Contour. Jaargang 1

[p. 157]

Liften
Hans Lambertus

Het was zo warm dat de autowielen in het asfalt zouden kunnen zakken. Op de uitgestrekte akkers langs de weg was geen mens te zien. Alleen de stippen aan de kant van de weg bewogen en werden twee jongens.

De jongen die zich toen de man gestopt had naar het raam van de auto boog, niet meer dan vijfentwintig jaar oud, droeg een versleten spijkerbroek en een opengeknoopte bloese. Hij had een onverzorgde baard.

‘Kunnen wij meerijden?’

‘Stap maar in.’

De tweede jongen schoof hun rugzakken op de achterbank en ging daar zitten.

De jongen met de baard zat naast de bestuurder. De man startte.

‘Waar moeten jullie heen?’

‘Het zuiden. Ergens in het zuiden.’

‘Geen bepaald doel?’

‘Geen bepaald doel.’

‘Hoe kwam je op zo'n afgelegen plaats?’

‘De wagen die ons bracht moest daar het land in.’

De jongen sprak op een achteloze toon die bij zijn uiterlijk leek te passen In de autospiegel zag de man de jongen achter hem. De jongen keek recht voor zich uit. Zijn gebruinde gezicht had een strenge uitdrukking.

‘Hoe lang stonden jullie daar?’

‘Vanaf een uur of een.’

‘Waar kom je vandaan?’

‘Uit L.’

‘Student?’

‘Kunstschilder.’

De man knikte alsof hij dat verwacht had. Hij reed snel. Toch bleef het in de auto warm. In het spiegeltje zag hij weer de jongen achterin: zijn ogen stonden dicht bij elkaar, kleine dunne lippen.

‘Heb je vakantie?’ vroeg de man.

‘Ja, ja,’ antwoordde de jongen naast hem.

‘Gaan jullie altijd zo met vakantie?’

‘Hoe bedoelt u?’

‘Zo langs de weg, maar zien waar je terecht komt?’

‘Nou, eigenlijk is het de eerste keer. Veel vrienden doen het...’ De jongen maakte de zin niet af. De man keek hem aan maar de jongen zei niets meer.

[p. 158]

Het werd weer stil. Het enige geluid was het eentonig geruis van de autobanden op het asfalt. Maar de man wilde meer weten.

‘Kunnen jullie genoeg verdienen, met schilderen?’

‘Och...’ De jongen haalde zijn schouders op. Hij draaide zich half om. De jongen op de achterbank reageerde niet.

‘Ik hoop dat jullie niet vinden dat ik te veel vraag,’ zei de man. Hij zei het op een nonchalante toon alsof hij die gedachte zelf al verworpen had.

‘Nee, nee, natuurlijk niet,’ antwoordde de jongen snel. Na een korte stilte zei de jongen nog: ‘U wilt natuurlijk wel wat aanspraak hebben, op deze eenzame weg.’

De man knikte. De zon kwam langzaam hoger in de wolkenloze lucht.

Na een lange tijd zei de jongen naast de man plotseling: ‘Neemt u me niet kwalijk maar zou u nu misschien even willen stoppen?’

De man schrok. De auto maakte een slingerende beweging over de weg. Onwillekeurig keek hij onmiddellijk in de autospiegel. Het haar van de jongen hing boven zijn wenkbrauwen. Onder een van zijn ogen zat een kleine zwarte vlek. Hij had een spitse kin. De jongen keek recht voor zich uit. De man keek de jongen naast hem aan. De jongen zat zoals hij de hele tijd gezeten had. Zijn handen lagen op zijn knieën.

‘Ik moet er even uit,’ zei de jongen toen hij merkte dat de man hem aankeek. Hij glimlachte verontschuldigend.

De man zette de motor af. De jongen stapte uit en liep naar de overkant van de weg.

De man leunde achterover en blies zijn adem uit. Hij begon te lachen.

‘Ik dacht minstens: een beroving,’ zei hij. Hij draaide zich om en keek de jongen achter hem aan. ‘Ik dacht het werkelijk; ik schrok, ik dacht even niet aan mijn stuur.’

