[Nummer 7]
In memoriam Rob. Cijfer en H. Mogendorff
Robbert Cijfer herdenken betekent misschien in de eerste plaats: den mens Cijfer eren. Geen held, in Gods naam geen held! Maar een roekeloos vrijheidsstrijder als zovelen, zij het dan een die ook verzen schreef. Het Gedenkboek dat Critisch Bulletin aan de nagedachtenis van onze gesneuvelde auteurs wijdde, vermeldt zijn naam zelfs niet. Wij voelen dat grotendeels als onze schuld. Mogelijk dat wij daarvan nog iets kunnen inlossen.
Deze maand is het juist een jaar geleden, dat Cijfer - na zijn arrestatie te Amsterdam op 31 Maart - te Zijpe (N.H.) werd gefusilleerd. Wij vernamen het pas na de bevrijding, toen wij reeds bezig waren, de voorbereidingen te treffen tot wat nu Columbus is. Cijfer zou er aan meegewerkt hebben. Want met de bevrijding zou voor hem de tijd gekomen zijn ter verwezenlijking van zijn plannen: de ‘grote’ journalistiek na zijn enthousiaste werkzaamheden aan het ondergronds Parool, de ‘serieuze’ litteratuur na de ongedurige en onbezonnen productie der oorlogsjaren. Cijfer was onder de vroegere medewerkers van de ‘Parade der Profeten’ misschien degene die het meest leefde in en leed door de beroeringen van het hic et nunc. Het was hem nauwelijks mogelijk, in de woede van een onevenwichtige tijd beheerste en evenwichtige gedichten te schrijven. Hij gunde zich er trouwens de tijd niet toe. Zo werd Cijfers nagelaten werk de adaequate uitdrukking voor de hem omringende realiteit: chaotisch en cynisch vaak, maar met de klank van een verbeten menselijke stem. We vinden er de realiteit meestal onverwerkt in terug, soms enigszins gestyleerd, maar dan zò opvallend onhandig, dat het ons geen moeite kost te concluderen, hoezeer Cijfer daarin zichzelf geweld aandeed. Een werk van enige importantie heeft hij niet tot stand gebracht. Het kon ook niet. Slechts bleef ons een klein aantal verzen, dat - ook litterair - enige aandacht verdient. Daarvan plaatsen wij enkele in deze aflevering. Mogen zij nog even de herinnering wakker houden aan dezen dichter, die in de eerste plaats mens was, mens van zijn tijd, eerlijk en weerbarstig, ook in zijn poëzie. Misschien dat dit de dichters van na 1945 nog iets te zeggen heeft. Dan heeft Cijfer ook voor ons niet vergeefs geleefd.
Van den anderen jongen dichter die onopgemerkt aan de Nederlandse litteratuur ontviel, is ons minder persoonlijks bekend. Hans Mogendorff werd reeds in Juni 1941 het slachtoffer van de Jodenhaat der Duitsers. Enkele maanden later - 12 October van dat jaar - werd hij te Mauthausen vermoord.
Er bestaan van hem slechts enkele gedichten, hoofdzakelijk in Criterium 1941 gepubliceerd. Niettemin verloren wij in hem een fijnzinnig dichter. Ter herinnering aan Hans Mogendorff publiceren wij in deze aflevering naast één der reeds uit Criterium bekende gedichten een tweetal nagelaten verzen.
REDACTIE.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd