Critisch Bulletin. Jaargang 2

[p. 176]

De vrouw van een dichter

Georgette Leblanc, Souvenirs, 1895-1918
Grasset, Paris

Georgette Leblanc was de lange jaren (1895-1918) de vrouw van Maeterlinck. Zij gaf haar Herinneringen, nadat Maeterlinck een andere vrouw trouwde. En onmiddellijk, nadat we dat weten, is de vraag te stellen (en dat is altijd te doen bij zulke boeken) in welken toon is dit boek geschreven? Kon de muziek van dit boek anders zijn dan wrang? Want dat is ze immers! Het is onmogelijk, dat we hier, en zoo ge wilt is ze zelfs onbewust, die wrangheid niet vonden. Georgette vereerde Maeterlinck, maar ze kende hem niet. Ze zocht het middel hem te leeren kennen; vrouwen willen bezitten. Een moeder bezit, met tastende handen, haar kinderen; een ‘maîtresse’ bezit den man, dien zij liefheeft, met handen, met gansch haar lichaam, met haar zacht-gespreiden mond; ook, zoo ge wilt, met haar intelligentie; dáárna! Georgette Leblanc zocht Maeterlinck; ze dacht misschien dat ze hem alleen wou zien - maar zien is reeds bezitten met de oogen. Daarna, na lange jaren van opoffering (en die is hier natuurlijk!) verloor zij dien man aan een andere vrouw. 't Bezit is uit, al verrijkte alles haar; 't bezit is uit. En we weten, dat er dan een wanhopige hoogmoed groeit bij de vrouw. Ze voelt het offer; ze overschat het. Ze meent, dat ze Maeterlinck veel bracht; ze deed dat, maar ze meent, dat ze hem meer bracht dan ze deed. Dáárdoor toch ontsteelt ze hem aan de vrouw, die hem nu bezit! Daardoor verarmt ze de nieuwe rijke, de nieuwe vrouw. En dat is instinctief. Ze kan niet anders; die nieuwe Rijke staat altijd immers achter den eens beminden, nog beminden man. Zij gunt haar niets - zij maakte Maeterlinck! Zij ziet die vrouw, en een lang-gedragen verbittering maakt alles wat ze zegt toch anders dan ze wil. Ze kan den man niet alleen zien; zij moet hem verkleinen, tegen haar wil (het instinct verwint haar steeds). Die man, die haar verliet, hoeveel toch dankt hij haar opoffering en haar begaafdheid niet? Wat vindt ze niet terug in zijn boeken? Had hij dat ooit gevonden zonder haar? Gaf zij hem de melodie niet van meer dan één muziek; gaf zij hem niet meer dan één gedachte, die hij zonder haar nooit vond; was zij niet een scheppende Muze voor hem? Zij was dat, maar hoe anders dan zij meent! Zij was nu en dan ongetwijfeld als de metselaar, die steen na steen voegt van het gebouw, dat de architekt tot een wezen verzon; zij gaf hem zelfs steenen voor dat gebouw - maar de schoonheid van het Bouwwerk, die ongenaakbare, de schoonheid van het Bouwsel; zij is van Maeterlinck. Het gebouw is meer dan het getal

[p. 177]

der steenen; het is de schikking der steenen! en, opnieuw, die is van Maeterlinck...

Dat is in zulke boeken, het eeuwig misverstand, en dat ook geeft de wrangheid. Uit dit gezichtspunt moet het boek, de Herinneringen, gezien worden, wilt ge het zuiver zien. Dat is de noodzakelijke ‘correctie’. Wij hoeven daarom de schrijfster niets te ontzeggen, noch leed, noch talent, noch opoffering, noch hulp en helpende kracht. Maar die verkeerde voorstelling, ontstaan door 't verloren bezit en door den haat (want die is er) tegen de nieuwe bezitster, maakt valsch het portret van Maeterlinck (hoe dikwijls vindt zij hem boersch, hoe dikwijls vindt zij zich zelve snel en elegant). Het boek is tevens een wanbegrip omtrent den scheppende en omtrent het materiaal dier schepping. Uit welke groeve de steen komt beteekent iets, maar het beeld, dat ontstaat, is van den beeldhouwer. Dat vergeten vrouwen steeds. Zij, die het lijf bezitten of bezaten, meenen steeds den ganschen geest te bezitten. Georgette Leblanc kon, tot haar verwondering de gewoonten van Maeterlinck feitelijk niet veranderen; zij had moeten zien, dat die de onafhankelijkheid waren van zijn wezen, noodzakelijkheden ook voor zijn geest. En al wou ze helpen, bezielen, prikkelen, en al kon zij dat bij buien, het werk ontstaat op dieper grond, voor haar ongenaakbaar. Hoe groot een liefde ook is, het gedicht over die liefde en door die liefde heeft andere kenmerken dan de geliefde verwacht. Ook zij is prikkel tot het ontstaan, maar dan begint het geheimzinnig zich ordenen, zich schikken in de onbewustheden van den gewekten geest; het persoonlijk schoon ontstaat - en dat lijkt op en dat is de Dichter, en niet de gekuste vrouw meer, niet meer de bezeten vrouw, niet meer zelfs de onderdanig gediende vrouw. Maar dat kunnen de vrouwen niet toegeven, en dat is het aandoenlijke, opnieuw, ook in dit boek, dat den verstaander veel geeft, maar niet wat steeds de schrijfster wil.

Plasschaert