Het was Tschumandrin - ook dit bemerkt men terstond - te doen om de ernstigste en belangrijkste problemen, die de arbeiders in Sovjet-Rusland momenteel bezig houden - ter discussie te stellen. Men kan dit boek, dat door een arbeider geschreven werd eventueel onder de zoogenaamde ‘nuttige’ literatuur (utiliteitsliteratuur) rangschikken.
Het lezen en verschijnen van een werk als ‘Konfiturenfabrik Rabléwerke’ moet in een land als het onze tot vele overwegingen aanleiding geven. Men bemerkt in de eerste plaats dat de Sovjet-Russische literatoren - om een uitdrukking van den jongen Duitschen auteur Bernard von Brentano te gebruiken - ‘wissen was gespielt wird’. ‘Denn der Schriftsteller muss wissen, was gespielt wird oder er weisz nichts, und wenn er nichts weisz, kann er auch nichts schreiben, dann kann er blosz etwas erfinden.’
De Sovjet-Russische literatoren vinden hun stof in de fabrieken en dorpen, omdat ze midden in het harde Russische leven staan en er deel van uitmaken zoodat hun literair werk eveneens een strijdmiddel in dienst der sociale revolutie is geworden. Men zou dus kunnen zeggen, dat in deze roman van Tschumandrin de klassestrijd in aesthetische vormen en met aesthetische middelen wordt voortgezet.
Wanneer zal men ten onzent bemerken wat zich in de Sovjet-Unie afspeelt? Nog een paar jaren geleden schreven daar beroepsliteratoren over proletarische problemen, thans, nauwelijks vijf, zes jaren later nemen de arbeiders zelf de pen ter hand en verschijnen talrijke werken van literaire beteekenis, die door fabrieksarbeiders en boeren geschreven werden. Voelt men welk een revolutie ook op dit gebied tot stand kwam?
S.M. Tretjakow, die te Berlijn een lezing hield over ‘der neue Typus des Schriftstellers in der Sovjet-Union’, vestigde op al deze problemen de aandacht en zeker zal men na eenige jaren ook ten onzent moeten constateeren, dat de verhouding van de literator tot de werkelijkheid een geheel andere moet worden. Waarschijnlijk lacht men voorloopig, wanneer men hoort, dat letterkundigen in Rusland in fabrieken en bedrijven gestuurd worden, nauwkeurig weten hoe het met het Vijfjarenplan staat en zich in hun productie niet alleen met sociale, politieke en paedagogische problemen bezighouden, doch zelfs met landbouw en veeteelt.
De literator wordt in de Sovjet-Unie langzamerhand in dit stadium van opbouw een sociaal instructeur, die zich met een speciaal gebied bezighoudt en zelfs boeken schrijft over: zuivelproductie en kunstmest, graanproductie en machinebouw, bijenteelt en varkensfokkerij. Terzelfdertijd komt uit Amerika bericht, dat Michael
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd