voorschreve oudster zustre te hulpen moghen commen, noch haer ter vrientscepen brynghen van haren voorschreven vader, by den welken ze de

+ f^o 99 r^o

(1) In 1445, op Woensdag 15 December, hield Jacques de Lalaing een steekspel tegen den Siciliaan Juan de Bonifazio, op de Vischmarkt te Gent; Chastellain, Livre des Faits, D. VIII, bz. 82; La Marche, Mémoires, D. II, bz. 96; Mathieu d'Escouchy, Chroniques, D. I, bz. 81.

(2) Waghenspel, ommegang.

(3) Willem de Wintre.

(4) Audientien, aanzien. Zie de Stadsrekeningen over 1451-52, f^o 163 r^o: ‘Item ghegheven by laste van denzelven hooftmannen den XXI^en dach in Spoorcle den ghesellen van Maeswalle (eene rederijkerskamer) die tspel up eenen waghen speelden den XX^en dach in dezelve maend...’.

[p. 304]

hulpe zoude moeten nemen van den Witten Leeuwe⁽¹⁾, ende vele andre manieren van redenenen daer mede zy haerlieder spel cleedden ende haerlieder handelynghe by fygueren ende voormen van spele bewysden; dat daer inne te ymagineerne es, mach elc beseffen; nyet goet en heeftet in, alzo vele lieden dynct. Ende dynct ooe eeneghe dat de supplicatie⁽²⁾ van den voorschreven mandement een beghinsele es van meerdre zaken daer naer te volghene die noch nyet ghezien heeft gheweest; God brynct t'eenen goeden hende. Eeneghe duchten datter wat zal moghen gheschien; dochtet hulieden goet, daer en stake nyet inne dan duecht dat men processie droughe. Als⁺ ic herwaerts over quam, ic reedt duer Ghendt ende ghync ter Vrindachmaerct ende eldre, men spracker doe nyement an; wat men nu doen zoude, ende weet ic nyet, maer ic weet wel dat ic aldaer in 't thuuswaert commen mynen wech nyet nemen en zal, up avontuere hoe ick er mede voere. Ic wilde wel dat ic t'huus ware, zo wilden andre oock die hier ligghen. Dat kenne God die hu, eerweerdeghe, voorzieneghe ende wyse heeren, bewaren moet in zalicheden ende sparen in langhen ende zalighen levene. Ghescreven te Brucele in woensdaghe achternoene den XV^en in maerte, anno LI.

Item, men zeght dat myn gheduchte Heere vaste ghereescip maect omme den voorschrevene van Ghendt, by der hulpen Gods ende zynen goeden ende ghetrauwen onderzaten, te brynghene ter obedientien ende onderdanicheden⁽³⁾. Men verbeydt hier oock de ghedeputeerde van den Leden, die in meerdren ghetale commen zouden dan zy nu hier ligghen; wat haerlieder last werdt en weet ic nyet. Comt den bode van desen donderdaghe binnen den avonde ende hy dan zyne brieven

(1) Kervijn, Histoire de Flandre, D. IV, bz. 372, wil in dit wagenspel zien ‘eene mysterie nagevolgd van het schoone gedicht van Boudewijn van der Loren’; dit politieke gelegenheidsstuk heeft niets gemeens met de Maghet van Ghend van den gentschen vaderlandslievenden dichter der 14^de eeuw.

(2) Men leze: publicatie.

+ f^o 99 r^o

(3) Zie Mathieu d'Escouchy, Chroniques, D. I, bz. 383, kap. LXI.

[p. 305]

presenteert ende overgheeft, zo zal hy hebben XXXII groote, ende comt hy nyet voor 'ts vrindaeghs, zo en zal hy maer hebben XXVIII groote.

Huwe onderdaneghe dienaere,
Pieter Linet,
Nu wesende te Brucele.’

Superscriptie.

‘Eerweerdeghe, voorzieneghe ende wysen heeren, burchmeesters ende scepenen ende raedt van der stede van der Sluus, myne harde weerde, specialen heeren ende meesters.’