Dagboek van Gent van 1447 tot 1470. Deel 1

Wonderlicke zaken.

Item, up Alderheleghendach, wasser colatie ghehauden, ter welcker de hoverdeken⁽²⁾, ghenaemt Lievin De Vriese, alias De Veerwere, ende Jan Goetghebuer, als deken van der Weverien, voort brochten zekere poynten die bevonden waren ten laste van den persoonen daer inne ghenoumpt, welcke poynten dan openbaerlic up den soldere ghelesen waren, alzo die hier naer verclaerst staen van woorde te woorde:

‘Roegier Temmerman ende Ghyzelbrecht Damman hebben 't ghelt ontfangen van zekere gracien;

In 't scependom Mer 's Baudin 's Vos, hadden zy elc III of IIII lib. groote boven haerlieder pentioen, omme dat zy in 't cabaret nyet gaen en zauden;

⁺ In 't scependom doen Lievins Van der Pale scepene was, hadden zy elc XX oft XXX schellingen groote, boven haerlieder pentioene;

't Huus van Jan De Wispeleere was ghemaect van den steenen van der veste;

Lievin Van der Pale ontfanghede van Rycquaert Bost, van yssuwen, VI pond groote;

De zelve Lievin, bedreghen van paveersteenen van den turre up de veste, daer mede dat zyn slachuus ghemaect es;

Item, ghewrocht te Lievins Van der Pale ende 't ghelt ghehaelt up de Rekencamere;

Item, Pieter Hueriblock heeft ontfanghen VIII lib. groote

(2) Daar de wethouders over de beschuldigden niet dierven zetelen, namen de twee hoofddekens Lieven de Vriese en Jan Goetghebuer het beleid der zaak op zich; zie verder f^o 42 v^o.

+ f^o 29 r^o

[p. 133]

van dimencen bugia⁽¹⁾, omme te ghevene meester Montfrant, ten fyne dat de quytanchie van eender jaerschare vooren betaelt, sprekende up de stede, stedehauden saude;

Item, Gillis Hugaert heeft ontfanghen van diversschen persoonen, ende met hem deelde Lievin Boone ende Lievin De Jaghere t'samen, van yssuwen XXXVIII lib. gr.;

Item, de zelve Gillis ontfaen alleene VI lib. groote;

Item, Gillis voorschreven ende Pieter Uuter Wulghen III lib. VIII sc. groote;

Item, Jan Van Sycleer, bedreghen van ydelen plaetsen in zynen bouck bleven ende naer de rekenynghe ghevult waren, bedraghende ter sommen van LIII lib. groote, dwelcke bleef in de discretie van scepenen;

Item, bedreghen den zelven Jan Van Siccleer van presentwyne die ter stede laste quamen;

Item, zekere steenen ghehaelt huut Gheeraert 's Duvels Steen⁽²⁾, maer de stede esser af ghedient ende betaelt;

Item, ghewrocht tot Jacops Van den Hane ende de dachueren ghehaelt up de Rekencamere, ende insghelycx de steenen van der stede t'zynent verwrocht;

Item, meester Jooris De Bul hadde van der stede goede XXX lib. groote, ende soude noch XXX lib. gr. ghehadt hebben, op dat hy⁽³⁾ Philips Sersanders voorscepene ware, ende Pieter Hueribloc ontfanghere;

Item, Lauwereyns De Wale heeft ontfaen van yssuwen,⁺ XXVIII sc. groote;

Item, meester Pieter Bauwins weet te sprekene van der Ghuetelynghe, dwelcke es den ketele daer men de

(1) Dimencen bugia, verscheidene zaken.

(2) Over Geeraards Duivelsteen, zie Fr. de Potter, Beschrijving van Gent, D. IV, bz. 513-523.

(3) Eenige woorden schijnen weggevallen te zijn; men leze: ‘opdat hij, 's heeren kieser zijnde, maken soude dat Philips Sersanders voorscepene ware’.

