Dagboek van Gent van 1447 tot 1470. Deel 1

Van den fugitiven.

Item, den XI^en decembris 't snavonts waren by den hooftmannen huutgheseyt up Thoochuus de fugytiven persoonen, in der manieren als hier naer volght van woorde te woorde⁽³⁾:

⁺ ‘Achtervolghende den overeendraghene ende huutlegghene

(3) Dit stuk heb ik verbeterd volgens het oorspronkelijke berustend op het Gentsch Stadsarchief, Reeks 108^bis, n^r 50; enkel de 3 rollen met de namen der ballingen bezitten wij niet meer. De Kronijk, D. II, bz. 120, 121, 123, geeft overeenstemmende lijsten van ballingen.

+ 60 r^o

[p. 211]

van scepenen van beede den bancken ende beede den dekenen, die ten versouke van den ghemeenen insetenen van deser stede overeendroughen ende huutleyden in voorghebode dat alle insetene poorters incommen sauden binnen derden daghe, dwelke ghedaen was den XXVIII^en dach van der maent van octobre, up gherekent te wesene fugytyf, so waes 't dat sekere persoene overbrocht worden ende by hemlieden fugityf ghemaect, alsoo 't behoorde. Ende hoewel 't selve voerghebot also huutgheleyt was, so wart in conforte ende versterkenesse van dien 't selve voerghebot anderwaerven huutgheleyt ende vernieut van den drien Hooftmannen weghe, in deser condicien dat alle porters van deser stede, van wat lede sy waren, binnen derden daghe commen sauden ende hemlieden vertoeghen zoude, elc in 't sine daert behoerde.

So eis't dat daer af desobedient in fauten ende ghebreke bevonden syn gheweest de persoenen hier na verclaerst, te wetene: Mer Colaert Van der Clite, ruddere, Jan Uuten Hove⁽¹⁾ Jans zone, Philips Sersanders, Jan Van Siccleer, Jooris Uutenhove, Pieter Hueribloc, Lievin Van der Pale, Pieter Beys, Joos Triest filius Joos, Mer Claeys Triest, ruddere, Christoffels Triest, Lodewyc Stemaer, meester Willem De Sadeleere, meester Montfrant Alaerts, meester Pieter Baudins, meester Jooris De Bul, meester Gillis Van der Wostynen, meester Willem De Wale, Gillis Hugaert, Ghyselbrecht Damman, Jan Van Huusse, Jacop Van den Hane, Christoffels De Grave, Jan Goetghebuer, dekin was van der weverien; Jan De Zaghere, in d'Auburch; meester Jan Van Loo, Philips Van Loo, Jan De Raedt, plaestereere⁽²⁾, Mer Gheeraert Van Ghistele, ruddere, ende Claeys De Smet, sonder hemlieden nemmermeer t'eeneghen daghen te moghen commen ter gracien of poort van deser stede,

(1) De lijst breekt af na den tweeden persoon Jan Utenhove, en dan gaat het stuk voort: ‘Ende dese voorseyde persoenen syn van den eersten title tot Arendt de Brune, also de Rolle inhaut van den vorseyden namen.’

(2) Plaestereere, pleisteraar, plafonneur.

[p. 212]

oft het en ware by wille, ottroye, consente ende overeendraghene van den drien leden van deser stede ghemeenlic, die daer inne eendrachtelic haerlieder ottroy, wille, consent ende overeendraghen doen sauden moeten, aleer yement ter gracien commen saude van der selver poort. Ende waer 't by alsoe dat men eenich van den selven fugitiven ghecryghen of achterhalen mochte, die saude men corregieren ghelyc eenen openbaren ballinc.

⁺ Ende in alzo verren als de boven ghenoumde persoene eeneghe goedynghen ligghende, streckende of rustende hebben binnen Ghendt ende daer buuten, het zy leenen, eerven, renten, huusen, juweelen, in haven⁽¹⁾ ende catheylen, niets hute ghesteken noch ghesondert, dat men daer an hant slaen zal ter stede behouf ende de baten ende profiten van dien, alzo wel die ghevallen zyn als die vallen sullen, doen ontfanghen bi den ontfanghers deser stede ten profite der selvere, in verghelde ende begrotinghen van den menichfuldeghen costen ende lasten, die de vorseyde stede by haerlieder toedoene ghehadt ende ghenomen heeft ende noch meer ghescepen es te hebbene, ghemeerct dat de selve persoenen, alsoe 't elken openbaer ende claerlic bleken es, principale upsetters ende hoirspronc syn van al desen jeghenwordeghen onleden, ende de steden ende 't ghemeene derselver gherne ghebrocht tseeweliker verderfenesse ende de stede cherf ghemaect up dat sy 't adden connen vulcommen, sonder den vorseyden personen haerlieder hoyr ende nacommers an deselve goedinghen eenich recht te hebbene, halene of heeschene in eenegher manieren.

Ende achtervolghende dien, lasten de vorseyde hoeftmannen elken byzondere, dat sy hem verdraghen eeneghe van den vorseyde goede te coepene ofte te anverdene, maer al 't ghuent diesser af ghedaen worde, saude syn ydele ende van onwerden, ende sauden boven dien de ghone die ter contrarie ghedaen sauden hebben, ghecorrengiert werden in exemple anderen van

+ f^o 60 v^o

(1) In haven, in eigendommen.

[p. 213]

ghelicken te wachtene; emmer, wel verstaen, in also verren als contrarie van desen, eeneghe van den vorseyden goeden vercocht zyn of verset, dat men de penninghe daer of commende bringhen sal onder den vorseyden ontfanghere, sonder die te betalene of ghevene den voorseyden persoenen oft yement van harent weghe, want het en saude hemlieden gheen payment noch afslach doen, maer sauden anderwaerf moeten betalen.

Item, ende omme dieswille dat vortyts zeekere remissien der stede van Gend ghegheven gheweest syn van onsen [harde gheduchten heer ende] prince⁽¹⁾, wien God beware, ter causen van zeekeren wapeninghen, dootslaghen ende andre mesdaet, waer af ter contrarien boven dien zeekere personen ghebannen, verdreven ende huutgheseyt worden ende oec eeneghe naderhant⁺ onthooft ende brocht ter justicien, mids den banne up hemlieden ghedaen by scepenen van der kuere in dien tyt, dwelke ghesciet ende ghedaen waert contrarie der selver remissie, daer up dat hem elc wel sculdich es te verlatene; nemaer worden naerder hant daer by bedroghen ende ghefraudeert ende eeneghe ghejustyciert, ghelyc vorseyd es, dwelke toequam, ghedaen wart ende ghesciet bi den toedoene ende title van banne, die scepenen van der kuere hemlieden in dien tyt ghaven, contrarie den selven payse ende remisse ende oec den ghonen, dat sy bezworen hadden elken te haudene in rechte⁽²⁾, want men sulke scone openbaren remissien duegdelic ghegheven by onsen [gheduchten heer ende] prince, sculdich es ghelove te ghevene ende die te betrauwene van God weghe ende

(1) Ik zal doen opmerken dat de opsteller van het Dagboek met opzet overal de woorden ‘onsen harde gheduchten heer ende prince’, vervangen heeft door het weinig eerbiedige ‘onsen prince’.

+ f^o 61 r^o

(2) Hier zijn enkele woorden door den kopist overgheslagen; voegt hier bij: ‘dwelcke was eene groote sake contrariende der welvaert der rusten ende den paysen van deser stede ghemeerct dat scepenen hemlieden an deselve remissie ende pays alsowel sculdich hadden gheweest te haudene ende te vreden te wesene als ons gheduchte heer ende prince, want’ enz.

[p. 214]

rechts weghe naer de bezeghelthede ende hoochede van sulc eenen hooghen ende arde moghende prince, die, also te presumeren es, van den selven banne naer der hant ghedaen, lettel of niet en wiste.

Ende oec dat de selve scepenen, die den ban boven der remissien daden, ghecorregiert sauden moghen werden in exemplen alle anderen van ghelyken niet meer te doene of te laten ghesciene, so eis't dat men daer af van den III Hooftmannen ende drien Leden van deser stede weghe huutseght fugitiven ende vyanden deser stede maect, te wetene: Arendt De Brune, Pieter Hueriblock⁽¹⁾, Jacop Van den Hane, Pieter Sersymoens, Christoffels De Grave, Gillis Wauters, Pieter Beys, Jan Van Siccleer, Heynderic De Jaghere, Philips Sersanders, Claeys De Smet, Lauwereys Van der Eecken, Pieter Weytiers, Lievin Van der Pale, Jacop Lammins ende Jan Papal, sonder hemlieden nemmermeer t'eeneghen daghen te moghen commene ter gracien of poort van deser stede, oft het ne ware by wille, ottroye, consente ende overeendraghene van den drien Leden van deser stede ghemeenlic, die daer in eendrachtelic haerlieder ottroye, consent ende overeendraghen doen sauden moeten, al eer yement ter gracien commen saude van der selver poort. Ende waer 't by also dat men eenich van der selven fugitiven ghecrighen oft achterhalen mochte, dien soude men corregieren ghelyc eenen openbaren ballinc.

⁺ Item, waer 't dat yement, wie hy ware, eenich van den vorseyden II^e maniere van fugitiven huusden, hoofden of sustineerden van ate of van drancke binnen deser stede ende der jueresdixie van dien, die 't dade ende die 's bevonden worden duechdelic alsoo 't behoorde, dien saude men corrigieren dat hy spiegel ende exempel wesen saude andre van ghelyken te wachtene.

(1) Evenals hooger vindt men in het oorspronkelijk stuk slechts de twee eerste namen, waarop volgt: ‘Ende dese vorseyde persoenen van Arend de Brune tot Felyp de Waghemakere syn van den II^ste title also den rolle in haut’.

+ f^o 61 v^o

[p. 215]

Item, ende omme de zelve fugitiven voren verclaert te vercryghene also 't behoort, so consenteeren ende maken machtich de III Hoeftmannen over hemlieden ende in den name van den drien Leden van deser stede, elken wie hy zy, al sulke persoone te vanghene ende te aresterene, ghelyc oft sy ende elc van hemlieden sonderlinghe present ende voor hoghen waren, en sullen de ghone die se aldus ghecrycht, recompenseren, betalen ende goet doen de costen, die sy ter causen van dien huutgheleyt ende betaelt sullen hebben, redelick ende tamelic ende redelic loenen metten goede van der stede, ter discretien van den Hooftmannen.

Item, es voert bi den drie Hooftmannen gheordineert, overeenghedreghen ende ghesloten, achtervolghende den overeendraghene onlancx leden van eender ghemeener Colatie van den drie Leden deser stede, dat der voorseyden fugitiven wyfs, noch haerlieder kinderen, boden of meysiniede, in den name van hemlieden, ne sullen doen ter fugitiven profite eeneghe neeringhe daer ijnne dat de selve fugityf vry gheweest syn; maer bliven den tyt van huerlieder fugityfscepe gheel ende aldaer af versteken, behauden emmer dat haerlieder kindere te huwelike treckende oft haerlieder selfs liede wesende, neeringhe sullen moghen doen naer de costume van elx neeringhe; oec dat meer es, up dat eenich van den fugitiven aflyvich worde, dat dan de wedewe van dien blive ghecleedt ende staende in haerlieder rechte om dan de neeringhe te doene naer de costume van elx neeringhe.

Item, omme dieswille dat eeneghe persoenen van deser stede hemlieden fugitiven ende absent ghemaect hebben huut vreese oft andersens, de welke van Gods weghe noch recht⁺ weghe niet sculdich syn so hoghelyc ghecorrengiert oft ghepuniert te werdene, ghelyc den anderen die hemlieden huut vreesen ende mesdaden die sy ghedaen hebben, contrarie den rechte, previlegien, vriheden ende costumen deser stede die zy bezworen hadden, hemlieden gheabsenteert hebben, so eis't dat men dese naervolghende persoene huut seght van der drien

+ f^o 62 r^o

[p. 216]

Hoeftmannen ende drie Leden van deser steden weghen die hier naer verclaert staen, te wetene: “Philips De Wielmakere, barbier⁽¹⁾; Franchoys Van den Venne, freytenyer; Gillis Bant, Jan De Proost, Jacop De Clerck, plaesterers; Jan Van den Hoye, meerchenyer; Jan Van Bugghenhault, hudevettere; Jacop Van der West, Pieter Amours, Arendt Paridaen, naghelmakere; Denys de Luede, secretaris van scepenen van ghedeele; Gillis Van Caudenhove, alias Everaert; Jan Hallync, filius Gillis, scipmakere; Jan Radeloos, Mer Stevin van Liekercke, Seghere Brunbaert, Ghyselbrecht Uuten Hoven, Triestram Van den Bossche, scildere; Denys Notin, Jan Quistelbaut, meester Thomaes De Boom, meester Jacop Van Steelant, Jan Van Overbeke, Rogier De Mol, Rogier Stutync, Gheert Van den Ryne, Lubrecht De Stoppeleere, Jacop Van der Velde ende Willem Van Overhaute.

Ende ne sullen de selve persoonen niet commen ter gracien van der poort, het ne sy by consente, wille ende overeendraghene van den III Hoeftmannen, oft naer haerlieder verlaten, ende den drien Leden van deser stede; ende up dat de selve persoene ghevanghen of vercreghen worden, die saude men corregieren ter discrecien van den drien Hooftmannen ende naer haerlieder verlaten bi den drien Leden van deser stede⁽²⁾’.

(1) Daarop volgt: ‘Ende van Felyp voort totten hende van de rolle syn van de derde title’.

(2) Het stuk eindigt: ‘Uutgheroupen ten toechhuuse tsaterdaghs XI^sten van decembre a^o lj. ter presensie van den volke van deser stede daer vergadert onder haerlieder bannieren’.