‘Ik zag het,’ zei de jongen. Er was niets van verbazing op zijn gezicht te zien. Het was het eerste wat de man hem hoorde zeggen. Hij keek de jongen aan of hij het zich realiseerde. Hij begon weer te lachen. ‘Jullie zien er anders woest genoeg voor uit,’ zei hij.

De jongen keek de man niet aan. Hij keek naar buiten, waar zijn vriend stond.

‘Nee,’ zei hij toen, ‘o nee.’

‘Nee?’ vroeg de man.

[p. 159]

‘U heeft het niet gezien? Dat hij bang is?’

‘Bang? Waarom?’ zei de man verbaasd.

‘Hij voelt zich niet veilig. Dit is nieuw voor hem.’

De man keek de jongen vragend aan. De jongen weifelde, alsof hij de man niet helemaal vertrouwde. Even leek het of hij hem in vertrouwen wilde nemen. Maar hij zei niets meer.

Toen ze weer reden lette de man op de jongen naast hem. De jongen keek vaak snel opzij, te snel om iets te kunnen zien. Bovendien was er niets te zien; kilometer na kilometer lag flauw golvend bouwland langs de weg.

De handen van de jongen bewogen heen en weer op zijn knieën; soms legde hij ze op elkaar en verstrengelde hij zijn vingers. Terwijl de man de jongen van opzij aankeek zag hij zweetdruppels op zijn voorhoofd komen. Soms wreef de jongen ze daar weg.

‘Rijdt u deze weg vaak?’ vroeg de jongen na een poos.

‘Een keer in de week,’ antwoordde hij. ‘Elk weekend ga ik naar vrienden in de buurt.’ Hij begon sneller te rijden.

‘Ik ben benieuwd waar we vanavond zullen zijn,’ zei de jongen. Het leek een opmerking om ee n eenmaal begonnen gesprek gaande te houden.

‘Ja, dat is natuurlijk afwachten,’ zei de man op een luchthartige toon. Zonet had het geklonken of hij over alles had willen praten. Nu zei hij niets meer. Een lange tijd zei niemand iets. Het was een onbehagelijke stilte. Het bleef warm in de auto. De zon leek nauwelijks hoger gekomen.

De jongen op de voorbank had een zonnebril opgezet. ‘Rookt u?’ vroeg hij. ‘Nee,’ zei de man, ‘maar ga uw gang, hoor.’ De jongen draaide zich om. In de spiegel zag de man hoe de ander een sigaret aannam en een lucifer afstreek en die de jongen op de voorbank voorhield. Daarna stak hij zijn sigaret aan, deed een trek, zei ‘dank je’. De man zag dat hij glimlachte en dat de jongen naast hem dat beantwoordde.

‘Wat doen jullie als je geen onderdak hebt?’ vroeg hij plotseling.

De jongen naast hem zat weer zoals hij de hele reis gezeten had. ‘O,’zei hij, ‘ik ben bang dat dat dan overnachten in de open lucht zal worden.’

De man wachtte even. ‘Ben je daar nu werkelijk bang voor?’ zei hij.

‘Och...’ zei de jongen.

Maar de man ging verder, alsof hij niet maar alleen wat weten wilde maar iets zeggen moest. ‘Als ik een kerel was als jij,’ zei de man, ‘zou het me niet

[p. 160]

kunnen schelen buiten te slapen.’ De toon waarop de man sprak was nu niet schertsend meer. ‘Vreemd land?’ zei hij. ‘Koud? Het is zomer! Geen dak boven je hoofd? Een beetje regen? Geen zacht matrasje onder je lijf? Het zou mij niets kunnen schelen. Ach wat, een jonge gezonde kerel...’ De man had snel gesproken, recht voor zich uit kijkend. Het was een vreemde, plotselinge toespraak.

Maar de man was nog niet uitgesproken. ‘Als ik jong was en helemaal onafhankelijk van iedereen, dan zou ik niets liever willen dan zwerven, zonder te weten waar je terecht komt, overal heen, ik zou me van niemand iets aan trekken en het zou me niet kunnen schelen waar ik was, hier of daar, och heden!’ Hij kuchte.

‘Mag ik nog een sigaret van je?’ vroeg de jongen op de achterbank toen het weer stil was. De ander draaide zich om en schudde een sigaret uit het pakje en gaf hem die. Toen draaide hij zich weer om en vroeg vriendelijk: ‘Wilt u nu een sigaret?’

De man keek recht voor zich uit. ‘Nee, dank je,’ zei hij.

Na een tijd keek de man de jongen naast hem even aan. Op dat moment keek de jongen hem aan, een van zijn korte blikken. Ze draaiden beiden hun hoofd om. De man begon te hoesten. De jongen wreef over zijn voorhoofd en zei toen langzaam alsof hij op de woorden van de man nog een antwoord moest geven:

‘Ja, misschien heeft u gelijk...’ Meer wist hij ook niet te zeggen. Hij schraapte zijn keel. Zijn stem had verontschuldigend geklonken, bijna verlegen. Het bleef stil in de auto. Zo reden ze een lange tijd.

Op een zeker moment zei toen de jongen op de achterbank met een kalme stem:

‘Neemt u vaak lifters mee?’

‘Nee,’ zei de man.

‘Er zijn hier natuurlijk niet veel lifters,’ zei de jongen.

‘Nee, dat niet,’ antwoordde de man. Hij keek even in de autospiegel, maar aan de gezichtsuitdrukking van de jongen was niets te zien.

‘Ja, het is een eenzame weg,’ zei de jongen naast de man. ‘Wel mooi, eigenlijk, wel mooi.’

‘Zou je het kunnen schilderen?’ vroeg de jongen achter hem.

‘'t Is moeilijk,’ antwoordde de jongen nadenkend, ‘moeilijke kleuren.’ Hij

[p. 161]

strekte zijn armen. Toen zei hij: ‘Vindt u het niet riskant om lifters mee te nemen?’

‘Riskant?’ zei de man. ‘Welnee. Nee, helemaal niet.’

‘Och nee,’ zei de jongen, ‘dat is ook zo.’

Het werd weer stil.

‘Toch is het een eenzame weg,’ zei de jongen naast hem toen weer alsof hij het gesprek bij dat onderwerp bepalen wilde. ‘Het zou niemand opvallen.’

‘Als je wilde,’ vulde de jongen op de achterbank aan.

‘Als je wilde, ja,’ zei zijn vriend.

‘Maar jullie willen toch niet?’ zei de man lachend, opkijkend.

De jongen keek de man snel aan.

‘Er is een dorp niet ver hier vandaan,’ zei de man op een opgewekte toon, ‘Daar moet ik afslaan. Ik weet niet of jullie...’

‘Mooi,’ zei de jongen op de achterbank toen ineens. ‘Wilt u dan misschien hier stoppen?’ Zijn stem klonk vastbesloten.

De man schrok geweldig. Hij remde onmiddellijk. Van links naar rechts schoot de auto over de weg. De man stootte naar voren. Bijna raakte zijn hoofd de voorruit. Hij zei geen woord en keek recht voor zich. Alles gebeurde toen heel snel. De jongen op de achterbank opende de deur, trok de rugzakken naar buiten; de jongen die naast de man zat deed de deur naast zich open en stapte uit.

Toen bogen ze zich voorover en zeiden: ‘Dankuwel. Een goede reis verder.’ De man keek de jongens in het gezicht. Toen zei hij: ‘Niets te danken’, en hij zei er bij: ‘Goede reis verder.’ Daarna schakelde hij in en gaf gas en reed weg. De jongens werden snel de twee stippen langs de weg zoals toen hij was komen aanrijden.

Het dorp waar hij door reed was niet meer dan een paar huizen en een benzinepomp. Hij had weinig benzine meer maar er was in geen velden of wegen een mens te bekennen. Het viel hem op hoe drukkend warm het nog steeds was. Hij wreef het zweet van zijn voorhoofd. Op de weg was nog geen auto te zien.