+ f^o 29 v^o

[p. 134]

maelfacteurs⁽¹⁾ in pleecht te ziene, ende stont up de zale in 't sGravensteen⁽²⁾;

Item, Willem van Formelis, van Jacop Van Damme, XX sc. groote;

Myn heere de Souverayn, et cetera;

Bauwin De Pratere heeft ghedaen maken diversche weercken;

Meester Pieter Van Hertvelt III^c verloode tichelen. In 't scependom⁽³⁾ Mer Philips Sersanders, hadden zy meer dan huer pentioen IIII lib. gr., zonder Claeys Van der Zickelen, Pieter De Rycke ende Lievin De Pottere, ende rust noch onder Pieter Hueriblock ende Jacob Van den Hane hadden VIII lib. gr., ende Daneel Sersanders en wilde nyet, ende alle d'andere hebben 't der stede wederghegheven ende betaelt, sonder Philips Sersanders, alzo de overdekin seyde ter presentien van al den volcke;

Item, Jooris Uuten Hove, de wyle dat hy spirinc cleerck⁽⁴⁾ was, omme zyn poorte te Lemberghen, de dachueren waren ghehaelt up de Rekencamere ende es leden XX jaer; Meester Gheerolf Van der Haghe, II duust coreelen⁽⁵⁾ van der stede t'zynen profyte.’

Dit dat hier voorschreven es, was ghelesen up den Colatie-Soldere, ende naer dat ghelesen was, zo worden terstont up doen staen ende ghevanghen gheleet in 't Saucelet de persoonen hier naer volghende, te wetene: Jacop Uuten Hove, Stevin Van Formelis, ontfanghere van der stede; Claeys Van der Sickele, voorscepene van ghedeele; Jan Van den Damme, Baudin De Pratere, meester Gheerolf Van der Haghen, meester Gillis

(1) Maelfacteurs, kwaaddoeners, voornamelijk de valschmunters, werden in dien ketel gezoden. Zie de grove dwaling van Kervyn, Histoire de Flandre, IV^e Deel, bl. 354.

(2) Over 's Gravensteen, leze men de merkwaardige verhandeling van V. van der Haegen en J. de Waele in Messager des Sciences Historiques, D. LXIX, bz. 34 vlgde.

(3) Hij was voorschepene der keure in 1448, Memorieboek, D. 1, bz. 225.

(4) Spirinc cleerck, onbekend.

(5) Coreelen, baksteenen.

[p. 135]

Pappal, Willem Valcke, Heynderic Goethals, Jacop De Zuttere, Philips Van Loo, Jan Leyns d'aude, Pieter Lynesoone, Jan Neetin, meester Pieter van Hertvelde ende Lauwereyns De Wale⁽¹⁾.

Item, tsanderdaeghs daer naer werden ghevanghen Mer Bauwin De Vos, ruddere⁽²⁾, ende Heyne De Drooghe⁽³⁾, ende was binnen desen ghesonden eenen brief met eenen messagier⁺ an den prince een over al biddende dat hy den Heere zenden wilde omme elcken recht, wet ende justicie te doene.

Item, tswoondaechs was 't volc vergadert, elc in 't zyne, ende dat up de hopenynghe van der Collatie voorscreven, up de drie andere poynten hier naer verclaerst, mids dat zy elcken ghegheven ende gevraecht waren aldus: eerst van den verbeydene de comste van den bode, ghesonden an mynen gheduchten Heere⁽⁴⁾, angaende de vier ghezellen, hopende dat hij zeer corts hier zyn zal, oft wilde men nyet beyden, wies m'er mede doen zal ende by wiene.

Item, van den ghevanghenen die ghisteren ghevaen waren, oft ghy te vreden waert dat men se ontsloughe up souffysanten zekere te rechte ende te wette te stane, naer 't versouck van den twee broeders van ordenen⁽⁵⁾.

Item, van den ghenen die nyet commen en zyn binnen derden daghe, wat men daer mede doen zal.

Item, van meester Gillis Pappal, hy presenteert bewys te doene alzo verre als hy weet van den grooten sommen waer zij ghevaren zijn.

(1) Hierbij voegt de Kronijk van Vlaenderen, D. II, bz. 113, die dezelfde lijst opgeeft: Lieven Boone, deken der metsers.

(2) Boudewijn de Vos, heer van Laerne, Pollare, Zomerghem en Lovendegem, 's heerenkiezer in 1440 en 1443, hoogbaljuw van Gent in 1444; zie over hem Memorieboek, V. 1, bz, 212, 217, 219; Inventaire des archives de Gand van Van Duyse, bz. 208, n^r 589 des karters; Kronijk. D. II, bz. 113.

(3) Hendrik de Drooghe was een dienaar van Pieter Boudins, zie Kronijk, D. II, bz 113-114.

+ f^o 30 r^o

(4) De hertog was alsdan in Luxemburg, zie verder f^o 174 r^o.

(5) Broeders van ordenen, monnikken.

[p. 136]

Item, up de voorschrevene vier poynten ende up de corruptie in de openynghe van Collatien verclaert, 't volc hier up vergadert zynde, wart zeere beroert ende en wilden in gheender manyeren langher beyden van den vier ghezellen, zy en moesten gheleet werden ter exame ende pynen, ende en wilden nyeuwers af el meer hooren voor dat datte ghehendt zoude wesen ende afgheleyt, zonder van M^er Gillis Pappal, daer af wilden zy wel hooren 't bewys dat hy presenteerde.

Item, van den poorters die binnen derden daghe nyet commen en zyn. dat men daer af correctie dede, zonder meer segghens. Ende voorsaghen hem alle haestelic van stocken, zo dat een wapenynghe scheen rijsende, maar bleven in huus⁽¹⁾ ligghene up 't ghuent dat men hemlieden elcken in 't zyne beloofde intert daer af te doene van haerlieder begheerten.

Item, 's daeghs te vooren waren brieven ghescreven an de casselrien, inhaudende: ‘Scepenen ende raed van der stede van Ghendt. Eersame, gheminde vrienden, uute dien dat t' onser kennessen commen es by diverschen clachten van den insetenen, van der casselrien ende van den ommezaten van⁺ deser stede dat menichte van personen, ballynghen van den insetenen ende andere brantstichters ende andere quaetwilleghen, wandelen binnen der zelver casselrien, by daghe ende by nachte, die lieden vertasserende⁽²⁾, fortse ende overlast up hemlieden doende, in grooter quetsen ende achterdeele van den voorschreven insetenen ende ommesaten, die wy naer uutwysene van onsen prevylegien daer af sculdich zyn te bescuddene; ende om dat te remedierne ende te wederstane,

‘So beteekenen wy hu dat ghy stappans alomme binnen uwen bedrive, zo wanneer ghy verhoort van zulcke persoonen, de clocke ende de beckene doet slaen, ten hende dat elc in 't zyne vergadren moghe, omme te wederstane de onredelicke foortsen, overdaden ende lasten die de voornoemde ballynghen oft andere up hulieden zoude moghen oorbueren ende doen, dit becondicht ter plaetsen ghecostumeert; bet voort dat ghy

(1) Huus, neringhuis.

+ f^o 30 v^o

(2) Vertasserende, aanvallende.

[p. 137]

de passagien doet maken, alzoo 't costume es, omme de voorschrevene quaetwillende te wederstane, in zulcker wys datter gheen ghebreck by en zy. God zy met hu. Ghescreven den anderen⁽¹⁾ dach van novembre, anno LI.’

Item, achtervolghende der begheerten van den volcke ende der beloften hemlieden ghedaen, zo was ghecoren van der Poortrien zekere persoonen ende huut elcker Neerrynghen ende wycke van der Weverien eenen man, die alle t'samen up den voorschrevenen wuensdach, midsgaders scepenen van beede de bancken, die doe in de stede waren, te wetene, van Neerrynghen ende der Weverien, zeyde ooc mede te ghane, niet als scepenen, maer alzo zy hieten ende ghelyck anderen, ende voort met beede de dekenen voornoemdt, ghynghen in tsGraven Steen, boven up de groote sale, daer een nyeuwe pynbanck ghestelt was; ende in de presentie van hemlieden allen waren ghebrocht, gheexamyneert ende daer naer ghepynt alzoo 't behoort Pieter Tyncke, Lodewyc D'Hamere, f^s Jacobs, Roel van Ronneke ende Jan De Smet, alias De Bels, de welcke te diere tyt verkende ende verleden 't ghuent dat hier naer volght.

(1) Anderen, tweeden.